С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| МК-жасушаларымен нысана-жасушаларды анықтау екі турдегі ре-
цепторлармен жузеге асырылады: белсену және тежегіш. Ісік және вирустармен закымдалған жасушаларға цитотоксикалык әсер ету МК-жасушаларының нысана-жасушалармен тікелей әрекет- тесуін кажет етеді. Ол үшін N К-жасушаларда калыпты жасушалар- ды корғайтын, ал аномалиялы жасушаларға карсы цитотоксикалық механизмі болуы керек. Осындай кос талапты орындау белсену және тежегіш рецепторларымен қамтамасыз етіледі. Тежегіш рецепторлары қалыпты жасушаларда экспрессияланатын I класс МНС нәруыздарымен немесе басқа да беткей молекулалар- мен байланысу аркьшы /УК-жасушаларының ңитотоксикалық әсерін тежейді. Белсену реңепторлары, керісінше жасушалык закымдалу әсерінен пайда болған молекулалык кұрылымдармен байланысу немесе нысана- жасушалардың геномына тіркескен вирус немесе онкоген гендерімен қадағалану жолы арқылы NК-жасушаларының ңитотоксикалық эсерін ынталандырады. Адамдағы белсену және тежегіш рецепторлары иммуноглобу- линдер түкымдастығына жатады және оларды КІК-реңепторлар (ағылшынша КіНег сеЧ-І^-Ііке КесерЮп) деп атайды. N К-жасуіиаларынын КІК-рецепторлар туа біткен иммунитеттің паттерн-танушы реңеп- торларының бір турі болып табылады. КІК-рецепторлар 19-шы жұп хромасомасына жакын орналаскан гендермен кадағаланады. Олардын кұрамына 2 немесе 3 жасушасыртылык және бірнеше жасушаішыік домен кіреді. Осы домендердің көмегімен КІК-рецепторлары N10 жасушаларының цитотоксикалык белсенділігін тежеуі немесе белсендіруі мүмкін. Тышкандарда КІК-рецепторының аналогы болып лектин тәрізді рецепторлар жұмыс жасайды. /VК-жасушаларының активтенуі белсену жэне тежегіш реңеп- торларының қосылып эсер етуімен анықталады. Активация дәрежесі 15-Тарау. Адаптивті иммунитеттіңжасушалық механизмдері 287 осы рецепторлармен камтамасыз етілетін белсену және тежегіш белгілердін динамикалык балансы бойынша аныкталады. Тежегіш КІК-ренепторлары I класс МНС молекуларынын әр түрлі полиморфты варианттарын, сонымен катар осы тәріздес ви- рус нәруьіздарын таниды. Организмнін барлык жасушалары I класс МНС молекулаларын экспрессиялайтын болғандыктан, НК-жасу- шаларының цитотоксикалык әсерін тежеу, калыпты жасушалар- ды закымдалудан корғайтын манызды механизм болып саналады. I класс МНС молекулары экспрессиясының төмендеуі немесе мүлдем болмауы (ісік жасушаларына, вируспен зақымдалған жасушаларға тән) тежегіш белгіні толығымен тоқтатады. Бұл кезде баланс белсе- ну белгілеріне карай ығысып, МК-жасушаларынын цитотоксикалык әсері ынталанады. Корыта келе, МК-жасушаларынын активация дәрежесі I класс МНС молекуларының экспрессия дәрежесіне байланысты. Әдетте, I класс МНС молекулаларын қалыпты деңгейде экспрессиялап тұрған жасу- шалар, ЫК-жасушаларынын цитотоксикалык әсеріне ұшырамайды. Белсену КІК-рецепторлары тежегіш рецепторларына қарағанда өте көп. Олар зақымдалу салдарынан тузілген меншікті молекулаларды не- месе вирус гені және онкоген қадағалайтын нәруыздарды таниды. Жасушалык закымдалу салдарынан пайда болатын белсену КІК- рецепторларының маңызды лигандалардың бірі — закымдалу немесе стресс кезінде байқалатын I класс МНС молекулалары экспрессиясы- ның бұзылуы. Лигандалардың баска тобын вирус нәруыздары (мысалы, тұмау вирусының гемагглютинині), онкогендер өнімі және М. шһегсиіозіз сияқты жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|