Сабақ №1 Тақырыбы: Экологиялық туризмнің дамуының мәні мен маңызы Жоспары: 1

Өрлеп жайпақ және тік, сонымен қоса қысқа және ұзақ болуы мүмкін.  

Барлық  өрлерде  жай  жүріспен  адымдап  қимылдау  қажет  қысқа  қашықтықты  өрлер 

кейде  желіспен  өту  ықтимал,  егер  жылқы  өзі  бұл  желісті  таңдаса  өрлеу  кезіеде  жылуының 

ауырлық орталығы артқы бөлікке ауысады, сол себепті ол тепетеңдік сақтау үшін мойынын 

созып,  басын  төмен  түсіреді.  Осыған  сәйкес  салт  атты  өзінің  ауырлық  орталығын  алдыға 

орналастырып, жылқыны басқару кезінде жылқыға кедергілер келтірмеуі қажет. Бұнымен қоса 

салмақты  үзуге  түсіріп,  алға  шалқайып,  жанбасты  ер  тоқымнан  сәл  көтеріп  жылқыға 

максималды  түрде  мойнынан  қозғалуға  мүмкіндік  беру  керек.  Қандай  жағдайда  болмасын 

басқа толықтыруларды қолданбаған жөн. Бұл арқылы сіз атқа басқару кезінде кедергі келтіріп, 

тік өрде атпен бірге аударылуыңыз мүмкін. Өр тік болған сайын жылқының қимылы жоғарлай 

түседі. Қарапайым жалпақ жерлерден бөлек тік өрлерде жылқының жолынан ұстау керек, ол 

салт  аттының  ауырлық  орталығын  өзгертеді.  Үзеңгі  тірек  арту  ең  күшті  сауытының  тізе 

мүмкіндігіне ер тоқымды қысып ұстайды. Басқару үрдісі тек сол қолмен және шенкал ауырысы 

жүзеге асады. Өрлеген кезде, тек асулармен жылқы жолдарынан бөлген жерлерде тұра жүру 

керек.  Қарама  қайшы  жағдай  ұстансаңыз  қисық  жүру  баурайынан  жылқының  сирақтары 

тайып, бүйіріне құлап қалу ықтимал. Ылдилау немесе еңіс кезіндегі қимыл. 

  Еңістер, өрлер сияқты жалпақ, тік, ұзақ және қысқа болады. 

  Ылдилау  кезінде  тек  жай  жүріспен  адымдап  жүру  керек.  Жайпақ  жерлерден 

шорпақтап немесе желістеп өту жылқыны бүлдіреді, яғни оның бұлшық еттерін зақымдалып, 

ол қатардан шығады. Құлама еңістерде өз жүріс мүмкін емес. 

  Ылдыйланғанда  жылқының  ауырлық  орталығы  теңсіздікті  сақтау  үшін  ауырлық 

орталығын  алдыға  ауыстырады.  Бұндай  алдыңғы  және  артқы  айқтардың  орналасуы  тек 

созылылған  мойын  мен  салбыран  кезінде  болады.  Сондықтан  салт  атты  жылқының  мойын 

созумен  басын  түсіруге  кедергі  келтірмей  керісінше  мүмкін  беру  керек.  Тұла  бойдың 

жағдайдына  келер  болсақ,  оны  яғни  ауырлық  орталығы  артқа  ауыстырып  жылуының 

тепетеңдігін сақтауын жеңілдіктер едікпе? Бұндай әрекет қолдануға келмейді, себебі, жылқы 

бұндай  кезде  арқасымен  аударылып  түседі.  Жылқының  артқы  трен  нүктелері  салт  аттының 

ауырлық орталығының алдына орналасады. Сондықтан ылдиланған салт атты жылқыға кедергі 

келтірмей, өзінің ауырлық орталығының жылқының ауырлық орталығына жақындатылу керек. 

Бұл  әрекет  ықтимал  егер  тұла  бойды  азын-аулақ  артқа  ауыстырып  және  тізенің  орнын 

ауыстырмай жылқының мойнына барынша жақын еңкейту қажет. Ол әрекет кезінде салт атты 

жағымсыз сезінеді. Сондықтан салт аттының денесі жылқы денесіне перпендикуляр болғаны 

жеткілікті деп санауға болады. Шоқырау жүріс кезінде тұла бойы аздап еңкейеді.  

  Өңіске түсіндегі дұрыс отырыс жағдайда: терек қимылды үзеңгі ге және тізеге артуы, 

онымен  қоса  бір  шама  алдыға  ауыстыру  керек.  Салт  аттының  тұла  бойы  адымдап  жүру 

кезіндегі сияқты қалпында қалады, оң еңістік құламалығына байланыссыз және ауыздыққа мін 

артпай,  босақ  босатып  ұстайды.  Жылқыны  басқару  тізгісімен  жүзеге  асып,  шен  кел  ат 

бүйірінен алшақтайды. Еңіспен жүру кезінде көптеген туристтер өздерін сенімді сезінеді. Өрге 

көтерілгенде  қарағанда,  бірақ  тәжірибе  жылқылар  бұдан  ынтасыздықпен  өтеді.  Еңіс 

жағдайындағы  техникалық  қауыпсіздіктерімен  танысып  жылқының  ылдилау  кезінде 

тепетеңдігін сақтау мүмкіндігіне мол екендігіне және ат салт аттысыз еш уақытта құламайды 

(биіктігі 2,-2,5м тік құздардан) істен шығармаған жөн. 

Ылдилау  кезінде  жылқының  ырымсыз  сезіміне  орынсыз  сезіміне,  тәжірибесіне  және 

нұсқау шеберлігіне сену керек. 

Құламалы еңсіздіктер серуендеу маршруттарға енгізілмейді, ол тек жылқы белгісінен 

жолдан  ауытқып  кеткен  кезде  не  істеу  керектігін  үйрену  жаттығуларында  қарастырылыды. 

Ылдилау  кезіндегі  жаттығу  жұмыстары  тек  тізу  сызықтары  яғни  бұрмалаң  тау  жолымен 

жүретін болсаң, жылқының тұяғы жермен тұтаспай таяды, жылқы бір жағына қарай құлауы 

мүмкін.  

  Сіздер  ойлайсыздар:  асулы  жерлерде  қалай  болу  керек,  таулы  жолдар  қалай 

орналасқан,  бұрмалаң  тау  жолында  не  істеу  керек  деп.  Таулы  соқпақ  жерлер  бұрмалау 

орналасады, бұлда бүйірлік еңіс болмайды, жылқы жоғары горизонтальді таспа жолымен, яғни 

бұрандалы сатыға көтерілгендей қимылдайды.  

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: