Лигандтың табиғаты бойынша
1) Аммиак – аммиак молекулалары лиганд қызметін атқаратын қосылыстар, мысалы: [Cu (NH3) 4] SO4, [Co (NH3) 6] Cl3, [Pt (NH3) 6] Cl4, т.б.
2) Аквакомплекстер – құрамында су лиганд қызметін атқарады: [Co (H2O) 6] Cl2, [Al (H2O) 6] Cl3, т.б.
3) Карбонилдер – лигандтары көміртегі оксиді (II) молекулалары болатын күрделі қосылыстар: [Fe (CO) 5], [Ni (CO) 4].
4) Ацидокомплекстер – қышқыл қалдықтары лигандтар болып табылатын комплекстер. Оларға күрделі тұздар: K2 [PtCl4], күрделі қышқылдар: H2 [CoCl4], H2 [SiF6] жатады.
5) Гидроксокомплекстер – гидроксид иондары лиганд ретінде әрекет ететін күрделі қосылыстар: Na2 [Zn (OH) 4], Na2 [Sn (OH) 6], т.б.
Номенклатура
1) Комплексті қосылыс атауында алдымен теріс зарядты бөлігі – анион, одан кейін оң бөлігі – катион көрсетіледі.
2) Күрделі бөліктің атауы ішкі саланың құрамын көрсетуден басталады. Ішкі сферада ең алдымен лигандтарды – аниондарды атайды, олардың латынша атауына «о» жалғауын қосады. Мысалы: Cl− - хлоро, CN− - циано, SCN− - тиоцианато, NO3− - нитрато, SO32− - сульфит, OH− - гидроксо, т.б. Бұл жағдайда олар терминдерді қолданады: координацияланған аммиак үшін - аммиак, су үшін – аква, көміртегі тотығы (II) үшін – карбонил.
3) Монодентатты лигандтардың саны грек цифрларымен белгіленеді: 1 - моно (көбінесе берілмейді), 2 - ди, 3 - үш, 4 - тетра, 5 - пента, 6 - гекс. Полиденттік лигандтар үшін (мысалы, этилендиамин, оксалат), бис-, трис-, тетракис- және т.б.
4) Содан кейін комплекс түзуші оның латынша атауының түбірі мен -at жалғауын қолданып шақырылады, одан кейін комплекс түзуші тотығу дәрежесі рим цифрларымен (жақшада) көрсетіледі.
5) Ішкі сфераның құрамын белгілегеннен кейін сыртқы сфера деп аталады.
6) Бейтарап күрделі бөлшектердің атауында комплекс түзуші номинативті жағдайда көрсетіледі, ал оның дәрежесі көрсетілмейді, өйткені ол кешеннің электронды бейтараптылығы негізінде бірегей түрде анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |
