Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі



жүктеу/скачать 424,79 Kb.
бет10/19
Дата07.02.2022
өлшемі424,79 Kb.
#84456
түріСабақ
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19
Байланысты:
ЖСТД дыбыстарды түзету
логопедтің жұмысы, АҚЫЛ-ПАРАСАТ, ЕРІК-ЖІГЕР, ЖҮРЕК САБ.ТЫС ӨӨТ, Химиялық байланыс түрлері 10 дәріс, Презентация көшбасшылық, ШЕТЕЛ ТІЛІ 1 КУРС, Эссе, 6-дарис, Презентация (2)
Ұсынылған әдебиеттер:

  1. Қ. Қ. Өмірбекова, Қ.Серкебаев, Логопедия, - Алматы, 1996.

  2. Логопедия Волкованың ред. -М., 2007.

  3. Н. С. Жукова, Е. М. Мастюкова, Т. Б. Филичева, Логопедия, Преодоление общего недоразвития у дошкольников, Екатеринбург, 2006.

  4. Г. Б. Ибатова, Жалпы сөйлеу тілі дамымаған балалардың сөйлеу тілінің грамматикалық жағын тексеру, //Хабаршы, «Арнайы педагогика» сериясы, Алматы, ҚазҰПУ, №4 (19) 2009ж.

  5. Г. Б. Ибатова, Жалпы сөйлеу тілі дамымаған балалардың сөзжасам дағдыларының ерекшеліктері. Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары, 2008.

  6. Г. Р. Шашкина, Л. П. Зернова, И. А. Зимина, Логопедическая работа с дошкольниками -М., 2003.

ЖСТД балалармен логопедиялық сабақтың жоспар үлгісі

Тақырыбы:


Мақсаттары:
Көрнекі құралдар:
Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі


2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Жаңа тақырыпты таныстыру
4. Дыбыс артикуляциясын анықтау. Дыбыс сипаттамасы.
5. Дыбысты буында, сөзде, сөйлемде дұрыс айтуын бекіту
6. Өтіп жатқан дыбыс кездесетін сөзді талдау
7. Сөз қорын молайту бойынша жұмыс
8. Сөйлеу тілінің грамматикалық қатарын жетілдіруге арналған жаттығулар
9. Үй тапсырмасы
10. Сабақ қорытындысы.

Ескерту: Жұмыстың кезеңіне байланысты сөз қорын, сөйлеу тілінің фонетикалық және грамматикалық жағын қалыптастыру және жетілдіру бойынша жұмыстың ара-қатынасы.



Фонематикалық талдау және жинақтауын дамыту
Фонематикалық талдау, жинақтауға дыбыстық талдаудың қарапайым және күрделі түрі жатады. В. К. Орфинскаяның мәліметтері бойынша дыбыстық талдаудың қарапайым түрі тек арнайы оқыту барысында дамиды. Талдау, жинақтау дағдылары белгілі кезектілікпен жүргізіледі.


Фонетикалық талдаудың күрделі түрін дамыту
Дыбыстық талдаудың күрделі түріне сөз құрамындағы фонемалардың кезектілігін, оның санын, басқа дыбысқа қатысты орнын анықтау жатады. 2-3 дауыстыдан тұратын қатары, дауысты, дауыссыздардан тұратын қатарға қарағанда жеңіл талданады. Сондықтан фонематикалық талдау, жинақтауды қалыптастыруды алдымен тек дауысты дыбыстар қатарынан (ау, уа) бастап, кейін (ум, на) содан соң бір-екі, одан да көп буынды сөздерге көшкен тиімді.
Фонематикалық талдаудың күрделі түрін қалыптастыру барысында, мынаны ескерген жөн. Кез келген ойлау іс-әрекеті даму барысында бірнеше кезеңнен өтеді: материализация негізінде іс-әрекетті игеру, сөйлеу негізінде, ойлау негізінде ( П. Я Гальперин бойынша)
I кезең - көмекші тәсіл мен іс-әрекетке сүйене отырып, фонематикалық талдау мен жинақтауын қалыптастыру. Алғашқы жұмыс барысында текше (фишка), сөздік графикалық схемалар сияқты көмекші тәсілдер қолданады.
II кезең - фонематикалық талдауды сөйлеу негізінде қалыптастыру. Сөз айтылады, бірінші, екінші, үшінші, т.б. дыбыстар анықталады, дыбыс саны анықталады. Қойылған сұрақтар арқылы сөздің дыбыстық құрамы талданады. Мысалы: «тал» сөзінде бірінші дыбыс қандай? Екінші, үшінші дыбыс қандай? Барлығы неше дыбыс? Неше дауысты дыбыс? т.б.
III кезең - ойлау негізінде фонематикалық талдауын қалыптастыру. Оқушы сөзді атамай, естімей яғни елестету негізінде сөз құрамындағы дыбыстың санын және кезектілігін анықтайды.


Буындық талдау мен жинақтауын дамыту
Буындық талдауды дамыту процесінде сөздегі дауысты дыбысты анықтауға және буынға бөлудің негізгі ережесін (сөзде қанша дауысты дыбыс болса сонша буын болады) меңгеруге көңіл бөлу керек.
Алдымен дауысты дыбыстың буындағы, сосын бір буынды сөздердегі орнын анықтайды ( басында, ортасында, соңында) белгілейді. Ол үшін әр түрлі тәсілдер пайдаланады, текшемен, дөңгелекпнен, түсті «қағаздармен белгілеу сияқты.
О________ , О__________ , О _________ ,

Жұмыс барысында төмендегідей тапсырмаларды қолдану тиімді:


● сөздегі дауысты дыбыстарды жазу.
. ( қора – о – а)
● буындық құрамына байланысты суреттерді іріктеу немесе цифрді көрсету.
● суретті пайдаланып сөздің түсіп қалған буынын табу:
ба – пан, бал -, - шина
● суреттегі заттардың атын атап, бірінші буынын бөліп сөз (сөйлем құрау). Мысалы: « сабын » « қалам » (сақс)
● ретсіз берілген буындардан сөз құрау ( қу, шаң, ыр; ла, ба, пан)
● сөйлемнен белгілі буынды сөздерді табу (2-3 буынды сөздер)

Дисграфия ( Аграфия)

Дисфонологиялық дисграфия

Метатілдік дисграфия



Паралаликалық дисграфия



Фонематикалық дисграфия

Талдау жинақтаудың бұзылуы салдарынан болған дисграфия

Диспраксикалық
( моторлы)
дисграфия

Көптеген дыбыстардың бұзылуы. Дыбыстардың алмасуы, бұзылуы мен қатар шатастыру кездеседі. Дыбыс айту қиыншылықтары сөздің буындық құрамының бұзылуына әкеледі( буынды, дыбысты тастап кету, орнын алмастыруға ) көп жағдайда бала өзі дұрыс айтатын дыбыстарды да алмастырып, шатастырады. Ондай балалардың көбінде зейіні нашар, бір нәрсеге көңілін тоқтата алмауы байқалды. Вербальды логикалық қабілеті төмен, ырғақтылықты
( ритм) қайталауы қиын, қолдың ұсақ бұлшық еттері әлсіздігі болады.

Ауызша тілі мөлшерде дамыған балалардың жазуында акустикалық – артикуляция ұқсас дыбыстарды
(с-з, с-ш т.б.) шатастырумен қос әріпті тастап кету, орфографиялық қателер жиі кездеседі. Жұмыс жасау қабілеті, зейінін шоғырландыру және бөлу қабілеті төмен. Дыбыстық талдауы нашар. Сөз қоры кедей, интеллектуалды дамуы төмен. Ұқсас оппозициялық буындарды ( ла-ра, са-за т.б.) қайталағанда көп қателеседі. Ырғақтылықты, сан ретін қайталауда қиындық байқалады. Контрасты буындарды
( пава) қайталағанда қиналмайды.

Жазуда әріпті, буынды тастап кету, орын алмастыру жиі кездеседі. Мәтінді сөйлемге бөлуі бұзылады. Танымдық процестері жетілмеген. Ерікті зейін қойып, бір нәрсеге көңіл бөлуі нашар. Талдауды тек айтып отырып қана орындай алады. Ол сөздегі дауысты дыбыстарды дұрыс анықтау мүмкіншілігін төмендетеді, соның салдарынан жазуда әріпті тастап кету қателері жиі кездеседі.

Негізгі белгісі - әріптің графикалық белгісін меңгере алмауы. Жазудағы қателер: жазуы ұқсас элементтері бар әріптер ( л-м,и-у, п-т, д-б, х-ж, и-ш) алмастыру; элементтерді жазбай тастап кету; оптикалық ұқсас әріптерді
( т-ш, в-д, и-п, з-е) сирек шатастырады саусақ праксисі бұзылған. Бір қимыл түрінен екінші түріне көшуі бәсең, жазуда әріптерді алмастыру қимыл стеротиптің бәсендеу салдарынан болады.



Мектепке дейінгі орта және ересек жастағы балаларды дисграфиядан сақтандыру.
Бұл жаста сақтандыру жұмысы дисграфияға бейімдейтін алғышарттарды жоюға бағытталады. Негізгі жұмыс бағыттары:

  • тіл дыбыстарды ажыратуға тәрбиелеу, дамыту;

  • ауызша сөйлеудегі дыбыстарды алмастыруын жою, түзету;

  • фонематикалық талдаудың қарапайым түрін қалыптастыру;

  • оптикалық-кеңістік түсінігін және көріп талдау, жинақтауын дамыту;

  • сөзөзгерту, сөзжасамның грамматикалық жүйесін қалыптастыру;

  • сөз қорын молайту.

Сонымен, дисграфия мәселесін шешу тек мектепте ғана емес, мектепке дейінгі уақыттан бастап, кеңінен жүргізілуі қажет.


Лексикалық деңгейдегі түзету жұмысының алгоритімі



Синтаксистік деңгейдегі түзету жұмысы

Бұл деңгейдегі түзету жұмысының негізгі бағыттары:



  1. Оқушылардың сөйлеу тіліндегі кездесетін қате тіркестерін түзету, сақтандыру, саналы түрде сөйлем құрауын игеру.

  2. Синоним, амоним, антоним сөздермен синтаксистік құрылымдармен таныстыра отырып оқушылардың байланыстырып сөйлеуін дамыту.

Логопедиялық жұмыс барысында сұрақ қою арқылы сөйлемдегі сөздердің байланысын, септік жалғаулар мен жұрнақтардың мағынасын түсініп дұрыс меңгеруіне көңіл бөлу қажет. Түзету жұмысының негізгі бағыттары:

  • сөз тіркестері мен сөйлем құрау;

  • көпшіл жалғаудар арқылы сөз өзгерту;

  • септік жалғаулар;

  • сөйлемдегі сөздердің байланысын сұрақ қою арқылы анықтау;

  • жалғау және жұрнақтар мағынасын анықтау, дұрыс пайдалану.




жүктеу/скачать 424,79 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   19



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет