б) волейбол: допты қабылдау мен тапсыру тәсілін жетілдіру, допты беру тәсілі, оқу ойыны

Сөлемдесу, сабақтың мақсатының хабарлау. Қарапайым жүріс, аяқ ұшында, жартылай отырған қалыпта. Тапсырманың белгі бойынша орындау, екі қолмен допты бергендей сынайтаныту және аялдау, жоғарыға екі аяқпен серпіліп секіру.

1. Бағытты өзгертумен жүгіру (бағаналапды аяналып жүгіру, толтырылған доптармен немесе жаттығушылар саптық бағана бойынша қозғалады).

2. Аяқтарды алшақ қою қалыптан, қолдар арқаның артында, саусақтарды бірге қиыстыру, түзу қол артқа сермеу: тура сол, бірақ аяқ ұшына тұру, отырп тұру.

3. Әр түрлі бастапқы қалыптардан, орында және қозғалыста (отырғанда, жүгіргенде) тез түзу қолдарды алдыға қарай қиыстыру түйіскен қалыпқа дейін және олар жан-жақтара ажырату, артқа қарай серіпіліс қозғалыс жасау.

4. Әр түрлі бастапқы қалыптардан алдыға қарай иілу, артқа, жан-жақтарға; денені айналдыру, аяқтарды бірге қоспай; бұрылыстармен иілу.

5. Аяқтарды иілген отырғанда, түзу қолдармен артқа сүйену, қолды және аяқты орыннан қозғалпай, иілу, жамбасты жоғарыға көтеру.

6. Тұрып, аяқтар алшақ, қолдар алдыға – сыртқа қарай, оң аяқтың сермеп сол қолқа аяқ ұшын тигізу, тура сол сол аяқпен оң жаққа; тура сол қиылысқан аяқтармен кезектескен адыммен жүру; тура сол тірелген аяқта секіру; тура сол аяқтың астында алаққанды шапалақтау.

7. Бастапқы қалып алдыға ұмтылу, қолдар әр түрлі бастапқы қалыптарда, иілген аяқтарда отырып тұрып серіппілу.

8. Отырып таянған қалыптан, алдыға-жоғарыға иілу, таянып жату қалпына ауысу (еденге қолдарының жанасқанда қолдар бүгу).

9. Қолдарда алдыға қарай қозғалу, аяқтарды серіктес жіліншіктабан буындарды ұстап тұрады.

10. Білекті (өзіне қарай) сырт жаққа бүгу және жазу, толтырылған допты екі қолмен бетке қарай ұстап тұрып (волейболда доптың жоғарыға берудің қозғалыс ақырғы кезеңді елестетеді).

11. Әр түрлі ауыспалы қозғалыстар допты лақтырумен және толтырылған допты ұстап алумен байланыстырлған. Осындай жаттығулар физикалық сапаның дамуымен қатарлас кейінгі волейбол добымен тапсырманың меңгерудіжеңілдетеді, көбінесе, волейболшының әр түрлі қозғалыстарының ауысуына байланысты. Ойыншының 6—3—4 аймақтарында орналастыру; 6—3—2. Лақтыруды бағыттау бұл ретте 6 аймақтан 3 аймаққа, 3 аймақтан 4 аймаққа, 4 аймақтан 6 аймаққа. Лақтырғанан кейін ойыншылар қайда өздері допты лақтырды сол бағанаға ауысады.

12. 20-30 м жүгіруді жетілдіру, сонымен қатар басқада әдістермен жылдамдыққа (уақытқа) қозғалу.

I. Қозғалудың дағдысын жетілдіру

1. Жұптарда, бір бірінің қолдарынан ұстау, әр түрлі бағыттарда жылжымалы қадамдармен қозғалу. Жүргізуші бағытты көрсеттеді (екіден бірі).

2. «Салка» ойыны – қатты иілген аяқтарда жылжымалы қадамдармен қозғалу.

3. Алдыңғы сызықтан торға қарай қозғалу, екі қолмен жоғарыдан алуды әдісін тоқтату мен бергендей сынай таныту. Тордан алдыңғы сызыққа жүгіру, тоқтату мен жоғарыдан бергендей сынай таныту. Тура сол, бірақ 1 кг салмақтағы толтырылған допты лақтыру.

4. 5 (1) аймақтан алдыңғы сызықты жағалай 6 аймаққа жүгіру, тоқтау және торға қарай айналу орташа және аласа тіреуден. Тура сол, бірақ толтырылған допты 3 аймаққа лақтырумен.

5. Толтырылған допты ұстап алу, айналысушыдан әр түрлі арақашықтыққа лақтырамыз, арақашықтыққа сәйкес доптың түсу нүктесіне дейін қозғалудың әдісі тандалады (қос адым, жылжымалы қадамдар немесе жүгіріс).

6. Эстафета. Алдыда тұратын ойыншы қолдарында толтырылған допты ұстайды. Ол белгі бойынша иіліп алдыға қарай айналуды орындайды, торға дейін жүгіріп жетеді және бет жақтан екі қолмен допты тор үстінен лақтырады, ал өзі оның астында жүгіріп өтеді, допты ұстап алып және гимнастикалық орындыққа қарай жүгіреді, тура солай допты қайдан жоғарыға лақтырады, ал өзі орындық арқылы секіріп өтіп және допты ұстайды. Тура соны қайтар жолда орындау қажет, айналғанан кейін доп келесі ойынды екі ойыншыға беріледі, ол өз ретімен ойынды жалғастырады.

II. Жоғару беруді үйрету

1. Допты жоғарыға беру қабыр (қалқан) лақтыру биігін және қабырғадан арақашықтықты өзгертумен, жылжымалы қадаммен қабырғаны жағалай қозғалу.

2. Доп еденнен секіріп түскенен кейін қабырға лақтыру.

3. Бетпен қабырғаға қарай тұру, өз алдынан беру, 180° айналу және өз алдынан беру, арқамен қабырғаға тұрып, тағы да айналу және т.б.

4. Допты жоғарыға беру, нұсқаушымен кейін алдын ала алдыға, оңға және солға қозғалғанан кейін жіберілген.

5. Айналысушылар 36 суретте көрсетілген сияқты тұрады. Нұсқаушы допты алдыға береді, айналысушылар алдыға қарай жүгіреді, қос адыммен тоқтайды,

бетпен нұсқаушыға қарай бұрылады және жоғарыға беруді бағыттайды допты оған қайтарып лақтырады. Нұсқаушы допты 6 аймақтың алдыңғы сызығына жібереді, оқушылар 5 мен 1 аймақтардан допқа шығады, нұсқаушылар допты әр түрлі бұрыштарда торға 3 мен 2 аймақтар арқылы жібереді, айналысушылар торға шығады және екінші лақтыруды торды жағалай орындайды.

III. «Волейболистердің допты беру» ойыны.

Допты түзу лақтыруды үйрету.

1. 1 кг салмақтағы толтырылған доптың тор үстінен лақтыру (тордың төменгі жағы бекітілді) жұппен төменен бір қолмен. Лақтырғанан кейін артта тұрған аяқпен алдыға қарай адым жасалады. ойыншылармен кезек-кезек бір жақтан лақтыру орындалады, сосын келесі жақпен.

2. Теннистік доптың тор үстінен төменгі түзу беру

3. Допты төменгі түзу беруі, ұстағышта орнатылған.

4. Төменгі беріс қабырға және атып кет- доптың әдісіне.

5. Алдыңғы сызықтан торды үстінен төменгі түзу беру.

Айналысушылардың назарын аудару, соққы тек түзу қолмен орындалсын, доп бойынша соққының нүктесі жоғары болуға керекке. Егер артта тұрған аяқ соққы кезінде артқа-жоғарыға көтерілсе қателік болып есептеледі.

IV. Волейболға дайындаушы ойын. Ойын «Тор арқылы екі доп» ("Пионербол" ойынына негізделген).

Ойынға екі команда қатысады 6 адамнан. Ойыншының орналасуы волейболда сияқты. Ұпай алғанан кейін ойыншылар ауысуды жасайды, беруді ұтқанан кейінде. Сосын доп жоғарғы берілістен кейін ойынға енгізіледі.

Ойынның шарттары тағыда көбірек волейболға жақындайды, егер доп тор арқылы екі жанасумен лақтырса.