«Театрлік хореографиялық өнер және кітапханатану» кафедрасы

Бір жағдайда клессерлік карта – тек қана сақталушы емес, ұстар көпаспектілі ізденісті қамтамасыз ететін модернизацияланған формасы.

Апертурлық карталарға микрофильм кадрлы, перфорарияланбаған кесінді кіргізілген. Мұндай карталарда «джекет»перфорарияланған карталаы деп те атайды. Бұл алдыңғы карталарға қарағанда тұрақты ақпаратты қамтитын үлкен көлемдегі құжаттарға бейіәмделген картадан терезе ойылып жасалады – «апертура» деп аталады. Содан оған екі мәтін жазылған микрокөшірме

Апертуралық перфокарталар АҚШ –та екінші дүниежүзілік соғыс кезінің өзінде қолданыла бастады. Бүгінгі таңда апертуралық перфокарталардың түрлерін көптеп шығартуда. Шетелдерде оны Filmosoft перфокарталары деп атайды. Мұндай атауды оларға FilmNfile фирмасы берген, өйткені бұл фирма мұндай перфокарталардың сериялық өндірісін бірінші болып бастаған Апертуралық перфокартаның екі түрі болады:

1. 
   микрофилмді желімдеп салу үшін апертуралық жиегі жабысқақ болып келеді.
   
2. 
   Микрофильмдерді конвертке салуға арналған мөлдір, түссіз, кленкалы қалтасы бар түрі.Апертуралық перфокарталардың қол немесе машиналық сорттау түрлері бар.
   

К – 5 апертурлық перфокарта (207 х 147мм) және К – 6 (147х105мм) апертурлық перфокартасы техникалық құжаттар қорларын құру негізінде қолданылады. Перфокартада апертура 54 бағаннан 76 бағанға дейін жерді алып жатады.

Апертурлық перфокартаның басты жетістігі – мұндай перфокарталар 80 паызға және одан да жоғары бөлме орын қысқартуға мүмкіндік береді, яғни, құжатты табиғи түрде сақтауға, сонымен қатар бұл құжаттарды тез табуға, оның көшірмесін тез арада жасауға мүмкіндік береді. Апертурлық перфокарталардың ең құнды қасиеті оларды өңдеу жұмыстарын стандартты сорттау машиналарында жүргізуге болады.

Машинанық сорттау перфокарталары.

Есеп – перфорариялық машиналарын қолдану машинамен өңдеу перфокарталарын құруға әкеп тіреді.

Перфокарталардың басқа түрлерімен салыстырғанда олар 187,4 х 82,5 мм халықаралық форматқа ие. Жоғарғы сол жағы қиылған. Жоғарғы бөлігінен басқа жерлері разрядтық бағандармен толтырылған. Екі қосымша позициялары (11 және 12) жоғарғы шетінің жолағына келеді, оларды қолдану негізінде мәтіндік ақпаратқа түк те орын қалмайды. Матрицалық ақпараттық көлемі баған енімен анықталады. Перфокарталардың неғұрлым көп тараған 80 бағанды 45 бағанды, 65, 90 және 100 бағағанды түрлері кездеседі. ЕҚМ – де көбінесе ПК – 80 қолданылады, өйткені мұндай картада жазба жоғары шығындықта болады. Әр перфокартада 12 разряд болады.

Перфолента

Перфорарияланған лента, перфолента түрінде ақпарат таратушы болып табылады.

Бұрын айтылғандай перфолентаға ақпаратты жазу 19 ғасырда басталған. Кейіннен перфолентаны телеграфияда пайдалана бастаған. Перфолента перфокартадан бұрын пайда болған. Перфоленталар қатты қағаздан жасалған. Ені 17,5; 20,5; 22,5 және 25,4 мм қалыңдығы 0,1 мм.

Перфоленталар 5 - тен 8 –ге дейін ақпараттық жолдан тұрады. Жолдар саны кот элементтері санына сәйкес келеді.

Перфолента ақпарат механикалық және электромеханикалық жолмен шапшандықты секундына 300 жолға дейін түседі. Перфолента телеграф жедлхаттарын жіберіп қабылдап алу үшін қолданылады.

Лентада перфорарияланған мәлімет оларды кәдімгі мәтінге ауыстыруға лентаны қайтадан репродукциялауға, алғашқы бірнеше ленталардан жаңа лента құруға телеграф бойынша ақпарат беруге, басқа машиналарды басқаруға қызмет етеді. Перфоленталардың өз жетістіктері де баршылық: ақпаратты өңдеу жеңілдгі перфолентада ақпаратты автоматты түрде енгізу. Ақпаратты бірнеше рет пайдалану, құралдың орташа құндылығы және т.б.