Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім



Pdf көрінісі
бет7/99
Дата28.12.2023
өлшемі8,87 Mb.
#199740
түріОқулық
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   99
Байланысты:
abilmajinova-jalpy-jertanu

А

Н

Краснов
(1862-1914) 
негізінен
Тянь
-
Шань
тау
жүйесі
мен
Балқаш
көлі
маңындағы
шөлді
аймақтың
өсімдіктер
жамылғысын
зерттеді

Ол
топырақ
пен
өсімдік
арасындағы
байланысты

сондай
-
ақ
физикалық
-
географиялық
жағдайлардың
өсімдіктерге
тигізетін
əсерін

əсіресе

мұз
басқан
жерлердегі
өсімдіктер
бойындағы
өзгерістерді
анықтады

Тянь
-
Шань
өсімдіктерін
еуропалық
түрлермен
салыстырып

олардың
қалыптасу
тарихы
мен
дамуын
сипаттап
жазды
.
Л

С

Берг
 
(1876-1950) 
еңбектері
де
табиғат
құбылыстарын
тұтас
бірлікте
алып
қарауымен
ерекшеленеді

Қазақстан
жеріндегі
зерттеу
қызметін
əуелде
Солтүстік
Қазақстанның
тұзды
көлдерін
(
Теке

Қызылқақ

Сілетітеңіз

бақылаудан
бастаған

Ол
1900-1903 
жылдары
Арал
теңізін
мұқият
зерттеді

Аралға
таяу
Қызылқұмды

Арал
маңы
Қарақұмын

Үлкен
жəне
Кіші
Борсық
құмдарын
аралап
көрді

Оның
«
Арал
теңізі
» (1908 
ж
.) 
атты
еңбегінде
теңіз
бен
оның
айналасындағы
жерлердің
жер
бедері

геологиялық
тарихы

гидро
-
логиясы

жануарлар
дүниесі
мен
өсімдіктері
жан
-
жақты
сипатталды
.
Осы
жəне
басқа
зерттеулердің
нəтижелеріне
сүйеніп

Л

С

Берг
Қазақстан
аумағын
ландшафтылық
аймақтарға
жəне
морфологиялық
облыстарға
бөлді

Батыс
Сібір
ойпаты

Торғай
далалық
өңірі

Түркістан
ойпаты

Үстірт

Тянь
-
Шань
жүйесі

Қазақтың
қатпарлы
өлкесі
(
Сарыарқа
), 
Орал
тау
жүйесі

Алтай
-
Саян
тау
жүйесі
сияқты
географиялық
облыстар
Берг
еңбектерінде
дəлелденіп
берілген
.
Өз
зерттеулер
i
н
i
ң
нəтижес
i
н
Л

С

Берг
«
Аральское
море
» 

Арал
тең
i
з
i») 
монографиясында
(1908 
ж
.) 
қорытындылады

Бұл
еңбек
өз
деректер
i
н
i
ң
нақтылығымен

ғылыми
қорытындыларының
маңыздылығымен
бүг
i
нг

күнге
дей
i
н
маңызын
жойған
жоқ

Осыдан
кей
i
нг

жылдары
Л

С

Берг
Балқаш
көлін
жан
-
жақты
зерттед
i. 


24
Қазақстан
аумағының
қаз
i
рг

физикалық
-
географиялық
бөл
i
ну
i
н
i
ң
нег
i
з

Л

С

Бергт
i
ң
нақтылы
деректері
нег
i
з
i
нде
ландшафтылық
жəне
морфологиялық
облыстарға
бөлінд
i. 
Бергт
i
ң
аудандастыру
туралы
еңбег
i
н
i
ң
Қазақстан
аумағы
үш
i
н
қаз
i
рге
дей
i
н
ғылыми
маңызы
күшін
жойған
жоқ
XIX 
ғасырдың
екінші
жартысында
басталған
табиғатты
физика
-
лык
-
география
тұрғысында
тұтас
зерттеу
жұмысы
XX 
ғасырдың
бас
кезінде
де
жалғасты

Бұл
кезде
Сібір
теміржолының
қазақ
жеріндегі
бөлігі
бойында
(
Солтүстік
Қазақстан

Қоныс
аудару
басқармасының
ұйымдастыруымен
Ақмола

Торғай

Жетісу
аймақтарында
зерттеу
жұмыстары
жүргізілді
.
В

А

Обручев
пен
В

В

Сапожников
Жетісу
мен
Тянь
-
Шаньды

Н

И

Андрусов
Маңғыстау
түбегін

С

С

Неуструев
жер
қыртысының
қалыптасуындағы
негізгі
заңдылықтар
жəне
Оңтүстік
Қазақстандағы
топырақтардың
негізгі
типтерін
сипаттауға
үлес
қосты

Осы
зерттеушілер
еңбектері
негізінде
физикалық
географияның
аумақтық
мəселелерімен
бірге
халық
шаруашылығы
үшін
пайдалы
қолданбалы
міндеттерді
шешуге
де
мүмкіндік
туды

ХІХ
ғасырдың
60-
жылдарында
Ресейд
i
ң
Қазақстан
жерін
отарлауының
жаңа
кезең

басталды

Соған
орай
кен
байлықтарын
пайдалануға

темір
жолдарының
салынуына
жəне
ег
i
ст
i
к
жер
қорының
кеңею
i
не
көп
көң
i
л
бөл
i
не
бастады

Жалпы
географиялық
зерттеулермен
б
i
рге
арнаулы
геологиялық

топырақтану

ботаника

гидрология

т
.
б

салалар
бойынша
жұмыстар
жүрг
i
з
i
лд
i. 
1865-1879 
жылдар
аралығында
А

Татаринов
Оңтүстік
Қазақстаннан
Ленгер

Боралдай

т
.
б

қоңыр
көм
i
р
кен
орындарын
ашты

Маңғыстау
түбег
i
нен
көм
i
р
кен
i
н
i
ң
ашылуына
байланысты
мұнда
одан
əр

барлау
жұмыстары
жүрг
i
з
i
лд
i. 
1865-1879 
жылдары
И

В

Мушкетов
пен
Г

Д

Романовский
Арал
маңын

Қаратауды

Тянь
-
Шаньның
солтүстігін

Балқаштың
оңтүстігін

Тарбағатайды
зерттеп

Түрк
i
стан
аймағының
алғашқы
геологиялық
картасын
(1881 
ж
.) 
жасады

И

В

Мушкетов
Орта
Азияның
физикалық
географиясы
мен
геологиясына
арналған
«
Тур
-
кестан
» («
Түрк
i
стан
») 
еңбег
i
н
жазды
(1886-1906 
ж
.). 
Ол
сонымен
б
i
рге
1887 
жылы
Верныйдағы
(
қаз
i
рг

Алматы

з
i
лзаланың
себеб
i
н
жəне
зардаптарын
зерттед
i. 
ХІХ
ғасырдың
90-
жылдарында
С
i
б
i
р
теміржолдарын
салуға
бай
-
ланысты
Солтүстік
Қазақстанда
көрнект

геолог
К

И

Богдановичт
i
ң
жалпы
басшылығымен
б
i
рнеше
экспедициялық
зерттеу
жүрг
i
з
i
лд
i. 


25
Осының
нəтижес
i
нде
Солтүстік
жəне
Орталық
Қазақстанның
геологиялық
құрылысының
нег
i
зг

сипаты
анықталып

б
i
рнеше
көм
i
р
кен
орындары
(
Ек
i
бастұз

т
.
б
.) 
ашылды

И

В

Мушкетов
өз
i
н
i
ң
геологиялық
зерттеулер
i
н
i
ң
нəтижес
i
нде
Тянь
-
Шаньның
қаз
i
рг

жер
бедер
i
н
i
ң
қалыптасу
заңдылықтарын
ашты
жəне
орографиялық
құрылысының
нег
i
зг

белг
i
лер
i
н
анықтады

Оның
Арал
Қарақұмында
жүрг
i
зген
бақылаулары
Қазақстан
мен
Орта
Азиядағы
қуаң
өң
i
рлердегі
жер
бет
i
н
i
ң
өзгеру
i
не
эолдық
процестердің
күшт

əсер
тиг
i
зетін
i
н
дəлелдед
i. 
Д

Л

Иванов
Батыс
Тянь
-
Шаньның
i
р

масштабты
гипсомет
-
риялық
картасын
жасады

Арнаулы
геоморфологиялық
зерттеу
жұмыстарының
i
ш
i
нде
Л

С

Бергт
i
ң
еңбег

ерекше

Ол
алғашқы
болып
Солтүстік
Арал
шөлдер
i
н
i
ң
жер
бедер

п
i
ш
i
ндер
i
не
геоморфологиялық
сипаттама
берд
i. 
ХІХ
ғасырдың
70-
жылдарынан
Қазақстан
аумағында
метеорологиялық
бақылаулар
жүрг
i
з
i
лд
i, 
б
i
рақ
мұнда
метеорологиялық
станциялардың
саны
өте
аз
болды
жəне
аумақ
бойынша
орналасуы
б
i
ркелк

болмады

1898-1899 
жылдары
Л

С

Берг

П

Г

Игнатьев
жəне
В

Д

Елпа
-
тьевский
Орыс
Географиялық
қоғамының
Батыс
С
i
б
i
р
бөл
i
мшес
i
н
i
ң
тапсырмасымен
Солтүстік
жəне
Орталық
Қазақстанның
i
р

көлдер
i
не
зерттеу
жүрг
i
зд
i. 
1899-1902 
жылдар
аралығында
Л

С

Берг
Арал
теңізін
i
ң
ги
-
дрологиясын
зерттед
i. 
Нəтижес
i
нде
Арал
теңізі
туралы
бұрынғы
түс
i
н
i
ктер
түб
i
р
i
мен
өзгерт
i
лд
i. 
Бұрын
бүк
i
л
Тұран
ойпатынан
шығыста
Балқаш
көліне
дей
i
нгі
аралықта
созылып
жатқан
б
i
ртұтас
Арал
-
Каспий
алабы
болды
деген
ұғым
тер
i
ске
шығарылды

ХХ
ғасырдың
басында
қаз
i
рг

Қазақстан
жер
i
нде
топырақтану
зерттеулер

кеңінен
жүргізілді

Қазақстанның
өс
i
мд
i
г
i
н
зерттеуге
геоботаник
А

Н

Краснов
үлкен
еңбек
с
i
ң
i
рд
i. 
Оның
экспедиция
-
сы
Алтайды

Каспий
ойпатын

Шу
-I
ле
тауларын
, I
ле
өзені
алабын

I
ле
Алатауын
қамтыды

Ол
алғашқылардың
б
i
р

болып
Тұран
шөл
i
н
ж
i
ктеп

онда
шөлд
i
ң
саздақты

құмайтты

тастақты

сортаң
түрлер
i
н
i
ң
бар
екенд
i
г
i
н
анықтады

1908 
жылғы
Торғай
экспедициясынан
басқарған
И

М

Краше
-
нинников
30 
жыл
бойы
Қазақстанды
геоботаникалық
тұрғыдан
зерттед
i. 
Ол
өз
еңбектер
i
нде

əс
i
ресе

өс
i
мд
i
к
ассоциациясының
жер
бедер
i
мен
жəне
топырақпен
өзара
қатынасын
терең
талдады

ХІХ
ғасырдың
соңы
ХХ
ғасырдың
басында
Қазақстан
фаунасын


26
зерттеуге
көң
i
л
бөл
i
не
бастады
. I
р

зоологиялық
зерттеулерд

Арал
-
Каспий
алаптарында
кеңінен
жүрг
i
зілд
i. 
Қазақстан
жер
i
н
i
ң
кеңест
i
к
дəу
i
рде
зерттелу

Қазақстанның
өнд
i
рг
i
ш
күштер
i
н
орналастыру
мен
дамыту
мəселелер
i
мен
т
i
келей
байланыстырылды

Өнеркəс
i
п
пен
ауыл
шаруашылығының
дамуы
табиғи
қорлардың
зерттелу
i
мен
ұштастырылды

Əрб
i
р
i
р

құрылысқа
байланысты
географиялық
ортаның
элементтер
i – 
жер
қойнауы

топырақ
қабаттары

су
қорлары

климаты

т
.
б

зерттеле
басталды

Кен
байлықтарын
табу
жəне
оларды
игеру
мақсатында
геологиялық
барлау
жұмыстары
кең
i
нен
жүргізіле
бастады

Топырақ
жəне
өс
i
мд
i
к
түрлер
i
н
зерттеу
экспедицияларының
жұмысы
жандан
-
дырылды

Жаңа
қалалар
мен
елд

мекендерд
i
ң
пайда
болуына
жəне
одан
əр

дамуына
байланысты
Қазақстанның
көпш
i
л
i
к
бөл
i
г
i
н
i
ң
климаттық
жағдайы
зерттелд
i, 
су
қорларын
i
здеу
жұмыстары
кең
көлемде
жүрг
i
з
i
лд
i. 
ХХ
ғасырдың
20-
шы
жылдарының
ортасында
ел
i
м
i
зде
халық
шаруашылығын
қайта
құру
жəне
социалистік
экономиканың
нег
i
з
i
н
қалау
кезең

кең
өр
i
с
алды

Біртіндеп
жекелеген
аумақтарды
жүйел

жəне
жан
-
жақты
зерттейт
i
н
ғылыми
экспедициялар
ұйымдастырыла
бастады

1926 
жылы
КСРО
Ғылым
Академиясы
жанында
құрылған
одақтас
жəне
автономиялық
республикаларды
зерттеуш

арнаулы
комитет
Қазақстанның
жер
қойнауын
зерттеу
жұмысын
қолға
алды

1933 
жылы
Қазақ
гидрометеорология
басқармасы
ұйымдас
-
тырылып

ауа
райы
климат
өзгерістеріне
тұрақты
байқау
жұмыстары
жолға
қойылды

Геологиялық
зерттеулер
жүйелі
түрде
жүргізіле
бастады

оның
негізгі
мақсаты
– 
ел
i
м
i
зд
i
ң
өнеркəс
i
б
i
не
аса
қажет
кен
орындарын
табу
жəне
оларды
барлау
болды

Орталық
Қазақстанда
академик


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   99




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет