Гипоталамус-гипофиздік жүйенің гормондары туралы түсінік. Гормондардың синтезі мен секрециялануы орталық жүйке жүйесіне (ОЖЖ) түскен сыртқы және ішкі сигналдардың әсерінен стимулденеді. ОЖЖ бұл сигналдарға жауап ретінде гипоталамусқа және барлық тіндерге жүйке импульсін жібереді.
Гипоталамус ОЖЖ-не нейрон арқылы импульс жібереді, ал гипофизге нейросекретиндер түсіп, солар арқылы әсер етеді.
Гипоталамуста нейросекретиндердің (рилизинг- факторлардың) екі түрі – либериндер мен статиндер түзіледі.
Либериндер гипофиздің тропты гормондарының бөлінуін қамтамасыз етеді, статиндер гипофиздің тропты гормондарының бөлінуін тежейді. Олар – химиялық табиғаты бойынша пептидтер.
Гипофиз – ішкі секреция бездерінің ішіндегі ең негізгісі, ол тропты гормондарды түзу арқылы шеткі эндокриндік бездерге тікелей әсер етеді.
Сонымен, жүйке жүйесінен келген импульс немесе гипофиз гормондарының әсерінен шеткері орналасқан ішкі секрециялық бездерде арнайы гормондардың бөлінуі жүзеге асады.
Адренокортикотропты гормон (АКТГ) Химиялык табигаты: Бул 39 аминкышкылынан туратын полипептид. Гормональдык активтілікті 24 аминкышкылынан туратын шеткі бөлігі камтамасыз етеді.
Әсер ету механизмі: біріншілік ц.АМФ аркылы.
Нысана жасушалары: 1) буйрекүсті безінің кыртыс кабатының шоғырлы аймагы; 2) буйрекүсті безінің кыртыс кабатының шумакты аймагы; 3) май тіні.
Физиологиялык әcepi: 1) Глюкокортикоидтардың (ГКС) жэне аз молшерде минералокортикоидтардың (МКС) секрециясын стимулдейді 2) глюкокортикоидтардың және минералокортикоидтардың физиологиялык әсеріне ие; 3) май тінінде липолизді жылдамдатады; 4) терінің пигментациясын кушейтеді, ceбебi меланиннің синтезін стимулдейді.
Секрециясынын бузылуы - гормонның гипер- продукциясы Иценко-Кушинг синдромы турінде болады. Гипопродукциясы Аддисон ауруы турінде байкалады.
