Салқынбай А., Абақан Е. с


Ж ЕН-Ж ЕН ЖЕНЕВА МЕКТЕБІ



Pdf көрінісі
бет130/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

Ж ЕН-Ж ЕН
ЖЕНЕВА МЕКТЕБІ 
-т іл  білі- 
міндегі  социологиялық  бағыт- 
тағы  мектептердің  (ағым)  бірі. 
Бұл  мектеп  Ф .де  С оссю рдің 
«Жалпы  лингвистика  курсы» 
идеяларына  негіэделіп,  Женева 
Университетінің ғылыми дәстүр- 
лерін дамытады  (Ж.м.  аты  1908
ж.  бері  қалыптасады).  Ж.м.  ға- 
лымдарының  бірінші  буынына 
Соссюрдің шәкірттері -  Ш.Балли, 
А.Сеше,  С.Карцевский жатады, 
екінші буынға-А.Фрей, Р.Гедель 
және т.б.  кіреді.
Ж.м. негізгі бағыттары: жалпы 
тіл  білімінің  проблемалары;  тіл 
құбылыстарындағы  адам  мен 
оның әлеуметтік орыны; тіл мен 
ойдың ара  қатынасы;  семиоло­
гия,  семантика жэне синтаксис 
мәселелері.
Соссюр  «Мемуар  о  перво­
начальной  системе  гласных  в 
индоевропейских языках»  (1879) 
атты  еңбегінде,  морфология 
мәліметтеріне  сүйене  отырып, 
бастапқы  тілдің  фонологиялық 
ж үйесіи  қайта  құруды ң  жаңа 
принциптерін  жасады.  Литван 
акцентологиясы  мәселелеріне 
арналған  еңбектерінде  (1894- 
1896)  Соссюр  балтық тілдерін- 
дегі екпін мен сөз интонациясын 
славян  тілдеріндегі  қүбылыс- 
тармен байланыстыра зерттейді 
(Ф о р ту н а то в -С о с с ю р   заңы ). 
1916ж.  Балл и мен Сеше «Жалпы 
л и н гв и с т и к а   кур сы »   атты
ж ү м ы с ы н д а ғы   т іл ге   д е ге н  
көзқарас,  ХХ-шы  г.  тіл  біліміне 
үлкен  әсерін  т и гіз д і,  (м ы с., 
стр уктур а л ы қ  (құры лы м ды қ) 
л и н гв и с т и к а н ы ң   д а м уы н а ) 
өйткені  тіл  білімінде алғаш  рет 
жүйе  (қүрылым)  ретінде  тілдің 
теориялық негізі жасалды.
«Сөйлеу»  жөнінде  Соссюр 
мынадай  құбылыстарды  бөлек 
қа р а сты р д ы :  тіл  -   б е л гіл е р  
ж ү й е с і;  сөйлеуш ілер  пассив 
қабылдайтын  әлеуметтік  және 
п с и х и к а л ы қ  қүб ы л ы сты   тіл 
л и н гв и с т и к а с ы  
з е р т т е й д і. 
Сөйлеу-индивидуальды  және 
психофизиологиялық құбылыс, 
с ө й л е у ш і  ойы на  сай  т іл д ің  
«кодын»  актив  қолдануды  сөй- 
леу лингвистикасы зерттейді;
С о ссю р   л и н гв и с т и к а н ы - 
қо ға м д а ғы   б е л гіл е р д ің   өмір 
сүруін  зерттейтін  жаңа  ғылым 
саласы деп таныған.  Бұл саланы 
семиология  деп  атаса  да,  оны 
әлеуметтік  психологияға  кіргіз- 
ген жоқ.
Лингвистикалық  белгі  (сөз, 
оны ң  мағыналы  б ө л ігі)  -   екі 
қырлы  болмыс,  белгіленетіннің 
(т ү с ін ік )  ж әне  б е л гіл е уш ін ің  
(акустикалық, дыбыстық бейне) 
бірлігі.  Бұл екеуі еріктілік (мотив- 
те н д ір у  болмайды )  принципі 
бойынша  байланыста  болады. 
Лингвистикалық белгінің екінші 
ерекшелігі -  белгілеушінің тізбе- 
лілігі (линейность) -  сөйлеуде тіл




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет