Мәтіндік тапсырма
«Алтын-Емел» ұлттық табиғи паркі
Жоңғар Алатауының батыс жағындағы Алтын Емел Ұлттық саябағы Қазақстандағы ең үлкен қорықтардың бірі. Аумағы 460,000 гектарға созылған қорықта жоғалу қаупі бар өсімдіктер мен жануарлардың түрлері сақталған. Осы жерде әдемілігі көз жауын алатын Ақтау тауларын және Қатутау тауларының тізбегін көруге болады. Парк терреториясында Сақтардың б.з.д. 1 ғасырға жатқызылатын Бес шатыр қорғаны және б.з.д. XVI-XIV ғасырларға жатқызылатын ежелгі жартасқа салынған бейнелері бар Тамғалы тас тәрізді тарихи ескерткіштер бар. Олардың ең көнесі 16-14 б.з.д. ғас. жатады.
Бес Шатыр қорғаны - Бес шатыр қорғаны қазіргі Қазақстан терреториясында б.э.д. 1 ғасырда өмір сүрген ежелгі сақтардың құдайға сыйынатын жері болған. Ол 2 шаршы км аумақты, шамамен диаметрі 9 м болатын биіктігі шамамен 2,5м жететін 18 жоғары қорғандар орналасқан. Қорған астынан Тянь-Шань ағаштары қолданылып жасалған зиратты көруге болады. Бұл бірегей ескерткіш Жетісудағы Іле өзенінің бастауларының ежелгі номадтарына тиесілі. Қорғандардың батысында үстінде оңтүстіктен солтүстікке созылып жатқан аңдардың бейнесі қашалып түсірілген дөңгелектей 45 тас тақталар орналастырылған. Ғалымдардың ойынша, бұл орын діни салттық табыну орны болған.
Бурабай табиғи қоры
“Бурабай” мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы 2000 жылы құрылды.“Бурабай” МҰТС Ақмола облысының Щучье ауданы аумағында орналасқан. Ұлттық саябақ жерінің аумағы 83510 га, оның ішінде 47361 га орман алқабын құрайды. Жер беті сулары 8493,5 га жерді алып жатыр. Қазіргі кезде саябақ Қазақстан Республикасы Президентінің Іс басқармасына қарасты республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғат аймағына енеді. Бурабай аң шаруашылығы және Золотобор орман шаруашылығы таратылып, 1997 жылы Бурабай орман шаруашылығы Бурабай табиғи-сауықтыру орман кешені мемлекеттік мекемесі болып өзгертілді. “Бурабай” ұлттық саябақ аумағы Көкшетау далалық, орман далалық және бөктерлі-ұсақ төбелі қыраттар құрамына кіреді. Климаты шұғыл континентальды, жазы ыстық және қысы қатты. Аумақ бедері төмен таулармен, төмпешіктермен, жазықтармен көрсетілген. Громовой өзені басынан 12 шақырым жерде табиғи ерекше ескерткіш бар – «бұралған» шоқ қайыңдары, олардың атауына себеп болған ағаштардың иілген діңдері. Бурабай табиғи саябағының жануарлар әлемінің 305 түрлері бар, оның ішінде 87 сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлері. Тұяқтылардың арасынан сібір елігі, қабан, бұлан мекендейді. Жыртқыштардан қасқыр,түлкі, қарсақ, борсық, сарыкүзен, ақ тышқан, аққұлақ, дала сасықкүзені, орман сусары, сілеусін кездеседі. Саябақтың аумағында әрбіреуінің су бетінің көлемі 1 шаршы километрге жуық көлемін алып жататын 14 көл және көптеген одан ұсақ көлдер бар. Көлдердің көп бөлігі тұщы, кейбіреулері тұзды болып келеді. Өзен жүйелеріне Сарыбұлақ, Громовая, Қолшақты, Қылшақты және Иманай және т.б. салалары кіреді. Олардың кейбіреулері көлдерді бір-бірімен қосады. Көлемі бойынша ең ірі көлдердің ішіне Үлкен және Кіші Чебачье, Щучье және Бурабай кіреді. «Жеке-Батыр» жотасының шығыс бөктерінде орналасқан Щучье көлі ең терең болып саналады. Көлдің ұзындығы 7 шақырым, ені 3 метр шақырымнан асады, ал тереңдігі 18 метрге дейін жетеді. Көлде балықтар мекендейді: алабұға, шортан балық, түрпі, және т.б. Көл аудан орталығы Щучинск қаласына келіп тіреледі, ол жерде «Бурабай-Курорты» темір жол станциясы орналасқан. Көлдердің ішіндегі ең үлкені және ең тазасы болып Үлкен Чебачье көлі саналады. Мөлдір судың ішінде тек қана тынық суда жүзетін шаяндарды тамашалауға болады. Курорт аймағының көлінде сазан, көксерке, тұқы, табан балық, шалпан жергілікті халықтың айтуынша - бурабайдың тұздалған балығы бар. Бурабай – қазақстандықтардың ұнататын демалыс жері. Көл Көкшетау облысы аумағында теңіз деңгейінен 320,9 метр биіктікте орналасқан. географиялық түрде осы аймақ Көкшетау үстірті деп аталады, ал жергілікті жолаушылар оны "Қазақстандық Швейцария" деп атайды. «Алла әлемді жаратқанда, - деп ертедегі аңызда айтылғандай, - бір халыққа бай ормандар, жайқалған егіндіктер мен кең өзендер, ал басқаларына керемет таулар мен көгілдір өзендер берген. Қазаққа тек дала берілген.
Тыңдалым. Оқылым. Жаңа сөздерді тыңдайды, қайталайды.
Айтылым. Дұрыс айтылуымен ауызша жаттығу жүргізеді.
Айтылым. Мәтін құрайды.
Жазылым. Сұраққа жауап жазады.
Тыңдалым. Оқылым. Мәтінді тыңдайды, тақырып қояды, түсінгенін баяндайды.
Айтылым. Сұрақтарға жауап береді, диалог құрады.
Жазылым. Айтылым. Көп нүктенің орнына қос сөздерді қояды, сөйлемді көшіріп жазады, көріністерді си- паттап айтады.
Айтылым. Жазылым. Сөзжұмбақты шешеді, сөзді септеп жазады.
Жазылым. Сөзге қажетті жалғаудың тиістісін жалғап жазады.
Фотоколлаж дайындайды.
Жазылым. «Алтынемел» ұлттық саябағы туралы мәтін құрап жазады.
|
Оқулық:
Интерактивті тақта, слайдтар, «Ұлттық қорықтар» жайлы деректі фильм, маркерлер, үлестірмелі материалдар, смайликтер, желімқағаздар
|
Сабақтың соңы
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
