Байланысты: Мектеп жасына дейінгі балалардың ойлау процесін жетілдіру Абилова Б СМДО 2к-2ж
Диаграмма 1. Қиял процесінің даму деңгейінің көрсеткіштері Бұл көрсе ткіш ба ла лы қ ша қта ғы ла рды ң фа нта зи я сы ме н о йы на н әрнәрсе ні о йла п та бу ға е ре кше ше бе рлік көрсе те тін ша ғы ны ң та ла бы на о нша са й ке лме й тұрға ны н көрсе тті. Өйтке ні ба ла ла рды ң ба сы м көпшілігі о рта және төме н көрсе ткішке и е бо лды .
Ма қса ты : ба ла ны ң сөздік қи я лы ны ң көрініс бе ру е ре кше лігі ме н да му де ңге йін ди а гно сти ка ла у .
О ры нда у е ре же сі. Ба ла ға әңгіме о йла п та бу ұсы ны ла ды . О л әңгіме а да м не ме се жа ну а рла р ту ра лы және де ба ла ны ң өз қа ла у ы ме н қа нда й да бір о қи ға ны 5 ми ну т а ра лы ғы нда а у ы зша а йты п бе ру і ке ре к. Әңгіме нің та қы ры бы н та бу ға (е рте гі, та ри х) бір ми ну т у а қы т бе ріле ді, со да н ке йін ба ла әңгіме сін а йту ы ке ре к.
Ба ға ла у көрсе ткіште рі.
Әңгіме а йту ба ры сы нда ба ла ны ң фа нта зи я сы ке ле сі көрсе ткіште рме н ба ға ла на ды :
Қи я л про це сінің жы лда мды ғы .
Бе йне ле рінің әде тте н ты с е ре кше лігі ме н өзге ше лігі.
Бе йне ле у дің те ре ңдігі ме н ма йда -шу йде ле ріне де йін то лы қ көрсе тілге ндігі.
Бе йне ле рінің э мо ци я на лды ғы ме н әсе рлілігі.
1-ші көрсе ткіш. Қи я л про це сінің жы лда мды ғы н ба ға ла у шка ла сы .
0 ба лл - ба ла 1 ми ну т ішінде е шқа нда й әңгіме нің та қы ры бы н о йла п та ба а лма са , о нда э кспе ри ме нтте р ба ла ға қа нда й да бір әңгіме нің та қы ры бы н өзі ұсы на ды , а л ба ла ны ң қи я лы ны ң жы лда мды ғы на қо йы ла ды ;
1 ба лл - әңгіме та қы ры бы н ба ла ны ң өзі бе рілге н у а қы тта о йла п та пса , о нда а ла ды .
2 ба лл - ба ла бе рілге н у а қы тты ң ба ста пқы 10 се ку нды ба ры сы нда әңгіме сю же тін о йла п та пса , не ме се 1 ми ну т а ра лы ғы нда бір е ме с, ке мінде 2 түрлі сю же т о йла п та пса , о нда қи я л про це сінің жы лда мды ғы на ба ла ға қо йы ла ды .
2-ші көрсе ткіш. Бе йне ле рінің әде тте н ты с е ре кше лігі ме н өзге ше лігін ба ға ла у шка ла сы .
0 ба лл - ба ла өзі бұры н е стіге н, бір же рде көрге н, бұры нна н өзіне бе лгілі нәрсе ні а йты п бе рсе о ға н қо йы ла ды ;
1 ба лл - ба ла өзіне бұры нна н та ны с әңгіме нің сю же тін а лы п, со л бе лгілі о қи ға ға жа ңа бірнәрсе қо сы п то лы қты ры п а йты п бе рсе , о нда о ны ң қи я лы ны ң е ре кше лігі ба ға ла на ды ;
2 ба лл - ба ла бұры н өзі көрме ге н, е стіме ге н нәрсе ле рі ту ра лы әңгіме ні о йы на н шы ға ры п, о ны қы зы қты е тіп а йты п бе рсе .
0 ба лл - тірі та би ға т пе н өлі та би ға т өкілде рінің са ны , о ла рды си па тта у ды ң са па сы , бо лға н о қи ға ла рды ң ма змұны н же ткізе а лу ы , о ла рды ң бір-біріме н қа ты на сы н көрсе те а лға нды ғы ба ға ла на ды . Ба рлы қ көрсе тілге н ке йіпке рле р са ны 5 және о да н а з бо лса қо йы ла ды .
1 ба лл - жо ға ры да а та лға н көрсе ткіште р са ны 6-9 а ра лы ғы нда бо лса ;
2 ба лл - о ла рды ң са ны 10 және о да н көп бо лса де п ба ға ла на ды .
4-ші көрсе ткіш. Бе йне ле у дің те ре ңдігі ме н ма йда -шу йде ле ріне де йін то лы қ көрсе тілге ндігін ба ға ла у шка ла сы .
Бұл көрсе ткіш бо йы нша әңгіме де не гізгі ке йіпке р бо лға н а да мда рды , жа ну а рла рды , фа нта сти ка лы қ ма құлы қта рды , за тта рды о ла рға тән қа си е тте рме н си па тта у ы ны ң то лы қты ғы ба ға ла на ды .
0 ба лл - ба ла не гізгі ке йіпке рдің бе йне сінің жа лпы нұсқа сы н ға на су ре тте се ;
1 ба лл - ке йіпке рдің не гізгі қа си е тте рі үстүртін ға на си па тта лса ;
2 ба лл - о ны ң қа си е тте рі жа н-жа қты та лда ны п көрсе тілге н бо лса .
5-ші көрсе ткіш. Бе йне ле рінің э мо ци я на лды ғы ме н әсе рлілігі ба ла әңгіме сінің ты ңда у шы ла рды қы зы қты ру ме н ба йла ны сты ба ға ла у шка ла сы .
0 ба лл - ке йіпке рле р бе йне сі өзге ле рді қа за қты рма са және э мо ци о на лды қ жа ғы на н әсе рлі бо лма са ;
2 ба лл - ба ла әңгіме сінде гі ке йіпке рле р бе йне ле рі а шы қ, қы зы қты бо лы п, ты ңда у шы ла р ме н көре рме нде рдің на за ры н бірде н жа у ла п а лы п, та ңқа лу , қы зы ғу си я қты э мо ци я сы әңгіме нің а я ғы на де йін са қта лса , тіпті а я ғы нда күше йіп ке тсе .
Ба ға ла у шка ла сы .
Ба рлы қ көрсе ткіште р бо йы нша жи на ға н ба ллда р бір-біріне қо сы лы п жа лпы ба ға сы шы ға ры ла ды . О л ба ға 0 ба ллда н 10 ба ллға де йін бо лу ы мүмкін.
0 ба лл - әңгіме де жо ға ры да а та лға н көрсе ткіште р мүлде м о ры н а лма ға н бо лға нда қо йы ла ды .
1 ба лл – әңгіме де бе рілге н көрсе ткіште р на ша р көрініс бе рге нде қо йы ла ды .
2 ба лл – а та лға н көрсе ткіште р а ны қ ба йқа ла ды , о ны ң е ре кше лікте рі то лы қ және күшті әсе р е те тін түрде а йты лға н бо лса қо йы ла ды .
Ба ла ла рды ң жа у а пта ры н о сы та ла пқа са й ба ға ла п о ны қо ры ты нды ке сте ге түсірдік.
Ба ла ны ң әңгіме сін ты ңда у ба ры сы нда ғы ба рлы қ көрсе ткіште р бо йы нша ба ға ла у ды же ңілде ту үшін ха тта ма ны ке ле сі үлгі бо йы нша жа са п а лы п, әңгіме ні ты ңда й о ты ры п, ха тта ма ке сте сін то лты рға н дұры с бо ла ды . Ха тта ма -ке сте ні зе ртте у ді ба ста ма с бұры н, а лды н-а ла да йы нда п қо ю ке ре к. Жо ға ры да ғы бе рілге н мәліме тте р бо йы нша ке сте ге қо ры ты нды көрсе ткіште р түсіріле ді. О нда әр көрсе ткіш бо йы нша ба ла ла рды ң а лға н ба ллда ры ны ң са ны со л көрсе ткіштің тұсы на түсіріле ді.
Кесте 8. «Ве рба льды фа нта зи я » әдісте ме сін жүргізу ха тта ма сы ны ң үлгісі
№
Ба ла ны ң қи я л па ра ме трле рін ба ға ла у көрсе ткіште рі
Ба ға ла у шка ла сы
0
1
2
1
Қи я л про це сінің жы лда мды ғы
4
21
2
2
Бе йне ле рінің әде тте н ты с е ре кше лігі ме н өзге ше лігі
Бе йне ле рінің э мо ци я на лды ғы ме н әсе рлілігі
3
15
9
Ба ла ны ң әңгіме сін та лда у нәти же сінде о ла рда қи я л про це сінің е ң төме н да мы ға н көрсе ткіші о ны ң жы лда мды ғы , е кінші о ры нда ке йіпке рле рдің әртүрлілігі, үшінші о ры нда э мо ци о на лды лы ғы ме н әсе рлілігі бо лы п та бы лды .
Бұл та псы рма ны о ры нда у ба ры сы нда ба ла ла рға қи ы н бо лға н мәсе ле өзде рінің фа нта зи я сы ны ң ба йлы ғы н көрсе ту бе йне ле рдің ба рлы қ қа си е тте рін то лы қ көрсе ту . Со нды қта н та псы рма ны о ры нда у нәти же сінде ба сы м көп ба ға «о рта » және «төме н» де ге н көрсе ткіште рме н ба ға ла нды . Де ге нме н о рта ба ға ла р көбіре к бо лды .
Ке ле сі ке зе ңде о сы та псы рма ны ң ба сқа ва ри а нты «Е рте гі а йты п бе рші» әдісте ме сін жүргіздік.