Сабақтың тақырыбы: Шешендік өнер

ә) Сауаттылыққа баулу,алған білімі негізінде шығармашылық қабілетін дамыту;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық,адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты игерту.

Сабақтың әдісі: лекция түрінде,сұрақ-жауап т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Өткен сабақтар бойынша білімдерін пысықтау.

Шешендік өнер - өзінің нақты зерттеу нысанасы,белгіленген теориясы,сандаған жылдардан бергі тарихы бар пәндердің бірі.Қолданбалы пәндердің қатарына жататын шешендік өнер кешендік білім жүйесін құрайды.Бұл білім сөйлеу этикасын жетілдіру,тілді әлеуметтік қызметіне қарай жұмсай білу,өз пікірін жеткізу,сендірумен бірге сөз арқылы оқыту,тәрбиелеу мақсаттарын қояды. Шешендік өнер тек құрғақ білімді жатқа білу емес,оның ерекшелігі де сол кез келген ортаның ыңғайына қарай сөйлеушінің өзін ұстай алуы,дұрыс ойын жеткізе алуы десек,аталған шарттар практиканы көп қажет етеді.

Шешендік өнер тарихы сонау ерте замандардан басталады.Адамзат баласы алғаш игерген әрі желісі үзілмей келе жатқан өнерлердің бірі.Оның тарихын білу халық тарихын білумен бірге,сөйлеу мәдениетін,әдебін үйрену,сөздерді дұрыс таңдай алу ерекшеліктеріне жаттығу.Шешендік өнер қоғамның саяси-экономикалық,әлеуметтік негіздері қажеттіліктерінен туған.

Шешендік өнерді «риторика» терминімен де ауыстырып жатамыз.

Риториканың (грек тілінде rhetorire) алғашқы және негізгі мағынасы – шешендік өнер.Көне Грецияда шешендік өнерді,риториканы,үйрететін мұғалімді ритор деп атаған.

Шешендік өнерді қай халық та болсын меңгерген десек те,Эллада шешендік өнердің отаны деп есептеледі.Ежелгі Грецияда сөз өнерінің құдірет-қасиеті жоғары бағаланды.

ә) Сауаттылыққа баулу,алған білімі негізінде шығармашылық қабілетін дамыту;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық,адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты игерту.

Сабақтың әдісі: лекция түрінде,сұрақ-жауап т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Өткен сабақтар бойынша білімдерін пысықтау.

Қазіргі қоғамда қолданылатын шешендік сөздің өзін бірнеше түрге бөлеміз.

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық жылдамдық есте сақтау қабілеттерін арттыру;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,тіл дамыту

Сабақтың көрнекілігі: шешендік сөз кітаптары

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Шешендік сөз дегеніміз не? 2.Қандай би – шешендерді білесіңдер?

б) Жаңа сабақты түсіндіру:

Шешендік сөз сапалары дегенде,ең алдымен,сөйлеу ерекшеліктерін ашуды қажет етеді.

1.Айтушы немесе шешен. 2.Сөз,оның жеткізер ой-пікірі 3.Тыңдаушы.

шешен

Сөз пікірі,ойы

тыңдаушы

Кері байланыс

1. 
   «Жүйелі сөз жүйесін табады,жүйесіз сөз иесін табады»
   
2. 
   «Шешен сөз бастайды,көсем ел бастайды»
   

Күні: Пәні: Қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) жаңа сабақты түсіндіру арқылы,оқушылардың ойлау қабілетін арттыру,тіл байлығын сөздік қорын дамыту.

б) Жаттығу жұмыстарын орындату арқылы оқушыларды табиғатты сүюге,сөздерді дұрыс қолдана білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,тіл дамыту,іздендіру

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Шешендік сөз дегеніміз не?

2.Шешендік сөз сапалары дегеніміз не?

Шешендік өнердің жүйелі теориясы бар ғылым болатынын да айтып өттік.Шешендік өнердегі ең негізгі шешеннің өзі.

Тақырып таңдау Тақырыпқа қажет Тақырыпты аша

материалдар білу

Стиль Шешен Дауыс ырғағы

Психологиялық Аудиториямен Қосымша құралдарды

дайындау байланыс дұрыс пайдалану

Жоғарыда шешендік қызмет әрекеті көрсетілген.Осындағы ерекшеліктерді игере білумен бірге шешеннің тілдік қоры мол,жан-жақты білімді,ұтымды пікір,ойға тоқтай алатын,шыншыл,ізденгіштік қасиеттері болса,кез келген аудиторияны игере алары сөзсіз.

Мәтінді топ бойынша бөліктерге бөліп оқыңдар да,басқа топтарға өздерің оқыған мәтінді барынша көркемдеп,нақышын келтіре айтып шығыңдар.екінші топ осы айтылған әңгіме бойынша үшінші топқа сұрақ әзірлейді.Олар соған жауап береді.1-ші және 2-ші топ жауаптарды бағалайды.

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру;

б) сабақ барысында оқушылардың білімін бақылау арқылы сауаттылыққа баулу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,тіл дамыту т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Шешендік сөз дегеніміз не?

2.Шешендік сөз сапалары дегеніміз не?

3.Шешенге қойылатын қандай талаптарды білесіңдер?

б) Жаңа сабақты түсіндіру:

Шешендік сөздердің мақсат-міндеттерінің қатарына елді басқару ісінде,саяси дипломатияда қолдану,қоғамдық орындарда,жиын-жиналыстарда сөйлеу сияқты негізгілерін алдық.Бұндай шешендік сөздердің лексика-грамматикалық,стилистикалық,әдеби,саяси,қоғамдық өзгешеліктерімен бірге атқаратын қызметтері де түрлі болады.

Шешендік сөздердің қызмет,міндеттерінің бірі ретінде рухани мәнін де айтуға болады.Сөздің эстетикалқ,тәрбиелік маңызының да қажеттігі ескеріледі.

Сөз – қай ғасырда болсын тәрбие құралы.Шешендік сөз қоғамдағы келеңсіздікті сынап,топ алдына шығара айта алатын тәрбиелік қызметімен де ерекше.Кез келген шешендік сөз бір ұлт,ел, көпшілік сөзін сөйлеп немесе белгілі бір топ мақсат-мүддесіне қарай құралады.Ұлтты,халықты, топты біріктіру үшін ортақ идеология керек.Идея көпшілік үшін құрылғанда көбіне-көп болашақ ізгі мұраттарды жүзеге асыру үшін жасалады.Осытұрғыдан алғанда шешендік сөздер ынтымақ,бірлік,достыққа ұйытушы болса,ортақ мақсатқа,кісілікке бағыттауда тек сыйластық,кішілік,адалдық сияқты адамгершілік қасиеттер басты назарға алынады.

Шешендік сөздегі көркемдік құралдардың мол қолданылуы,ойдың көркем болуымен бірге,тыңдаушыға эмоциялық әсерлі екендігін де ескереді.Көркем сөз,кестелі ой айтушы – тыңдаушы арасында этикалық қатынас орнатары сөзсіз.Әрі қазақтың шешендік өнерінде кездесер тәлімі мол,үйретері көп ғибраттар – бүгінгі күні де тәрбие құралы.

Шешендік сөздің мән-маңызын нақыл сөздер мен мақал-мәтелдерден де анық танимыз.Дау-дамай үстінде бірлік,ынтымаққа шақырған,ұрыс,қақтығыс кезінде бітімге тартқан сөздер ел есінде сақталып,адамгершілік пен ізгілік жолы блып қалыптасты.Кейінгі ұрпаққа мұра болып қалған тағлымды сөздер тәрбиенің бай тәжірибесін,елдің салт-сана,дәстүр,жол-жобасын туғызды.Бұның өзі халықтың қоғамдық ортада қалыптасқан заң нормаларымен ұстанымдары болып есептеледі.

Шешендік сөздердің қай-қайсысын оқысақ та,табарымыз – биік мораль талаптары:ата жолын ардақтау,ел намысын қорғау,сөз асылын қастерлеу,үлкенді сыйлау,ізгілік қасиеттерді бойға жинау,т.б.

Шешендік сөздердің есте жақсы сақталуы оның ұйқаспен айтылуы,үндестік,құрылымындағы тұтастық сияқты белгілерімен байланысты.Ұйқаспен, өлең болып құйылып келетін шешендік сөздер ғибрат ретінде ойға қонса,жыр сүйер халыққа өнер туындысы ретінде де бағалы.

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) Оқушының ой еркіндігін,пікірін саралай білуге, тиянақты сөйлей білуге дағдыландыру;

б) Адамгершілікке,имандылыққа тәрбиелеу,жақсыдан үйреніп,жаманнан жиренуге баулу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,әңгімелесу т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар,үлестірмелі кеспе қағаздар.

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Шешендік пен сөз мәдениетінің арасында қандай байланыс бар?

2.Эллада неге шешендіктің отаны деп аталады?

3.Ежелгі Грек,Рим шешендерінің аты мен еңбектерін атаңдар.

а)оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету.Ойлау шеберлігін сөйлеу мәдениетін арттыру;

ә) оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптыстыру;

б) сабақ барысында оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Шешендік сөз дегеніміз не?

2.Шешендік сөз сапалары дегеніміз не?

3.Шешенге қойылатын қандай талаптарды білесіңдер?

Шешендік сөздердің қай-қайсысын оқысақ та,табарымыз биік мораль талаптары:ата жолын ардақтау,ел намысын қорғау,сөз асылын қастерлеу,үлкенді сыйлау,ізгілік қасиеттерді бойға жинау т.б..

Шешендік сөздердің есте жақсы сақталуы оның ұйқаспен айтылуы,үндестік,құрылымындағы тұтастық сияқты белгілерімен байланысты.
Жаттығумен жұмыс: 9-жаттығу.Мәтінді оқып тапсырманы орындайды.
Шығармашылық тапсырма: Абайға жан-жақты сипаттама беріңдер.



Білімді бекіту: Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Білімді бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.