Научная библиотек
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| 1
р-б 1 рще сейкестеширклу!. Онын осы ерекше сипаты элементтердщ езара теуелдйппн, жалпы жуйешн ту- тастыгын сактауды камтамасыз етед!. Багыныштылык — тутастык жуйедеп элементтердщ ондагы маны шыл ыгы мен алатын орнынын бхрдей емесп пн керсепп, олардын б1р-б1рше багынудагы ерекше орнын айкындайды. Демек, сонын нетижесшде когам сапалы тутастык жуйеге айналады. Мундай сапалык жуйеге когамдык тутастыкты курайтын бфде-бф элемент жеке-дара ие бола алмайды. Элеуметпк процесс — осы кез келген елеуметпк объекпнщ, елеу метпк жуйеленген элементтердщ дейекп турде ауысып туратын козга- лысы немесе куй!. Элеуметпк процесс мынандай белплермен сипаттала- ды: елеуметпк процестщ курамдас белшектершщ езара ерекет ету белпа, объекпнщ жагдайга сейкес багытталуы, мерз1мд!к белпа. Эрб1р елеу метпк процесс белгш бф кезендеп багытты жене каркынды турде ез- гертущ белплейпн, курамдас бел1ктердщ езара байланысын, тесшдерщ ерекшелейтш б1рнеше сатыдан турады. Элеуметпк процесс типтер) елеуметтхк жуйе жене'онын элементтерь интеграция жене дезинтегра ция, бхрхгу мен шиележс, ынтымактастык пен бесекелеспк болып белшедо. Булармен катар елеуметпк процестерд! функционалдык жене дамыту- лык деп те беледт Онын бхршпиа объекпнщ сапалык кушн калпына келпруд! камтамасыз етсе, екш ипа объекпш жана сапага кеплредк Батые елдерщщ елеуметтану гылымында функционалдык проиесс ез алдына жеке белшш карастырылады, сонын непзшде елеуметпк объек пнщ басты кызметтерш жузеге асыруга ыкпал жасайтын шарттарга I 180-9 129 назар аударылган. Ал дисфункциялыкты зерттегенде объектшщ кызмет- терш аткаруга кедерп келтсретш жагдайды карастырады. Когамды жуйелш к денгейде карастыруда детермйниелк жэне функ ционалдык квзкарастар манызды рол аткарады. Детермннислк тургыдан карастыру марксизмде анык байкалады. Бул йпм бойынша когам тутас жуйе репнде темендепдей жуйешеден турады: экономикалык, элеуметпк, саяси жэне идеологиялык. Булардын еркайсысынынезш жеке-жеке жуйе ретшде карастыруга болады. Бул жуйелерщ элеуметпктен айкындау ушш социенталды деп те атайды. Бул жуйелердщ аракатынастарында басты ролд 1 себеп-салдар байланысы аткарады. Бул дегеж м 1 з, марксизмге сэйкестендаре айтсак, аталмыш эрбф жуйе е зд тн е н омхр сурмейд!, сойтхп. баска жуйелердщ себеп-салдарына теуедщ болып келедг. Бул жуйелердщ бор! ез арасында иерархиялык курылымды курайды, ягни субординация- лык аракатынасты сактайды, олардын бдр-бдрше багыныштылыгы жога- рыда керсетшген денгейде сакталады. Марксизмде барлык жуйе эконо микалык жуйенщ ерекшелпше теуедщ болады, экономикалык жуйенщ непз! менипктщ сипатына непзделген материалдык оншр<с болады. Алайда, марксизм элеуметтхк детерминизма! тым карапайым баян- дауга карсы. Ол барлык когамдык катынастарды экономикамен гана тус 1 НД 1 рмейД 1 . Марксизм козкарасы бойынша экономикалык жуйе ол тек когамдык 0М1рдщ баска жуйелершн дамытуды аныктайды жэне онын ен басты себепшюх болып табылады. Марксизмде букш социенталды жуйенщ керх байланыстары атап корсетшген. Эрбф келеа жуйе алдынгы жуйеге керх ыкпал жасайды. Тхкелей озара байланысы бар социенталды жуйелердщ бф-бфще эсер етух демократиялык сипат алады. Нэтижеанде марксизм когамга жанды дуние, эрдайым козгалыста жэне дам уда болатын организм репнде ка рады Оны зерттеуде вщцрютж катынастарга талдау жасау шешуил рел аткара ды. Элеуметтанудагы детерминиспк кезкарас тургысынан карау функ- ционалдыкпен толыктырылган. Марксизм сондай-ак функционалдык тургыдан караудын жактаушысы болып табылады. Марксизмде жуйеж жиынтык, органикалык жэне тутастык деп белу калыптаскан. Когам жуйе ретшде органикалыктан тутастыкка ету кез!нде калыптасады. Органика лык жуйенщ дамуы онын озш-ез! белшектеухмен, Ж1ктеу1мен тыгыз бай ланысты болып, жана кызметтер немесе соган сейкес элементтер жуйеешгн калыптасу пронесI ретшде сипатталады. Когамдык жуйеде жана функцияларды калыптастыру енбек беляша непзшде юке асады. Когам ды к каж етт 1 л>к бул п роц естщ козгауш ы куш! болып табылады. Кджетт 1 л 1 кт 1 канагаттандыру ушш керект! куралдарды ендфуд! жене ток* та усы! болып жататын жана кажеттцпктердщ туындауын К. Маркс пен 130 Ф . Энгельс адамнын ем 1 рсуруж ж Смршил кезектеп алгышарты деп есеп- теген. Сейпп, осындай кажеттшк пен теалдер соларды канагаттандыру- ды камтамасыз етед», даму непзшде кызмет турлерЖ тудырады, соларсыз когамнын емф суру» мумкж емес. Бул кызмет турлерш >ске асыру ушш адамдар жана енбек белжю саласын ойлап тапты. Сейпп, булар адам дардын ерекше назарына шгед!, сонымен катар кызметке тагайындал, сешм б!лд|рген адамдардын да ойынан шыклайды жэне олар ез алдына дербесппн сактап калады. Сайып келгенде, марксистердщ ткф | бойын ша, материалдык енд|р 1 С саласынын непз1нде ерекше кы зметтер аткара тын елеуметпк, саяси жэне рухани салалар пайда болады. Алайда, жога- рыда атап еплгендей, когамдык емфД1 тусшдфуде марксизмге детерми- ниспк кезкарас тен. Функционализм идеясы — кебше-кеп англо-американ елеуметтану- шыларына тиесш. Функционализмнщ непзп ережелерш агылшын елеу- меттанушысы Г. Спенсер ( жүктеу/скачать 14,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|