Қосымша білім беру педагогінің кәсіби бағдарлау жұмысын ұйымдастыруды әрқайсысының өз міндеттері, құралдары мен әдістері бар үш кезеңге бөлуге болады. Кәсіби бағдарлаудың бірінші кезеңіне 4-6 сынып оқушыларымен
жұмыс
жатады.
Бұл
кезеңнің
міндеттері
–
балалардың
қызығушылықтары мен икемділіктерін, алғашқы кәсіби ниеттерін
анықтау; кәсіби өмірлік жолын таңдаған жағдайда адамгершілік,
саналы және еңбек сипатының негіздерін тәрбиелеу болып табылады.
Бұл міндеттерді шешу үшін түрлі институттар мен кәсіпорындарға
экскурсия жүргізу; мамандық таңдау жөніндегі телехабарларды
талқылау; мамандық таңдаудың маңыздылығы және т.б. туралы сұхбат
жүргізу ұсынылады. 4-6 сынып оқушыларымен кәсіби бағдарлау
бойынша үлгі жұмыс жоспары оқушының жеке тұлғасын зерттеу;
мамандық таңдау және т.б. тақырыптарға сұхбат өткізуін енгізуі
мүмкін.
Балалармен кәсіби бағдарлау бойынша жұмыстың екінші кезеңі
келесі міндеттерді шешеді: өз қабілетін іздеуге көмек көрсету;
келешектегі кәсібімен терең танысуында оқушыларға көмек беру; өзін-
өзі дұрыс бағалауы, кәсіби идеалын қалыптастыру. Бұл жеке сұхбаттар,
«Сирек ұшырасатын кәсіптер» тұсаукесері, мектеп түлектерімен
кездесу; таңдаған кәсібі бойынша сайттарды қарау және т.б. өткізумен
жеткізіледі. 7-8 сынып балаларымен кәсіби бағдарлау бойынша үлгілік
жұмыс жоспары олардың жеке басын, қызығушылықтары мен
қабілеттерін, сонымен қатар нақты әрекетке икемділігін үйренуді
қарастырады.
Үшінші кезең (9-10-11 сыныптар) – бұл мектеп оқушыларының
кәсіби өзін өзі анықтау кезеңі. Бұл кезеңде келесі міндеттер шешіледі:
таңдаған кәсібі бойынша тәжірибелік әрекетін ұйымдастыру; икемділігі
мен қабілетін тексеру және оларды әрі қарай дамыту; тұрақты кәсіби
қызығушылығын
қалыптастыру;
қажетті
кәсіби
ептіліктерді
қалыптастыру бойынша балаларды өз бетінше жұмыс істеуге
ынталандыру; жеке кәсіби құндылықтарды қалыптастыру.
9-11 сыныптар үшін үлгі жұмыс жоспарына келесі нысандар мен
әдістерді енгізуді ұсынамыз: жеке сұхбаттар; назарын кәсіптің тек
жақсы тараптарына ғана емес, оның қиыншылықтарына да
акценттеумен кеңестер; «Кәсіп әлемінің алуан түрлілігі» мамандықтар
фестивалі, «Кәсіпке суреттеме» компьютерлік тұсаукесерлер байқауы,
«Мамандықтар әлемінде» тренингті дәрістер, профессиограмма әдісі
17
«Мамандықтар анатомиясы», Үздік кәсіби бағдарлау жобасы, болашақ
кәсіпқой – оқушылардың үздік портфолиосы байқауы.