Реферат тақырыбы : «Дерекқорлардың топологиясы»
\ Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
жүктеу/скачать 45,21 Kb.
|
Реферат СУБДГ
| \
Мәліметтер базасының негізгі түсініктері Мәліметтер базасының жүйелері бүгінде көптеген ақпараттық жүйелерді құрудың негізі болып табылады және адам қызметінің барлық салаларын автоматтандыруда қолданылады. Мысалы, кітапханада бар барлық кітаптар, оның оқырмандары, кітаптарды брондауға өтінімдер және т.б. туралы мәліметтерді қамтитын кітапханалық ақпараттық жүйемен жұмыс істеу кезінде мәліметтер базасына қол жеткізу қажет. Осындай жүйелердің көмегімен кітаптардың қозғалысын, кітапхана қызметіне қажетті басқа операцияларды есепке алу ұйымдастырылады. Университетте студенттер, профессорлық-оқытушылық құрам, факультеттер мен кафедралар туралы ақпарат бар мәліметтер базасы болуы мүмкін.кешенді ақпараттық-аналитикалық жүйелердің және олардың ішкі жүйелерінің (кадрларды есепке алу, бухгалтерлік есеп, құжат айналымы, оқу қызметін ақпараттық қамтамасыз ету және т. б.) жұмыс істеуі үшін қажетті мәліметтер. Халық бойынша деректер базасында салық салу, Денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қорғау жүйелерінің жұмыс істеуі үшін қажетті қала, өңір және т. б. тұрғындары туралы мәліметтер бар. Деректер банкі-деректерді сақтауды, жинақтауды, жаңартуды, іздеуді және беруді қамтамасыз ететін ақпараттық, бағдарламалық, техникалық құралдар мен персоналдың жиынтығын білдіретін автоматтандырылған жүйе. Деректер банкінің негізгі компоненттері мәліметтер базасы және мәліметтер базасын басқару жүйесі (ДҚБЖ) деп аталатын бағдарламалық өнім болып табылады. Деректер базасы-бұл ақпараттық ресурстарды олардың арасындағы ыңғайлы өзара әрекеттесуді және деректерге жылдам қол жеткізуді қамтамасыз ететін интеграцияланған файлдар жиынтығы ретінде арнайы ұйымдастырылған сақтау. Деректер базасы-бұл шағылысқан доменнің күйі өзгерген кезде мәндерді өзгертетін динамикалық объект (базаға қатысты сыртқы жағдайлар). Пәндік сала деп нақты әлемнің (объектілердің, процестердің) мәліметтер базасында барабар, толық ақпараттық көлемде ұсынылуы тиіс бөлігі түсініледі. Дерекқордағы деректер біртұтас біртұтас жүйеге ұйымдастырылған бұл үлкен көлемдегі деректері бар пайдаланушылардың өнімділігін қамтамасыз етеді. базасын басқару жүйесі (ДҚБЖ) – бұл пайдаланушылар мәліметтер базасын анықтай, құра және қолдай алатын және оған бақыланатын қол жеткізе алатын бағдарламалық жасақтама. ДҚБЖ пайдаланушының қолданбалы бағдарламаларымен және мәліметтер базасымен өзара әрекеттеседі және төменде келтірілген мүмкіндіктерге ие: Әдетте деректерді анықтау тілі (DDL - data Definition Language) арқылы жүзеге асырылатын мәліметтер базасын анықтауға мүмкіндік береді. DDL тілі пайдаланушыларға деректер түрін және олардың құрылымын көрсету құралдарын, сондай-ақ дерекқорда сақталған ақпаратқа шектеу қою құралдарын ұсынады. Дерекқордан ақпаратты енгізуге, жаңартуға, жоюға және шығаруға мүмкіндік береді, бұл әдетте деректерді басқару тілі (DML - data Manipulation Language) арқылы жүзеге асырылады. Барлық деректер мен олардың сипаттамаларының орталықтандырылған қоймасының болуы DML тілін кейде сұрау тілі деп аталатын сұраныстарды ұйымдастырудың жалпы құралы ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Дерекқорға бақыланатын қол жеткізуді: пайдаланушылар тарапынан дерекқорға рұқсатсыз қол жеткізуді болдырмайтын қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін; сақталатын деректердің дәйекті күйін қамтамасыз ететін деректердің тұтастығын қолдау жүйесін; олардың дерекқорға бірлескен қол жеткізу процестерін бақылайтын қосымшалардың параллель жұмысын басқару жүйесін; дерекқорды алдыңғы дәйекті күйге қайтаруға мүмкіндік беретін қалпына келтіру жүйесін пайдалану арқылы қамтамасыз етеді, аппараттық немесе бағдарламалық жасақтаманың істен шығуы нәтижесінде бұзылған; дерекқорда сақталған ақпараттың сипаттамасын қамтитын пайдаланушыларға қол жетімді каталог. Деректер базасы мен ДҚБЖ-ның маңызды компоненттерінен басқа, деректер банкі бірқатар басқа компоненттерді қамтиды. Олардың қарауына тоқталайық. Тілдік құралдарға бағдарламалау тілдері, сұрау және жауап тілдері, деректерді сипаттау тілдері кіреді. Әдістемелік құралдар-бұл деректер банкін құру және оның жұмыс істеуі, ДҚБЖ таңдау бойынша нұсқаулар мен ұсыныстар. Деректер банкінің техникалық негізі оның техникалық сипаттамалары бойынша белгілі бір талаптарды қанағаттандыратын компьютер болып табылады. Қызмет көрсету персоналына бағдарламашылар, компьютерлерге техникалық қызмет көрсету инженерлері, әкімшілік аппарат, оның ішінде мәліметтер базасының әкімшісі кіреді. Олардың міндеті-деректер банкінің жұмысын бақылау, барлық компоненттердің үйлесімділігі мен өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету, сондай-ақ деректер банкінің жұмысын басқару, ақпараттың сапасын бақылау және ақпараттық қажеттіліктерді қанағаттандыру. Минималды нұсқада пайдаланушыға арналған барлық осы функцияларды бір адам қамтамасыз ете алады немесе бағдарламалық жасақтаманы жеткізетін және оларды қолдау мен сүйемелдеуді жүзеге асыратын ұйым орындай алады. Дерекқор әкімшісі немесе деректер банкі ерекше рөл атқарады. Әкімші деректерді, деректер банкіне қызмет көрсететін персоналды басқарады. Дерекқор әкімшісінің маңызды міндеті-деректерді бұзудан, рұқсатсыз және қабілетсіз қол жеткізуден қорғау. Әкімші пайдаланушыларға Дерекқордың барлығына немесе бір бөлігіне қол жеткізуге үлкен немесе кіші өкілеттіктер береді. ДҚБЖ-да әкімші функцияларын орындау үшін әртүрлі қызметтік бағдарламалар қарастырылған. Дерекқорды басқару Дерекқордың сенімді және тиімді жұмысын қамтамасыз ету функцияларын орындауды, пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруды, дерекқорда тақырып аймағының динамикасын көрсетуді қамтамасыз етеді. Дерекқорлар мен деректер банктерінің негізгі пайдаланушылары соңғы пайдаланушылар, яғни экономикалық жұмыстың әртүрлі салаларын жүргізетін мамандар болып табылады. Олардың құрамы гетерогенді, олар біліктілігі, кәсібилік дәрежесі, басқару жүйесіндегі деңгейі бойынша ерекшеленеді: бас бухгалтер, бухгалтер, оператор, несие бөлімінің бастығы және т.б. олардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру — бұл машинаішілік ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырудағы көптеген мәселелерді шешу. Деректер банкін пайдаланушылардың арнайы тобын қолданбалы бағдарламашылар құрайды. Олар әдетте дерекқор мен соңғы пайдаланушылар арасында делдал рөлін атқарады, өйткені олар ДҚБЖ тілдерінде ыңғайлы пайдаланушы бағдарламаларын жасайды. Деректерді басқарудың орталықтандырылған сипаты деректер банкі сияқты күрделі жүйені басқару қажеттілігін тудырады. Пайдаланушы үшін деректер банкімен жұмыс істеудің артықшылықтары оны құру шығындары мен шығындарын өтейді, өйткені: -пайдаланушылардың өнімділігі артады, олардың ақпараттық қажеттіліктерін тиімді қанағаттандыруға қол жеткізіледі; -деректерді орталықтандырылған басқару қолданбалы бағдарламашыларды деректерді ұйымдастырудан босатады, қолданбалы бағдарламалардың деректерден тәуелсіздігін қамтамасыз етеді; -деректер базасының дамыған ұйымы әртүрлі реттелмеген сұраныстарды, жаңа қосымшаларды орындауға мүмкіндік береді; -деректерді құруға және сақтауға ғана емес, оларды жаңартылған және динамикалық күйде ұстауға кететін шығындар азаяды; жүйеде айналымдағы деректер ағындары азаяды, олардың артықтығы мен қайталануы азаяды. Деректер банкі де, мәліметтер базасы да бір компьютерге шоғырлануы немесе бірнеше компьютерлер арасында таралуы мүмкін. Бір Орындаушының деректері басқаларға қол жетімді болуы үшін және керісінше, бұл компьютерлер есептеу желілері арқылы бірыңғай есептеу жүйесіне қосылуы керек. Бір компьютерде орналасқан Банк пен мәліметтер базасы Жергілікті деп аталады, ал бірнеше желіге қосылған компьютерлер таратылған деп аталады. Таратылған банктер мен мәліметтер базасы икемді және бейімделгіш, жабдықтың істен шығуына онша сезімтал емес. Ұйымның жергілікті дерекқорлары мен деректер банктерін аз мөлшерде деректермен жұмыс істеу және қарапайым мәселелерді шешу кезінде пайдаланушыларға ақпараттық қызмет көрсетудің қарапайым және арзан әдісін тағайындау. Жергілікті мәліметтер базасы бір немесе бірнеше пайдаланушының жұмысында тиімді, егер олардың қызметін әкімшілік жолмен келісу мүмкіндігі болса. Мұндай жүйелер жергілікті және ұйымдастырушылық тәуелсіздігіне байланысты қарапайым және сенімді. Таратылған дерекқорлар мен деректер банктерінің мақсаты географиялық немесе құрылымдық бытыраңқылық жағдайында ақпараттың едәуір көлемімен жұмыс істеу кезінде көптеген қашықтағы пайдаланушыларға қызмет көрсетудің икемді нысандарын ұсыну болып табылады. Таратылған мәліметтер базасы мен банк жүйелері күрделі көп деңгейлі және көп буынды объектілер мен процестерді басқарудың кең мүмкіндіктерін ұсынады. Таратылған деректерді өңдеу мәліметтер базасын (немесе бірнеше базаны) компьютерлік желінің әртүрлі түйіндеріне орналастыруға мүмкіндік береді. Осылайша, мәліметтер базасының әр компоненті техниканың бар және оны өңдейтін жерде орналасқан. Мысалы, кез-келген ұйымдық құрылымның филиалдар желісін ұйымдастырған кезде, филиал орналасқан жерде деректерді өңдеу ыңғайлы. Деректерді бөлу күрделі құрылымы бар ұйымдар үшін тік және көлденең байланыстарды іске асыру жағдайында әртүрлі компьютерлер арқылы жүзеге асырылады. Деректерді ұйымдастырудың таратылған формасының объективті қажеттілігі соңғы пайдаланушылардың талаптарына байланысты: * дисперсті ақпараттық ресурстарды орталықтандырылған басқару; * мәліметтер базасы мен банктерді басқарудың тиімділігін арттыру және Ақпаратқа қол жеткізу уақытын азайту; * тұтастықты, дәйектілікті және деректерді қорғауды қолдау; * "баға-өнімділік-сенімділік" қатынасында қолайлы деңгейді қамтамасыз ету. Таратылған мәліметтер базасы жүйесі (немесе мәліметтер базасының бөліктері) ақпараттық ресурстарды әртараптандыруға және қолдауға мүмкіндік береді, пайдаланушының жұмысына кедергі келтіретін кедергілерді болдырмайды және ақпараттық ресурстарды пайдаланудың максималды тиімділігіне қол жеткізеді. жүктеу/скачать 45,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|