2 Сабақ
1. Тақырыбы: Нәруыздардың жіктелуі. Күрделі нәруыздар.
2. Мақсаты:
1. ағзаның қалыпты тіршілік етуіндегі нәруыздардың рөлін түсіну;
2. күрделі нәруыздардың негізгі өкілдерімен танысу;
3. күрделі нәруыздардың қызметі, құрылысы, қасиеті туралы
білім алу.
3. Оқыту мақсаты:
студенттерді нәруыздардың құрылымдық белгілеріне қарай жіктелуімен
таныстыру;
жай нәруыздардың құрылысы, қызметі және құрамы туралы түсінік беру;
күрделі нәруыздардың құрамындағы көмірсу, нуклеин қышқылдарының,
порфирин компоненттерін анықтай білуді үйрету
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Нәруыздардың жіктелуі: құрылыстық белгілері мен қызметіне қарай.
Жай нәруыздардың жіктелуі (гистондар, протоминдер, проламиндер, глютеминдер, альбуминдер, глобулиндер, протеноидтар).
Хромпротеиндер: өкілдеріне сипаттама, ферменттік және ферменттік емес гемпротеиндер (гемоглобин) миоглобин, каталаза және т.б.
Гликопротеиндер: құрылысы, ағзадағы қызметі. Протеогликандар.
Липопротеиндер: құрылысы, қызметі. Қан плазмасының липопротеиндері(ТЖЛП, ТТЛП, ТӨТЛП, хиломикрондар).
Металлпротеиндер: құрылысы,қызметі, өкілдеріне сипаттама (ферритин, трансферрин, гемосидерин).
Фосфопротеиндер: өкілдеріне сипаттама және олардың биологиялық рөлі.
Нуклеопротеиндер: ДНП және РНП сипаттама, олардың биологиялық рөлі.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу, мәселелік есептер.
6. Әдебиет
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: тест сұрақтары
1. Күрделі нәруыздардың азотсыз бөлігі қалай аталады?
а) апофермент
б) кофермент
в) кофактор
г) простетикалық топ
д) холофермент
2. Гликопротеидтердің простетикалық тобын көрсетіңіз:
а) нуклеин қышқылы
б) глюкозамингликан
в) липид
г) көмірсу компоненті
д) ақуыз
Фосфопротеид молекуласында фосфор қышқылы ненің қалдығына жалғасады.
а) құрамында күкірті бар аминқышқылына
б) циклді аминқышқылына
в) аминді аминқышқылына
г) ароматты аминқышқылына
д) оксиаминқышқылдарына
Виталин нәруызының құрамына аминқышқылдардың қалдығымен бірге кіретін зат.
а) ДНҚ
б) РНҚ
в) гем
г) витаминдер
д) фосфор қышқылының қалдығы.
Гемоглобин мен миоглобиннің айырмашылығы.
а) гемнің әртүрлі саны мен бірдей полипептидті тізбектен тұрады.
б) гемнің әртүрлі саны мен әртүрлі полипептидті тізбектен тұрады
в) гемнің бірдей санынан әртүрлі полипептидті тізбектен тұрады
г) бірдей полипептидті тізбектен және гемнен тұрады, бірақ гемнің
құрылысы әртүрлі.
д) бірдей гемнен және полипептидті тізбектен тұрады.
Гемоглобин молекуласын құрайтын тізбек.
а) 4 гем және 4 полипептидті тізбек
б) 1 гем және 4 полипептидті тізбек
в) 1 гем және 1 полипептидті тізбек
г) 4 гем және 1 полипептидті тізбек
д) 1 гем және 2 полипептидті тізбек
7 Миоглобин молекуласын құрайтын тізбек
а) витамин В12 және жай ақуыз
б) 2 гем және 2 полипептидті тізбек
в) 1 гем және 1 полипептидті тізбек
г) 4 гем және 4 полипептидті тізбек
д) 1 гем және В12 полипептидті тізбек
Казеиноген қай класқа жатады
а) хромопротеин б) гликопротеин
в) фосфопротеин г) липопротеин
д) металлопротеин
Протеогликандар проценттік құрамы
а) 50% нәруыз және 50% нәруыз емес
б) 20%-80%
в) 80%-20%
г) 40%-20%
д) 70%-30%
Гликопротеинтер проценттік құрамы:
а) 50% нәруыз және 50% нәруыз емес
б) 20%-80%
в) 80%-20%
г) 40%-20%
д) 70%-30%
Хиломикрондар қай класқа жатады.
а) хромопротеид б) липопротеид
в) гликопротеид
г) фосфопротеид
д) металлопротеид
Гиалурон қышқылы қай класқа жатады
а) глюкозоамингликан
б) нуклеопротеид
в) фосфопротеид
г) липопротеид
д) металлопротеид
13. Гистондар ненің құрамына кіреді.
а) глюкозоамингликан
б) нуклеопротеид
в) фосфопротеид
г) липопротеид
д) металлопротеид
Жай ақуыздарға жатпайды
а) альбумин б) глобулин в) гистон
г) протамин д) гемоглобин
3 сабақ
1. Тақырыбы: «Зертханалық сабақ: «Қандағы нәруыздарды сандық
анықтау».
2. Мақсаты:
Қан нәруыздарын сандық анықтауды диагностикалық тұрғыдан анықтау және осы жұмыстың диагностикалық маңызы туралы білімін қалыптастыру дағдыларын меңгеру.
3. Оқыту мақсаты:
1. биологиялық сұйықтықтарда сандық анықтауды жүргізе білуге үйрету;
2. зертханалық жұмыс қорытындысын жасай білуге үйрету
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Қан нәруыздарын анықтаудың диагностикалық маңызы; 2. Қан нәруыздарын сандық анықтау;
5. Оқу және оқытудың әдістері:
зертханалық жұмысты оқытушының бақылауымен орындау:
а) қанда жалпы ақуыздарды сандық және сапалық анықтау;
б) хаттамаларды толтыру, қорытындысына талдау жасау.
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
4 сабақ
1. Тақырыбы: Ферменттердің құрылысы мен әсер ету механизмдері. Ферменттік реакциялардың кинетикасы.
2. Мақсаты:
ферменттік катализдің ерекшеліктері туралы білімді меңгеру;
ферменттік реакция кинетикасын оқып үйрену.
3. Оқыту мақсаты:
Студенттерге термодинамика заңдарын және катализ теориясының негізгі жағдайын еске түсіру;
Студенттерді нәруыздардың құрылысы мен қасиеті туралы білімді ферменттердің қасиеттерін түсіндіру үшін пайдалануға үйрету;
Ферменттердің әсер ету механизмдерін түсіндіру;
Фермент активтілігіне температураның және рН-тың әсерін сілекей амилазасы мысалында түсіндіру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Ферменттер. Ферменттік және ферменттік емес катализаторлардың ұқсасатығы мен айырмашылығы.
Ферменттердің құрылыстық және функционалдық ұйымдастыруы. Апофермент, кофактор. Мультиферменттік комплекс.
Ферменттердің активтілігінің бірліктері мен анықтау әдістері.
Ферменттердің әсер ету механизмі.
Ферменттік реакциялардың кинетикасы.
Ферменттердің талғампаздығы. Фишер және Кошленд гипотезасы.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар сұрақтарын талқылау, тестілеу
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау:
Тест тапсырмалары.
1. Ферменттерді класстарға бөлу неге негізделген
а) субстраттың құрылысына
б) реакция өнімдерінің құрылысына
в) апофермент құрылысына
г) кофермент құрылысына
д) катализдейтін реакция түріне .
2. Табиғаты нәруыз (1) және нәруыз емес (2) катализаторлардың айырмашылықтары:
а) реакция бағытын өзгертеді
б) реакция кезінде ыдырап кетеді
в) реакция кезінде ыдырамайды
г) жоғары талғампаздың әсерге ие
д) реакция бағытын өзгертпейді
Екі компонентті ферменттің активті түрі қалай аталады:
а) апофермент
б) кофермент
в) кофактор
г) холофермент
д) апофермент
Кофактор болып табылмайды:
а) витамин
б) нуклеотидтер
в) метал иондары
г) гем
д) амин қышқылдары
Қайсы кофермент митохондрияның цитохромды жүйесінде кездеседі.
а) НАДФ
б) НАД
в) гем
г) ФАД
д) ФМК
НАДФ коферменті қайсы реакцияға қатысады.
а) карбоксилдену
б) трансаминдену
в) декарбоксилдену
г) ацилдену
д) сутекті тасымалдау
7. Қайсы коферменттің құрамына металл кіреді
а) Кобаламид
б) НАД
в) ФАД
г) ФМН
д) НАДФ
Тыныс алу ферменті қай классқа жатады
а) гидролаза
б) трансфераза
в) оксидоредуктаза
г) лигаза
д) изомераза
Қайсы фермент абсолютті талғампаздыққа ие
а) липаза
б) аргиназа
в) пепсин
г) трипсин
д) фосфолипаза
Изоферменттің ұқсастық негізіне не жатады?
а) молекулалық масса
б) таралуы
в) біріншілік құрылым
г) катализдейтін реакция түрі
д) тежелу түрлері
11.Ферменттер қандай жолмен реакцияны жылдамдатады.
а) энергиялық алмасуды төмендету арқылы
б) энергия активтілігін жоғарлату арқылы
в) энергия активтілігін жоғарлату, тосқауылды төмендету арқылы
г) тосқауылды және эннргия активтілігін жоғарлату арқылы
д) тосқауылды және энергия активтілігін төмендету арқылы
Екі компонентті ферменттер қай жерде синтезделінеді.
а) агрунулярлы ЭПТ
б) рибосомада
в) гранулярлы ЭПТ
г) цитоплазмада
д) Гольджи комплексінде
5 сабақ
1. Тақырыбы: Ферменттердің жіктелуі мен жүйелілігі. Коферменттер. Ферменттер активтілігінің реттелуі. Ферменттердің медицинадағы қолданылуы.
2. Мақсаты:
1. Катализденетін реакция түрлері туралы білім білім алу;
2. Ферменттік реакциялардағы кофакторлардың құрылыс мен рөлі және
ферменттердің белсенділігінің реттелу механизмдері туралы білімді
меңгеру;
3. Энзимопатия және энзимодиагностика негіздерімен танысу.
3. Оқыту мақсаты:
Студенттерде ферменттердің класстары мен жүйелілігі туралы білімді қалыптастыру;
Студенттерді мультиферменттік комплекстердің қызметімен таныстыру;
Ферменттік реакциялардың белсенділігінің реттелуінің қағидаларымен таныстыру;
Студенттерді энзимопатия және энзимодиагностика негіздерімен
таныстыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Ферменттердің жіктелуі және аталуы.
Оксидоредуктаза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы (аэробты дегидрогеназа, анаэробты дегидрогеназа, монооксигеназа, цитохромдар, каталаза және т.б).
Трансфераза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы.
Гидролаза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы
Лиаза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы.
Изомераза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы.
Лигаза класы, биологиялық рөлі, негізгі өкілдерінің сипаттамасы.
Фермент кофакторы. Коферменттер, жіктелуі, биологиялық рөлі, құрылысы.
Ферменттердің активтілігінің реттелуі. Фермент ингибиторлары.
Изоферменттер. Энзимопатия
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу.
6. Әдебиеттер:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: тест тапсырмалары
1. Ағзадағы ферменттердің әсер етуінің оптимальды ортасы.
а) күшті қышқылдық
б) күшті негіздік
в) бейтарап
г) рН 1-2 жоғары
д) рН 9-10 жоғары
2. Қышқылды ортада ферменттері активті болатын органоидты табыңыз:
а) лизосома
б) рибосома
в) митохондрия
г) ядро
д) Гольджи комплексі
Қайсы фермент термотұрақты.
а) пепсин
б) липаза
в) миокиназа
г) аргиназа
д) амилаза
Жүрек бұлшықетінде кездесетін негізгі ЛДГ көрсетіңіз:
а) ЛДГ1
б)ЛДГ2
в) ЛДГ3
г) ЛДГ4
д) ЛДГ5
Мультиферментке дұрыс анықтама беріңіз:
а) жоғары молекулалы протомер
б) жоғары молекулалы олигомер
в) изоферменттер тобы
г) коферменттер тобы
д) бір-бірімен байланысқан реакцияларды катализдейтін, ферменттер тобы.
6. Ферменттің активті орталығы қай жерде орналасқан
а) апоферменттік бөлігінде
б) кофакторлы бөлігінде
в) коферменттік бөлігінде
г) аллостерлік ортада
д) простетикалық топта
7. Ферменттің контактілі және каталиттік бөлігі қай жерде орналасқан
а) активті орталықта
б) аллостерлік орталықта
в) коферменттік бөлігінде
г) простетикалық бөлігінде
д) активті және аллостерлік орталықтан тыс
8. Оксидоредуктаза класының құрамындағы металл кофакторлы қызмет атқарғанда қандай қасиет көрсетеді?
а) ауыспалы валенттілік
б) тұрақты валенттілік
в) тұз түзеді
г) сілті түзеді
д) галогендермен байланысады
9. ЛДГ изоферментін қандай физика-химиялық қасиетімен айыруға болады?
а) молекулалық масса
б) активаторларға қатынасы
в) электрлік жылжығыштығы
г) ингибиторларға қатынасы
д) барлығы дұрыс
10. Қайсы фермент субстратқа абсолютты талғампаздық көрсетеді:
а) алкогольдегидрогеназа
б) карбоксипептидаза
в) уреаза
г) химотрипсин
д) цитохром Р450
11. Амин қышқылдарына айналу реакциясының барлығы қайсы коферменттің қатысуымен жүреді:
а) тиаминпирофосфат
б) пиридоксальфосфат
в) НАДФ
г) ФАД
д) тиаминмонофосфат
12. Көздің торлы қабатының ақуызды рецепторлы родопсиннің простетикалық тобы болып табылады.
а) рибофлавин
б) ретиналь
в) токоферол
г) филлохинон
д) кальцеферол
№ 6 сабақ
1. Тақырыбы: Зертханалық сабақ:
а) «Сілекей амилазасының активтілігін анықтау».
б) «Активаторлар мен ингибиторлардың ферменттер активтілігіне әсерін анықтау»
2. Мақсаты:
Сілекей амилазасының белсенділігін анықтау дағдыларын меңгеру және ферменттердің белсенділігіне активаторлар мен ингибиторлардың әсерін оқып үйрену.
3. Оқыту мақсаты:
1. Сілекей амилазасының белсенділігін анықтау және ферменттердің белсенділігіне активаторлар мен ингибиторлардың әсерін оқып үйрену
2. зертханалық жұмыс қорытындысын жасай білуге үйрету.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Ферменттерді анықтаудың диагностикалық маңызы.
2. Зертханалық жұмыс:
а) «Сілекей амилазасының активтілігін анықтау».
б) «Активаторлар мен ингибиторлардың ферменттер активтілігіне әсерін анықтау»
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Зертханалық жұмысты оқытушының бақылауымен орындау;
а) Сілекей амилазасының белсенділігін анықтау;
б) Ферменттердің белсенділігіне активаторлар мен ингибиторлар әсері;
в) Зертханалық жұмыс қорытындысын жасау және хаттама толтыру.
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7 сабақ
1. Тақырыбы: Биологиялық мембраналардың құрылысы мен функциялары. Тағамдану биохимиясы.
2. Мақсаты.
1. Биологиялық мембрананың құрылысы, қызметтері және құрамы туралы
білім алу.
2. Заттардың трансмембраналық тасымалдануының негізгі механизмдерін
оқып үйрену.
3. Ас қорыту ферменттері және асқорыту механизмі туралы білімді
меңгеру.
3. Оқыту мақсаты:
Биомембрананың құрамы, құрылысы және олардың қызметтерімен
таныстыру.
Студенттерді тиімді тағамданудың негіздерімен таныстыру.
Асқорыту ферменттерінің биологиялық рөлін түсіндіру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Биологиялық мембрананың құрамы, молекулалалық құрылысы және
қызметі.
Мембраналардың ассиметриясы, сұйықтықтығы және өз өзін жинауы.
Мембрана липидтерінің қозғалысы.
Заттарды трансмембраналық тасымалдау және оның кинетикасы.
Тиімді тамақтанудың биохимиялық негіздері.
Ас қорыту биохимиясы. Асқазан сөлінің құрамы.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу, мәселелік есептер.
Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: тест тапсырмалары
1. Жасуша аралық мембранаға тән емес қасиет:
а) сұйық жағдайы
б) көлденең ассиметрия түзу
в) қосқабатты құрылым
г) бір қабатты құрылым
д) заттарды таңдап өткізгіштігі
2. Биологиялық мембранадан диффузия жолымен заттар ... тасмалданады.
а) арнайы ақуыздар көмегімен
б) АТФ көмегімен
в) төмен концентрация бағытында
г) иондар қатысында
д) бірнеше аралық заттар қатысында
3. Митохондриялық мембранаға тән қасиет:
а) ішкі және сыртқы мембрананың болуы
б) тек қана сыртқы мембрананың болуы
в) тек қана ішкі мембрананың болуы
г) мембрананың тесікті құрылымы
д) мембрананың бір қабатты құрылымы
4.Мембрананың қосқабатын түзуші липидтер:
а) холестерин
б) фосфолипидтер
в) үшглицеридтер
г) сульфатидтер
д) ганглиозидтер.
5.Мембранамен қоршалмаған органоид:
а) рибосома
б) лизосома
в) митохондрия
г) Гольджи комплексі.
д) ядро
Мембрана холестеринінің қызметі:
а) рецепторлы
б) коферментті
в) құрылымдық
г) сұйықтықпен қамтамасыз ету
д) кристалды қабатпен қамтамасыз ету
7. Ішектен амин қышқылдарының тасымалдануы градиентті концентрация бойынша жүретін жолды таңдаңыз:
а) жай диффузия
б) пиноцитоз
в) активті транспорт
г) экзоцитоз
д) жеңілдетілген диффузия
Ауыз қуысында ыдырайды:
а) көмірсулар
б) липидтер
в) ақуыздар
г) нуклеин қышқылдары
д) витаминдер
Адамның тәуліктік рационын қанша грамм өсімдік майы құрауы қажет?
а) 20-25 г
б) 75-85 г
в) 50-55 г
г) 40-45 г
д) 100-120 г
Табиғатта кең тараған және тағаммен бірге көп мөлшерде түсетін липидті көрсетіңіз:
а) үшглицерин
б) холестерин
в) гликолипидтер
г) фосфолипидтер
д) сфинголипидтер
Құнды нәруыздарға құрамында ... бар нәруыздар жатады.
а) барлық алмасатын аминқышқылдары
б) барлық алмаспайтын аминқышқылдары
в) барлық жартылай алмасатын аминқышқылдары
г) 5 алмаспайтын аминқышқылдары
д) 1 алмаспайтын аминқышқылы
№2 кредит
8 сабақ
1. Тақырыбы: Энергия алмасуы. Тағамның негізгі компоненттерінің катаболизмі. Энергия түзілуінің анаэробты жолы (анаэробты гликолиз).
2. Мақсаты:
1. Ағзаның негізгі макроэргиялық қосылысы ретіндегі АТФ-тың рөлі мен құрылысы туралы білімді меңгеру.
2. Зат алмасу мен энергия алмасуының негізгі сатыларын оқып үйрену.
3. Энергия алмасуының анаэробты жолын қарастыру.
3. Оқыту мақсаты:
1. Студенттерді ағзаның энергия алмасуының негізгі сатыларымен
таныстыру.
2. Метаболизмнің катаболизм мен анаболизм жолдарының негізгі
сатыларымен таныстыру.
3. Студенттерде тағамның негізгі компоненттері катаболизмінің арнайы
жолдары туралы білімді қалыптастыру. 4. Энергия алмасуының өзара байланысын анықтай алуға үйрету.
5. Тағам компоненттерінің энергетикалық құндылығын есептей алуға
үйрету.
6. Анаэробты гликолиздің биологиялық рөлін түсіндіру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Зат алмасуы мен энергия алмасуы туралы түсінік. 2. Негізгі тағамдық заттардың алуыстырылмайтын компоненттері.
3. Негізгі тағамдық заттардың катаболизмі (ақуыздардың, майлардың,
көмірсулардың).
4. Макроэргиялық қосылыстар (АТФ рөлі). 5. Анаэробты гликолиз.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу, мәселелік есептер.
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: Тест тапсырмалары
1. Ағзадағы крахмал мен гликогеннің ферменттік гидролизі кезінде түзілетін дисахаридтер - …
мальтоза.
б) сахароза.
в)влактоза.
г)целлюлоза.
д) қант сүті.
2. Асқазан сөлінің құрамына кірмейді …
трипсиноген.
б)ренин.
в)пепсин.
г)гастриксин.
д)НСl.
3. Жас нәрестелерде асқазандағы сүтті ұйытатын фермент - …
ренин
б)пепсин
в)хемотрипсин
г)трипсин
д)эластаза
4. Ересек адамда қалыпты жағдайдағы тәулігіне синтезделетін және ыдырайтын ақуыздың сандық мөлшері …
100 г.
б)80 г.
в)210 г.
г)500 г.
д)400 г.
5. Қалыпты жағдайда көмірсулар ... түрде сіңіріледі.
моносахаридтер
б) дисахаридтер
в) олигосахаридтер
г) полисахаридтер
д) моносахаридтердің фосфорлы –эфирлі байланыстары
6. Қорытылғаннан кейін көмірсулар ... түрінде сіңіріледі.
моносахаридтер қоспасы
б) тек қана глюкоза
в) сахароза
г) тек қана фруктоза
д) крахмал
7. Перифериялық қан құрамындағы көмірсу - …
глюкоза.
б) гликоген.
в) фруктоза.
г) крахмал.
д) лактоза.
8. Хиломикронның үшацилглицириндері ... ыдырайды.
липопротеидлипазамен
б) панкреатикалық липазамен
в) фосфолипазамен
г) ұлпалық липазамен
д) трипсинмен
9. Екінші активті тасымалдану арқылы ... сіңіріледі.
галактоза және глюкоза
б) галактоза және фруктоза
в) фруктоза және глюкоза
г) пентоза және фруктоза
д)галактоза және пентоза
10. Тағамдағы ақуыздарды қорытатын ферменттер - …
пепсин, трипсин, химотрипсин.
б)катепсины, пепсин, трипсин.
в)карбоксипептидазы, катепсины, аминопептидазы.
г)энтеропептидазы, декарбоксилазы аминокислот.
д)аминотрансферазы, энтеропептидаза.
12. ... пепсиногеннің активаторы болып табылады.
НСl
б) Трипсин
в) Магний иондары
г) Энтеропептидаза
д) Химотрипсин
9 сабақ
1. Тақырыбы: Аэробты гликолиз және пируваттың декарбоксилденіп тотығуы. Кребс айналымы.
2. Мақсаты:
1. Энергия және зат алмасуының негізгі сатыларынын жинақтау.
2. Аэробты гликолиз және пируваттың декарбоксилденіп тотығуы туралы сұрақтарды қарастыру.
3. Үш карбон қышқылдарының (Кребс айналымы) ферменттік жүйелі процессін оқып үйрену.
3. Оқыту мақсаты:
1. Тотығу-тотықсыздану потенциалы туралы түсінік беру.
2. Митохондрияның құрылысы мен қызметтерімен танысу.
3. Энергия және зат алмасуына жалпы сипаттама беру.
4. Кребс айналымының биологиялық рөлі мен маңызын түсіндіру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Аэробты гликолиз, таралуы, кезектілігі, лактатдегидрогеназа изоферменті.
2. Митохондрийден тыс НАДН2 –ның тотығуы. Н2 тасмалдануының шөрнекті
механизмі.
3. Аэробты және анаэробты гликолиздің өзара байланысы.
4. Пируваттың тотығып декарбоксилденуі. Пируватдегидрогеназды комплекс
құрылысы;
5. Үш карбон қышқылдары айналымы, негізгі міндеттері;
6. Кребс айналымының сутегірегенирулеуші рекациялары;
7. Субстратты фосфорлану;
8. Митохондрия ішілік трансгидрогеназа ферментінің рөлі.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау:
Тест тапсырмалары.
1. Н2О2-ны суға және оттегіге дейін ыдырауын катализдейтін фермент:
а) оксидаза
б) оксигеназа
в) фумаратгидротаза
г) лиаза
д) каталаза
2. НАДФН2-ні қандай процесстер қажет етпейді:
а) май қышқылдарының синтезі
б) холестерин
в) улар мен токсиндерді залалсыздандыру
г) аммиакты залалсыздандыру
д) макромолекулардың тотығуы.
Тотығып фосфорлану қай жерде жүреді.
а) митохондрияда
б) лизосомада
в) цитоплазмада
г) эндоплазмалық торда
д) рибосомада
Ұлпалық тыныс алу механизмінде өтетін оттегі активациясының концепциясының авторы:
а) Г. Вилланд
б) А. Луавазье
в) О. Варбург
г) В. Палладин
д) О. Кейлин.
Субстратты фосфорлану ненің синтезі болып табылады:
а) АМФ
б) НАДН2
в) ФАДН2
г) АДФ
д) АТФ
Сукцинатдегидрогеназа коферменті:
а) ФМН
б) ФАД
в) НАД
г) НАДФ
д) ТПФ
7. Митохондрияның сыртқы мембранасына қажет арнайы ферментті комплекс:
а) май қышқылының молекуласын ұзартуға қатысатын ферменттер
б) май қышқылының молекуласын қысқартуға қатысатын ферменттер
в) май қышқылдарын изомерлейтін ферменттер
г) май қышқылдарын декарбоксилдейтін ферменттер
д) май қышқылдарын карбоксилдейтін ферменттер
Пируватдегидрогеназа пируватты ... дейін тотықтырады.
а) малатқа
б) аспартатқа
в) ацетил-КоА-ге
г) сукцинатқа
д) СО2 және Н2О -ге
Митохондрия матриксіне тән фермент:
а) фосфоенолпируваткарбоксилаза
б) пируваттранслоказа
в) дигидролипоилацетилтрансфераза
г) пируваткиназа
д) пируватдегидрогеназа
НАДН2 толық тотыққанда қанша молекула АТФ түзіледі?
а) 6
б) 5
в) 4
г) 3
д) 2
10 сабақ
1. Тақырыбы: Тіндік тыныс алу және тотыға фосфорлану. Жасушадағы энергиялық алмасуға әсер ететін заттар.
2. Мақсаты:
Зат және энергия алмасуының негізгі сатыларын оқып үйрену;
Ұлпалық тыныс алу, тотыға фосфорлану туралы түсінік алу;
Энергия алмасуының бұзылуына байланысты патологиясын анықтау,
гипоэнергетикалық күйін оқып үйрену.
3. Оқыту мақсаты:
1. Биологиялық тотығудың және олардың сатыларының маңызымен
таныстыру.
2. Биологиялық тотығу мен тотыға фосфорланудың ажыратқыштарының
бөліктерін түсіндіру.
3. АТФ синтезінің механизмін түсіндіру. 4. ЭТТ жеке сатыларының энергетикалық әсерін бағалауды үйрету.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Электрон тасымалдаушы митохондриалық тізбектегі ферменттердің
құрылысы мен қасиеті.
2. Тотыға фосфорлану.
3. Тыныс алу мен фосфорланудың қосарлануы. Митчелл теориясы.
4. Фосфорсыз тотығу және оның маңызы.
5. Фосфорлану, тыныс алу және дегидрогеназа ферменттерінің
ингибиторлары. Тыныс алу мен фосфорланудың ажыратқыштары.
6. Катаболизмнің жалпы жолымен ЭТТ арасындағы байланыс.
7. Гипоэнергетикалық күйдің себептері.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: тест сұрақтары
1. Р/О коэфициенті ... көрсетеді.
а) ағзадағы Р/О қатынасын
б) заттағы Р/О қатынасын
в) ағзадағы бір атом Р сәйкес келетін О мөлшерінің көрсеткіші
г) оттектің бір атомына кететін АТФ синтезінің мөлшері
д) 1 атом сутекке сәйкес келетін О мөлшерінің көрсеткіші
2. Дегидрогеназаға жатпайтын кофермент:
а) НАД
б) НАДФ
в) ФАД
г) ФМН
д) КоА.
3.Декарбоксилаза коферменті болып табылады.
а) пиридоксальфосфат
б) коэнзим Q
в) В1 витамині
г) НАД
д) ФАД
4. Тыныс алуды бақылау ... концентрациясымен іске асады.
а) АТФ
б) НАДФ
в) ФМН
г) сукцинат
д) малат
5. Электрон тасымалдау тізбегіндегі ферменттер ингибиторы болмайтын зат:
а) цианид
б) ротенон
в) аминобарбитал
г) 2,4- динитрофенол
д) антимицин
6. Құрамында гем бар ферменттің ингибиторын табыңыз:
а) актиномицин А
б) ротенон
в) цианид
г) антимицин
д) 2,4- динитрофенол
7. Тотығып фосфорлану ... синтезі болып табылады.
а) НАДН2
б) ФАДН2
в) ТТФ
г) АТФ
д) КоА
8.Тотығып фосфорлану және тынысалу ажыратқыштары:
а) орташа қанықпаған май қышқылдары
б) тироксин
в) цианидтер
г) дикумарин
д) 2,4-динитрофенол
9. Ұлпалық тыныс алу жылдамдығы ... қатынасымен реттеледі.
а) АТФ/АДФ
б) ФАД/ФМН
в) НАД/ФМН
г) НАД/ФАД
д) НАД/НАДФ
10. Электрон тасымалдау тізбегінің соңғы өнімі ретінде судан басқа аэробты жағдайда ... түзіледі.
а) АТФ
б) НАДН2
в) КоА
г) ТПФ
д) СО2
11 сабақ
1. Тақырыбы: Майда және суда еритін витаминдердің құрылысы, тағамдық көздері және биологиялық функциялары. Көмірсулардың алмасуы. Көмірсулардың қорытылуы мен сіңірілуі. Глюконеогенез. Кори айналымы.
2. Мақсаты.
Витаминдердің химиялық құрылысы және биологиялық маңызы туралы
білімді меңгеру.
2. Майда және суда еритін витаминдердің тіндерде және биологиялық
сұйықтықтардағы құрамын гипо-, гипервитаминоздардың диагностикасы
үшін анықтай алуға үйрену.
3. Глюконеогенез реакцияларын оқып үйрену және олардың биологиялық
рөлін
3. Оқыту мақсаты:
1. Майда және суда еритін витаминдердің биологиялық рөлін түсіндіру.
2. Гипо- және гипервитаминоздар туралы түсінік беру.
3. Көмірсу алмасуының сатылары және организмдегі глюконеогенез
процестерімен таныстыру.
4. Кори айналымының биологиялық маңызын түсіндіру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Витаминдердің аталуы және жіктелуі.
Майда еритін витаминдердің биологиялық функциясы және құрылысы, тағамдық көздері.
Суда еритін витаминдердің биологиялық функциясы және құрылысы, тағамдық көздері.
4. Көмірсулар, жіктелуі, биологиялық рөлі.
5. Көмірсулардың қорытылуы мен сіңірілуі.
6. Глюконеогенез.
7. Кори айналымы, маңызы.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу, мәселелік есептер.
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау
Тест сұрақтары
1. Д витаминін анықтау
а) никотинамид б) ретинол в) кальциферол г) тиамин д) рибофлавин
2. Витаминдердің қажеттігін эксперимент жүзінде дәлелдеген ғылым:
а) К Функ б) Эйкман в) Гопкинс г) Лунин д)Сент-Дьери
3.А витаминінің туындысы.
а) ретинол б) каротин в) перидоксаль г) филлохинон
д) холестерин
А витаминін қабылдау ағзада қай заттың болуына байланысты.
а) ақуыз б) глюкоза в) бос май қышқылдары
г) микроэлементтер д) холестерин
Холестерин қай витаминнің туындысы болады:.
а) С
б) Д
в)
А г)
В2
д) Р
6. Қызыл иек қанағыштығы қай витаминнің жетіспеуінен болады?
а) А
б) В12
в) Д
г) С
д) К
7. Ксероофтальмия кезінде қажет витамин:
а) Д
б) С
в) Е
г) А
д) В6
8. Витамин Д өзінің биологиялық функциясын қай формада атқарады?
а) кальциферол
б) холекальциферол
в) эргокальциферол
г) 2,5 оксикальциферол
д) 1,25 диоксикальцеферол
9. Ғ витамині неден тұрады:
а) полиқанықпаған май қышқылдары
б) алмаспайтын аминқышқылдар
в) қанақпаған май қышқылдары
г) витамин тәріздес заттар
д) метал иондары
10. Экзогенді авитаминоз - бұл:
а) апофермент синтезінің бұзылуы
б) витаминнің тағаммен аз түсуі
в) асқорыту жолының ауруы нәтижесінде витамин қабылдаудың бұзылуы
г) витаминнің коферментті формасының түзілуінің бұзылуы
д) барлығы дұрыс
11. Піспеген жұмыртқаны көп пайдалану нәтижесінде болатын авитаминоз:
а) А
б) К
в) С
г) В
д) Н (биотин)
12. В12 витаминінің жетіспеуінен түзіледі:
а) пернициозды анемия
б) орақтәрізді жасушаалық анемия
в) темір дефицитті анемия
г) макроцитарлы анемия
д) барлық айтылғандар дұрыс
13. В12 витаминінің ішекке сіңіруіне қажет жағдай.
а) НСО3
б) өт қышқылдарының болуы
в) трипсин болуы
г) Касла факторының болуы
д) панкреатикалық амилазаның болуы
14. В12 гиповитаминозы кезінде қандай заттың жетіспеуі неврологиялық өзгеріске әкеледі?
а) метилметионин
б) метилмалонат
в) гомоцистеин
г) холин
д) пируват
15. В12 витаминінің жетіспеуінде бұзылады:.
а) дезаминдену
б) трансметилдену
в) декарбоксилдену
г) гидроксилдену
д) ацетилдену
16. Жарық сезуге А витамині қандай формада қатысады:
а) ретинол б) опсин в) родопсин г) ретиналь д) каротин
17. Витамин тәріздес заттар:
а) никотинамид
б) ретинол
в) липой қышқылы
г) токоферол
д) каболамин
18. ХХ ғасырда кең тараған авитаминоз:
а) цинга
б) рахит
в) пелагра
г) анемия
д) ксерофтольмия
19. Ағзада жиналатын витамин:
а) Р
б) К
в) С
г) В1
д) В6
20. С витаминінің коферменттік функциясы:
а) аминқышқылдардың гидроксилденуі; лизин пролин
б) пируваттың декарбоксилденуі
в) аланинді дезаминдеу
г) пируваттың карбоксилденуі
д) лактаттың тотығуы
21. С витамині қатыспайды.
а) пролин гидроксилденуіне
б) лизин гидроксилденуіне
в) темір иондарының тұрақтануы
г) коллаген синтезінде
д) лактат тотығуына
12 сабақ
1. Тақырыбы: Зертханалық сабақ тақырыбы: «Глюкозаны ортотолуидин әдісімен анықтау».
2. Мақсаты: Ортотолудин әдісімен глюкозаны анықтаудың дағдыларын меңгеру.
3. Оқыту мақсаты:
1. Студенттерге қанда глюкозаны анықтаудың диагностикалық маңызын
түсіндіру.
2. Ортотолудин әдісімен глюкозаны анықтауды үйрету.
3. зертханалық жұмыстардың қорытындысын талдай білуге үйрету.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Қандағы глюкозаны анықтаудың диагностикалық маңызы.
2. Зертханалық практикум: «Глюкозаны ортотолуидин әдісімен анықтау».
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
оқытушының басшылығымен зертханалық жұмысты атқару:
а) глюкозаны ортотолуидин әдісімен анықтау;
б) хаттамаларды толтыру, қорытындыларын талдау
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
13 сабақ
1. Тақырыбы: Зертханалық сабақ тақырыбы: «Несептегі пирожүзім қышқылын сандық анықтау.»
2. Мақсаты:
Несепте пирожүзім қышқылын анықтау дағдыларын меңгеру.
3. Оқыту мақсаты:
1. Студенттерге несептегі пирожүзім қышқылын анықтаудың
диагностикалық маңызын түсіндіру.
2. Несепте пирожүзім қышқылын сандық анықтауды үйрету.
3. зертханалық жұмыстардың қорытындысын талдай алуға үйрету.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Несепте пирожүзім қышқылын анықтаудың диагностикалық маңызы.
2. Зертханалық жұмыс: «Несептегі пирожүзім қышқылын сандық анықтау»
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
оқытушының басшылығымен зертханалық жұмысты атқару:
а) «Несептегі пирожүзім қышқылын сандық анықтау»
б) Хаттамаларды толтыру, қорытындыларын талдау
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
14 сабақ
1. Тақырыбы: Пентозофосфатты айналым. Гликогеннің алмасуы.
Гликогеноз және агликогеноз. Көмірсу алмасуының бұзылуы.
2. Мақсаты:
1. Пентозофосфатты айналымның биологиялық маңызын түсіну.
2. Гликогенолиз және гликогеннің ыдырау жолдары туралы білімді меңгеру.
3. Қандағы глюкозы деңгейін реттеудің сұрақтарын қарастыру.
4. Гликоген алмасуы туралы білім алу. Гликогеноздар және агликогеноздар.
5. Көмірсу алмасуының бұзылуы туралы түсінік алу.
3. Оқыту мақсаты:
1. Пентозофосфаттық айналымының биологиялық маңызын және гликолизбен өзара байланысын түсіндіру.
2. Гликоген алмасуының бұзылуы туралы білім беру. Гликогеноздар және агликогеноздар.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Пентозофосфатты айналым, реакциялары, гликолизбен байланысы,
биологиялық рөлі.
2. Гликоген, биологиялық рөлі. Гликогеногенез.
3. Гликогенолиз, амилолиз және фосфоролиз.
4. Гликогеннің ыдырауы және түзілу процесстерінің өзара қатынысы.
5. Гликогеноздар мен агликогеноздар.
6. Ағзада көмірсу алмасуының реттелуі.
7.. Көмірсу алмасуының бұзылуына әкелетін факторлар.
8. Көмірсу алмасуының патологиялары (гипергликемия, гипогликемия
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
Семинар, тестілеу.
Әдебиет:
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
7. Бақылау: Тест сұрақтары
1. Гомополисахаридті таңдаңыз.
а) гепарин
б) гиалурон қышқылы
в) декстран
г) дерматан сульфат
д) кератан сульфат
2. Жасушааралық қуысты толтыратын гетерополисахарид:
а) гиалурон қышқылы
б) гепарин
в) дерматан сульфат
г) кератан сульфат
д) гепарин сульфат
3 Адам ағзасындағы депонирлеуші негізгі көмірсу.
а) гликоген
б) крахмал
в) галактаза
г) глюкоза
д) фруктоза
Көмірсудың негізгі қызметі:
а) құрылымдық
б) энергетикалық
в) рецепторлы
г) қысқартушы
д) қорғаныс
Көмірсулар класына жатады:.
а) альдегидоспирттер
б) карбон қышқылдары
в) екіатомды спирттер
г) күрделі эфирлер
д) оксиқышқылдар
6. Альдозаларға жатпайды
а) глицеральдегид
б) рибоза
в) эритроза
г) дезоксирибоза
д) дигидрооксиацетон
7. Адамның көмірсуға тәуліктік қажеттілігі (г)
а) 200-300
б) 20-100
в) 400-500
г) 150-200
д) 100-200
8. Лактоза ыдырағанда глюкозадан басқа түзілетін көмірсу
а) галактоза
б) фруктоза
в) манноза
г) рибоза
д) дизоксирибоза
9. Пентозаларға жатпайды:
а) рибоза
б) ксилоза
в) дезоксирибоза
г) фруктоза
д) арабиноза
10. Көміртектің 7 атомынан тұратын моносахарид
а) глюкоза
б) рибоза
в) манноза
г) седогептулоза
д) фруктоза
11. Глюкоза және галактозадан тұратын дисахаридті таңдаңыз:
а) сахароза
б) мальтоза
в) лактоза
г) трегалоза
д) седогептулоза
12. Нуклеин қышқылдарының құрамына кіреді.
а) триозалар
б) тетрозалар
в) пентозалар
г) гексозалар
д) гептозалар
13.Кейбір нәрестелерді сүтпен тамақтандырғаннан кейін болатын, дипепсиялық құбылыстардың себебі (диарея, іш ауру, іштің желденуі)
а) глюкозаның сіңірілуінің бұзылуы
б) галактозаның сіңірілуінің бұзылуы
в) лактазаның жетіспеуінен
г) лактазаның түзілуінің бұзылуы
д) лактазаның белсенділігінің төмендеуі
14 Лактозамияның себебі.
а) Мальтазаның белсенділігі лактазадан жоғары
б) лактаза түзілмейді
в) амилаза түзілмейді
г) қандағы лактозаның жоғары концентрациясы
д) қандағы лактозаның төмен концентрациясы
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
Биохимия, биология және микробиология кафедрасы
Тәжірибелік және зертханалық сабаққа
арналған әдістемелік өңдеу
Пән: Биологиялық химия
Мамандығы: Фармация
Курсы: 3
Шымкент – 2013ж
Кафедра мәжілісінде талқыланып, бекітілген
хаттама № 2013ж
Кафедра меңгерушісі, м.ғ.к: Есіркепов М.М.
№3 кредит
№1 сабақ
1. Тақырыбы: Липидтердің алмасуы. Липидтердің қорытылуы мен сіңірілуі және хиломикрондардың, тығыздығы өте төмен липопро-теиндердің (ТӨТЛП), тығыздығы төмен липопро-теиндердің (ТТЛП), тығыздығы жоғары липопротеиндердің (ТЖЛП) метаболизмі.
2. Мақсаты:
Достарыңызбен бөлісу: |