ӘОЖ37. 1276. 26. Мектептен тыс мекемелер жұмысындағы инновацияның мәні

Тулеуова Л.К. магистрант,

Инженерлік Педагогикалық Халықтар Достық Университеті


Резюме

В статье расмотрена сущеность и значение инноваций и иновационный технологии в деятельности вне школьных учреждениях Казахстана.

In this article the meaning of essentially innovation and innovational activity technologies out of school establishment in Kazakhstan.

XXI-ғасыр қоғамдық өмірің барлық саласында жаңа қозғалыстар мен өзгерістердің екпінді түрде орын алуы мен адамзат дамуының жаңа кезеңге жеткенін аңғартады.

Қазақстандағы өзгерістерде қоғам мүшелерін әсіресе өскелең жас ұрпақты адамзат дамуының жаңа кезеңдерінде болу мүмкіндігі ықтимал іс-әрекеттерге жан- жақты даярлауды яғни, кез- келген өмірлік мәселелерді шеше білетін тұлға тәрбиелеуді кезек күттірмес міндетке қоюда. Мұндай күрделі мәселені шешу мақсатында барлық әлеуметтік- тәрбие мекемелер қызметкерлерді күнделікті ізденістер арқылы өзгерістер мен жаңалықтарға батыл қарым- қатынас жасап, заманауй инновациялық технологияларды пайдаланып,өздерінің инновациялық даярлық деңгейлерін арттыруы талап болып жатыр.Жұмыс түрлерін, формалары мен әдістерін, құралдарын одан әрі жетілдіріп,тиімді амалдарды нәтижелі қолданудың жолдарын іздестіру уақыттан қалмай өркениетке қосылудың жалғыз амалы.

Қазіргі тәжірибелер көрсеткендей мектептен – тыс мекемелері мамандарының инновациялыяқ ұғымды түсінуде орын ауыстырушылықтың себебі түсінік мазмұның мамндарға әлі де беймәлім, болуында. Сондықтанда инновация ұғымына түсінік беру қажеттілігі туындайды.

Қақстанда « инновация » ұғымы соңғы онжылдық аралығында ене бастады.

Педагогикалық инновацияға да қазақстандықтар тарапынан түсінік берілген.

Инновациялық үрдісті тәлім- тәрбие мекемелерінің жаңалықтарды жинау тарату, сақтау, меңгертудің дәстүрлік амалдардан бөлектеу қызмет түрі деген түсінік. Негіздеген

1. 
   Ангеловский К. Учителя инновации. М., Просвещение, 1991.
   
2. 
   Инновационное обучение и наука. Научно-аналитический обзор / Под ред. В.Я. Ляудис. М., 1992.
   
3. 
   Развитие школы как инновационный процесс / Под.ред. М.М. Поташкина М., Новая школа, 1994.
   
4. 
   Педагогика наших дней. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова. Краснодар, 1989.
   
5. 
   Педагогическиетехнологии. Учебное пособие / Под общей ред. В.С. Кукушкиной. Ростов н/Д, 2002.
   
6. 
   СелевкоГ.К. Современные образовательные технологии. М., Народное образование, 1998.
   
7. 
   Кравцова Е.Е. Психологические проблемы готовности детей к обучению в школе. М., Педагогика, 1991.
   

Инженерлік Педагогикалық Халықтар Достық Университеті

Қазіргі кезде өркениеттң дамуы, оның сипаты, қоғамдық санада адамға деген ой- пікірге үлкен өзгеріс жасады. Өркениеттің одан әрі қарай дамуы адам капиталына, яғни оның жан-жақты жетілуіне тікелей тәуілді екендігін толық аңғартты. Осы бір құбылыс әсіресе өскелең ұрпаққа деген көзқарасқа үлкен өзгеріс әкелді.

Атап айтқанда, қоғамдық санада адамзат баласы ғана барлық құбылыстың, оқығанның өлшемі бола тұра алатындығы туралы, адамға тек өндірістік күш ретінде емес оған бірегей құбылыс-тұлға ретінде қарау көзқарасты қалыптасты. Өйткені жан-жақты кемелденген тұлға тәрбиелеу оның барлық мән- мағыналы қуаты гуманды идеал күйінде қалмай қоғам дамуының аса қажеттіліктегі заңды әдетіне айналады. Осындай жағдайдан қазіргі кезде бос уақытты тиімді пайдалануға арналған мектептен тыс мекемелер қызметі түрлеріне деген сұраныстын күн санап арта түсуі табиғи құбылысқа айналды.

Өскелең ұрпақтың қол бос уақытын ұйымдастыру тетіктерін көбейтеу, межелік кеңістігін көтеру, кеңейту мәселесі мектептен тыс мекемелер қызметінің ең өзекті де негізгі мәселесіне айналды.

Мектептен тыс мекемелер қызметінің түпкі нәтижесі жаңа типтегі адам, тұлға қалыптастыру. Жаңа типке жататын адамда іске деген құштарлық, жауапкершілік, физикалық және ақыл-ой жұмыстарын орындаушылық пен басқару іскерлігін қалыптастыру қабілеті өте жоғары болады. Осындай адам ғана шығармашыл тұлға деп танылады. Кез-келген іс-әрекеттің шығармашылық сипатта орындалуы қоғам мүшелерінің өз бетінше білім жетілдіруне, танымдық белсенділігіне ынталық жасайды. Ендеше мектептен тыс мекемелер қызметі балалардың қоршаған орта шындығын, қоғамдық т.б. қатынастарды белсенді түрде меңгеру үрдісінде ақ қалыса бастайды. Осындай жағдайдын пайда болған алғы шарттылық, балалардың рухани мәдени,адамгершілік талап-тілектеріне және қызығушылығына негізделуі тиіс. Олай болса қазіргі жағдайда мектептен – тыс мекемелер жұмысында мазмұндық және әдістемелік жағынан түрленудің, толығудың жаңа талап деңгейіне көтерілуі табиғи заңдылық.

Мектептен тыс мекемелер қызметінің қоғамдық өмірдегі мән- мағынасына педагогикалық тұрғыдан жүгініп қарасақ мынадай:

• 
  Қоғамдық шиеленісті болдырмаудың;
  
• 
  Адамдармен ұлтаралық ынтымақты нығайтыудың;
  
• 
  Ұрпақтар сабақтастығы мен өзара ықпалдастық қарым—өатынас жасаудың;
  
• 
  Жеке даралық сұраныстар мен талап- тілектерді қанағаттандырудың;
  
• 
  Қоғамдық тұрақтылықты сақтаудың, нығайтудың;
  
• 
  Қанағат сезімін жасау , дамытудың мазмұндық құрылымдық жағдайымен ашылады.
  

Сондықтан да әр бала іс-шараның тұтынушысы ғана емес, жасаушысы да болып табылады.

Тарихи тәжірибелерге жүгінсек кезінде мектептен-тыс мекемелер балалар мен жасөспірмдерді қоғамдық өндірістік қатынасқа үйрететін, қоғамдық еңбек тәжірибелерін насихаттайтын ортаның бір өрісі болған.

Ал ендігі жағдайда жеке даралық рухани дамуды қамтамасыз ете отырып,балаларға әлеуметтік –мәдени институттардың,оқу орындарының (мектептердің), отбасының т.б. ортаның жасайтын ықпалын тереңдету және өрістету үшін жағдай жасап, балалардың өз мүмкіндіктерін іске асыруына және жетіспеушілікті толтыруға бұрынғыдан басқаша қарым-қатынас пен іс- әрекет ету жағдайы мен мүмкіндіктерді жасауы керек.

Мектептен тыс мекемелер қызметі мазмұндылығының қазіргі болмыста оның инфрақұрылымдық жағдайына ғана тәуелді болмай,әрбір жеке дара баланың,топтың және көпшіліктің психологиялық ерекшеліктерімен санаса отырып осы жағдайға ыңғайланған әдістер мен формалардың ұйымды пайдалануына да байланысты болып отырғандығында. Мектептен тыс мекмелер қызметі әрбір баланың тұлғалық қалыптасуын, оның даралық ынташылдығы мен ұсынылған бағдарламаларды емін-еркін таңдауын ескере отырып , тұлғалық даму идеясына құрылған жаңа гуманистік құнды бағдарламалар арқылы жүзеге асырады.

Сонымен қазіргі жағдайдағы мектептен тыс мекемелер қызметіне тән өзіндік ерекшеліктерге мұндағы іс-шараларға балалардың қатысу емін-еркінділігімен талғап-таңдап алу принціпіне негізделуімен қатар , әр түрлі жас деңгейіндегі балалар тобы мүдделері бірлігінің қалынуын, жұмыс мазмұндарының бейстандарттылығы мен алуан түрлілігін , оның формалары мен әдістерінің көп түрлілігін де жатқызуға болады . Сондықтан баланың тұлғалық әлеуметтену бағыттылығы мен даралық даму бағыттылығы мектептен тыс мекеме қызметінде үздіксіздігімен, сабақтастық байланыспен қамтамасыз етіледі. Олай болса , мкетептен тыс мекеме қызметі педагогикалық процестің екі субьектісі ; кәсіби педагогикалық мамандар мен балалардың өзара байланысы бар жүйе болып табылады. Мұнда жұмыс негізіне балалар мен кәсіби педагог мамандардың ортақ іске деген әуестігі алынатындықтан, балалар ортақ іс-шараның тұтынушысынан белсенді жасаушысына айналды. Ендеше мектептен тыс мекемелер қызметі бірқатар жалпылама белгілермен өзгешеленетін адам өмір сүруінің жеке даралық және ұжымдық амалы болыпта табылады. Мұндағы өмір сүру өлшемі балаларға деген ерекше құштарлық және әрбір баланың шығармашылық қабілетін,ынташылдығын, тану талапшылдығын, өзінің жақсы қасиеттерін, нормативтік ережелерге сай мінез-құлық ,құлық, мораль т.б. қалыптарды (нормаларды) саналы түрде жетілдірілген өз қабілеттерін айыра білудің өркендеуіне бағытталады .