Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау

Оқу үдерісін бақылау оқушылардың оқу материалдарын теориялық және практикалық игерудің нәтижелерін тексеруден тұрады. Қашықтықтан оқыту барысында алынған біліктілік дағдыларды бағалау оқушы мен мұғалімнің жанама байланысына байланысты ерекше маңызға ие болады. Осыған орай, оқу үдерісін бақылаудың объективті және көп критериалды формасының рөлі мен маңыздылығы көтеріледі.

Мұғалім оқыту үрдісінің сабақтың жаңа материалын меңгерту бөлімінде шекті балл қоя алады, оған қол жеткізу арқылы оқушы келесі секцияның тақырыптық курсының материалына қол жеткізді. Әрбір тақырыптық секцияның соңында болатын негізгі тапсырманы орындау нәтижесінде шекті балл қалыптасады.

Арнайы білім беру ортасында мұғалім ағымдағы бақылауды ұйымдастыруда оқушыларға арнайы тапсырмаларды береді. Олар жауабымен берілген мәтін түріндегі тапсырма; жауабымен берілген файл түріндегі тапсырма; жауабымен берілген сайттан бөлек тапсырма; тесттер және тағы басқалары болуы мүмкін.

Қашықтықтан оқытуда тесттік бақылау өзін-өзі бақылау үшін де, қорытынды бақылау ретінде де (мектеп қабырғасында және оның сыртында мұғалім қадағалауынсыз) кең қолданылды. Ағымдағы бақылауда компьютерлік технологияны пайдалану тек қана қорытынды әрекет үшін ғана емес, сонымен қатар оның қорытындысын саралау үшін де тиімді. Тапсырмаларда бақылаудың сандық бақылау бағалау шкаласы және оқушының баллдарының білім мен білік деңгейіне сәйкес болу керек. Ағымдағы бақылаудың формасы міндетті түрде пән бойынша тақырыптық-күнтізбелік жоспарында бекітіледі.

Мұғалімнің жұмысты тексерудің әртүрлі нұсқалары қарастырылған: тек рецензиялау, тек бағалау, рецензиялау және бағалау. Бағалаудың түрлі жүйесі қолданылады (баллдық, сөздік).

Қашықтықтан оқытуда оқыту жүйесін жедел бақылаудың жаңа формалары жасалған (онлайн-кеңес беру, оқушылардың барлық жұмыстарын рецензиялау, форумда оқушылардың өзара көмегі), әрбір оқушының жиынтық бағалауының портфолиосы жасалады.

Сонымен, ағымдағы бақылауды пән бойынша оқытатын мұғалім жүргізеді:

• 
  сабақ барысында мұғалім мен оқушы арасындағы өзара әрекеттесуі;
  
• 
  форумдағы сұрақтарды талқылау арқылы, семинар және т.б.;
  
• 
  тестілеу арқылы (автоматты тексеру, мұғалімнің тексеруі);
  
• 
  оқушылардың толық жауапты қажет ететін тапсырмаларды орындауы арқылы (мұғалімнің тексеруі, мұғалімнің жауапқа рецензия беруі, бағалау)
  

• 
  оқушыны атымен атау;
  
• 
  оқушының жетістіктерін айтып шығу;
  
• 
  қателеріне түсініктеме беру;
  
• 
  қойылған бағаны дәлелдеу, қате болған жағдайда бағаны жауапқа түзетулер мен толықтырулар енгізу арқылы көтеру мүмкіндігі;
  
• 
  алынған білімді практикада қолдану және келесі жұмыстарды сәттілікпен орындау;
  

Жұмысты оқыту жүйесінде қолданылатын бағалау түрімен бағалау қажет (критериалды немесе бес баллдық (жаңартылған білім мазмұнына көшпеген сыныптар үшін).

Оқушыға пікір жазғанда төмендегілерді қолдану керек:

• 
  бұйрық райының етістіктерін бейтарап түрде: түзет, толықтыр, аяқта және т.б.;
  
• 
  кеңестер: мынаны пайдаланғаның дұрыс, мынау дұрыс келеді және тс.с.;
  
• 
  нұсқау беру (егер де оқушы тапсырманы дұрыс түсінбесе немесе өзі орындай алмаса): назар аудар, кеңеске назар аудар, сөздің мағынасын ойлан, бірінші түбірін тап және т.с.с.;
  
• 
  сөздіктерді қолдануға ұсыныс (электронды түріне сілтемесімен): түсіндірме сөздікке жүгін, түсіндірме сөздікте сөздің мағынасын біліп ал, морфем сөздігін қолдан және т.б.;
  

• 
  Қысқа хабарлама сөйлем: жұмыс бағаланды, жауап бағаланады/бағаланбайды және т.б.;
  
• 
  Бағаны көтеру жолын көрсету: өтінемін, толықтыру енгіз, сосын бағаң көтеріледі және т.с.с.;
  
• 
  Себеп-салдарлық рай: себебі: себебі; өйткені; бұл фактіні ескере отырып; себебі бұл факт; нәтижесінде; осыған байланысты; мақсатты: бұл, үшін және т.б.; шартты: егер, егер де және т.б.; бас тарту: қарамастан, бұл; дегенмен және басқалары; сондықтан.
  

- Неге түсініктемелеріме жауап бермейсіз? Сізге қанша рет айтуға тура келеді? Жауап қайда? Бұл бүкіл жауап ма? және т.б.;

Ұсынылатын жауаптар нұсқасы: Егер сіз қателеспесеңіз, жауапты бағалай алмайсыз және т.б.

- Қаласаңыз, дұрыс емес өрнектерді теруге болады; сіз білмесеңіз - мұны істемесеңіз керек;

Оқушылар білімін бағалау үшін мұғалімдер сайтқа әртүрлі тапсырма нұсқаларын ұсынады: мәтін түрінде, файл немесе бірнеше файл немесе тестілеу және т.б.

Компьютерлік технологияларды басқару іс-шарасын өткізуге ғана емес, сонымен бірге оның нәтижелерін өңдеуге арналған. Тапсырмалар бақылаудың сандық бағалау шкаласының сипаттамасын және оқушылардың білімі мен машықтары деңгейіне сәйкестігін қамтуы керек. Мониторинг нысандары тақырыптың тақырыптық жоспарлауында бекітілген.

Мұғалімнің жұмысын тексерудің әртүрлі нұсқаларын ескеру мүмкіндігі бар: шолу, бағалау, шолу және бағалау. Түрлі бағалау жүйесі (нүкте, ауызша) ескеріледі. Қашықтықтан білім беруде білім беру қызметін жедел басқарудың жаңа формалары (онлайн-консалтинг, оқушылардың барлық жұмысын шолу, форумға оқушылардың өзара көмек көрсету), әрбір оқушының жиынтық жұмыстары портфелі құрылды.

Ағымдағы бақылау пән бойынша оқытуды жүргізетін мұғалім арқылы жүзеге асырырылады: - мұғалім мен оқушының сабақ кезінде нақты уақыт аралығында өзара әрекеттесуі; - форумда талқыланған мәселелерді пікірталастар, семинарлар және т.б. талқылау арқылы; - тестілеу арқылы (автоматты түрде тексеру, мұғалімдерді тексеру); - егжей-тегжейлі жауап талап ететін оқушының тапсырманы орындау арқылы (мұғаліммен тексеру, жауапқа мұғалімнің пікірі, бағалау).

Мұғалім оқудың ерекшелігіне, оқушылардың ынталандыру деңгейіне, оқушылардың психологиялық-педагогикалық сипаттамаларына, оқушылардың материалды меңгеру дәрежесіне байланысты жұмыс және оның құрылымы туралы түсініктеме беру әдісін таңдайды:

- оқушы атынан өтініш;

- оқушының жетістіктерін санау;

- түсініктемелермен қателерді талдау;

- қателіктер туындаған кезде бағалау жүргізілетін бағалау негіздемесі;

- жауапқа толықтырулар мен түзетулер енгізілгеннен кейін бағалаудың жоғарылауы мүмкін.

- кейінгі жұмыста табысты болу және алынған білімді практикалық қолдану. Пікір оқушы жұмысының мәтінінен жоғары болуы керек, сол себепті оқушы өзінің жұмысынан бұрын жаңа ақпаратты көре алады. Ақпараттық бюллетень магниттік мектептің пәні мұғаліміне қол жетімді болуы керек, егер қателіктер болмаса, оның жетістіктерін және қажеттілік туындаған жағдайда күрделі күрделі тапсырмаларды ұсыну қажет. Оқу үрдісінде (критерийлік немесе бес таңбалы (жаңартылған бағдарлама бойынша оқытуға ауыспаған сабақтар үшін) бағалау жүйесі үшін қажетті жұмыстарды орындайды.

Оқушыға ұсыныстарды жазғанда, төмендегілерді қолдану ұсынылады: - бейтарап бояудың императивтік көңіл-күйінің етістіктері: жою, түзету, өзгерту, аяқтау және т.б.;

- кеңестер: жақсы қолдануға, ыңғайлы және т.б. - оқушының тапсырманы орындамағаны немесе дұрыс емес түсіндіргені туралы: назар аударыңыз, сөзге назар аударыңыз, сөздің мағынасын ойлаңыз, алдымен түп - тамырды таңдап алыңыз;

- Бірлескен әрекетке шақыру: түсінуге тырысайық, есте сақтауға тырысамыз және т.с.с.

- сөздіктерді пайдалану бойынша ұсынымдар (электронды нұсқада): түсіндірме сөздікті аударыңыз, түсіндірме сөздікте сөздің мағынасын анықтаңыз (түсіндіріңіз), сөздік морфемді және т.б. пайдаланыңыз. өнімділікті бағалау;

- бағалауды негіздеу кезінде қолдануға ыңғайлы: - қысқаша пассивтік қатысушылар: жұмыс бағаланады, жауап мүмкін емес / бағалануы мүмкін т.б

- баллды жоғарылату мүмкіндігін көрсетіңіз: толықтырулар енгізіңіз.

- бағыныңқы бірлестіктер: себеп: себебі; өйткені; фактіні ескере отырып; соның арқасында; себебі бұл; факттіге байланысты, және т.б .; бұл үшін және басқалары шартты: егер; егер және т.б. бас тарту: қарамастан; басқалары болса да; тергеу: сондықтан. Оқушылармен жұмыс істеу кезінде желі өзара әрекеттесуді ұсынбайды:

- риторикалық сұрақтар Неге менің түсініктемелеріме жауап бермейсіз? Сізге қанша рет айтуға тура келеді? Жауап қайда? Бұл бүкіл жауап ма? және т.б.; - қатермен жаза: Егер сіз қателеспесеңіз, жауапты бағалай алмайсыз және т.б.

- қаласаңыз, дұрыс емес өрнектерді теруге болады; сіз білмесеңіз - мұны істемесеңіз керек; Сіз жауап бердіңіз; жауап беруге болмайды, т.б. - күрделі синтаксистік құрылымдар; кіріспе және қосылатын құрылымдардың көптігі (әсіресе 5-7 сыныптарда); - мағынасын түсіндірмей терминдерді пайдалану. Оқушылар туралы білімін бағалау үшін мұғалімдер сайтқа әртүрлі тапсырмалар нұсқаларын ұсынады: мәтін түрінде, файл немесе бірнеше файл немесе тестілеу және т.б.

Сурет 2. Жазбаша тапсырма нұсқалары