2.Ептіліктің дамуын бақылау әдістемесі. Сезімтал кезеңдер
Ептіліктің көрінісінде адамның физикалық және психикалық қасиеттері барынша толықтығымен бірлікте көрінеді. Ептіліктің даму дәрежесі қозғалыстардың дәлдігімен, үнемділігімен және ұтымдылығымен анықталады.
Ептілікті дамыту көптеген себептерге байланысты болуы керек[6]:
ептілік ептіліктің жаңа түрлерін игеруге ықпал етеді;
қозғалыстардың жаңа түрлерін игеру процесінде психикалық процестер жақсарады (есте сақтау, ойлау, бейнелеу, қозғалыстар мен жағдайды қабылдау);
ептіліктің жоғары деңгейінің болуы ойындардағы, циклдік қозғалыстардағы, жекпе-жектегі өзара әрекеттесу бойынша тактикалық әрекеттерді тез және тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
бұл қабілеттердің болуы физикалық күштердің үнемді жұмсалуына әкеледі.
Ептілікті дамыту үшін қолданылатын физикалық жаттығулар үш топқа бөлінеді:
стереотиптік қозғалыстар жоқ, бірақ кенеттен элементі бар жаттығулардың жиынтығы (мысалы, ашық және спорттық ойындар);
қозғалыстардың дәлдігінде үйлестіруге жоғары талаптар қоятын жаттығулар (мысалы, доппен жонглинг, нысанаға лақтыру, акробатикалық жаттығулар, гимнастикалық снарядтар жаттығулары және т. б.);
сигнал бойынша бағытты, жылдамдықты, қозғалыс амплитудасын күрт өзгерту қажет арнайы тапсырмалар бар.
Ептілікті кез-келген моториканың көмегімен дамытуға және жетілдіруге болады, онда қозғалыстардың дәлдігі, кеңістіктегі бағдарлау, оларды орындау процесінде өзгергіштік пен қиындықтар көрінеді. Сондықтан ептілікті дамытудың ең жақсы құралдары-Ашық және спорттық ойындар. Ептілікті тәрбиелеу үшін мыналар қолданылады: дәлдіктің көрінісін, қозғалыстарды үйлестіру және өзгеретін жағдайларға тез сәйкес келу қабілетін талап ететін жаттығулар; вестибулярлық анализаторды жетілдіруге арналған айналмалы жаттығулар. Сіз білім беру бағдарламасының әртүрлі бөлімдерінің жаттығуларын, сондай-ақ бағдарламаға кірмейтін басқа спорт түрлерін қолдана аласыз.
Қозғалыс дәлдігін тәрбиелеу кеңістік пен уақыт сезімін жетілдірумен байланысты. Кеңістіктік бағдарлауды жақсарту үшін қарама-қарсы тапсырмалар әдісі ұсынылады. Мысалы, жүгіру қадамының оңтайлы ұзындығын табу үшін алдымен қадамды мүмкіндігінше ұзарту ұсынылады, содан кейін оны минимумға дейін азайтып, біртіндеп ең қолайлы мәнге келтіру ұсынылады.
Уақыт сезімін тәрбиелеу үшін әртүрлі сигналдар мен қоршаған ортаның өзгеруіне дәл және уақтылы жауап беруді қажет ететін жаттығулар кеңінен қолданылады.
Ептілікті дамыту кезінде келесі әдістемелік ұсыныстарды басшылыққа алу керек:
сабақтарды әртараптандыруға, оларға жаңа физикалық жаттығуларды жүйелі түрде енгізуге оларды біріктірудің әртүрлі формаларын;
сабақтармен бірге қолданылатын күш-жігер мен жағдайларды өзгертуге ;
қозғалыс дәлдігінің нашарлауының алғашқы белгілері бойынша денеге жүктемені реттеуге;
импульсті қалпына келтіру көрсеткіштері бойынша жеке тапсырмаларды қайталау арасындағы демалыстың жеткіліктілігін анықтаңыз.
Үйлестіру қабілеттерін жетілдіру үшін жаттығулардың келесі түрлері қолданылады:
көптеген дәйекті элементтері бар күрделі қозғалыстар бар (мысалы, шаңғы тебу, үш доппен жонглерлік ету және т. б.);
көп бағытты қозғалыстар (мысалы, әртүрлі бағытта немесе жазықтықта қолмен бір мезгілде үлкен шеңберлер және т. б.);
кәдімгі қозғалыстардың күрделенуі (таудан жұппен түсу, заттарды көтеру арқылы баскетбол добын жүргізу, артқы жағында мақтамен секіру және т. б.);
ерекше и. п. - дан әдеттегі қозғалыстарды орындау (орнынан ұзындыққа секіру, бүйірінде тұрып, артқа секіру бағытына және т. б.);
тірек пен тұрақсыз тіректің төмендеуі жағдайындағы қозғалыс тепе-теңдігі (бір аяғындағы қысқыштар, "кокерель шайқасы" және т.б.).[2]
Осылайша, ептілікті дамытуға бағытталған жаттығулар тез шаршауға әкеледі. Сонымен қатар, оларды орындау бұлшықет сезімдерінің үлкен айқындығын қажет етеді. Сондықтан, ептілікке үйрету кезінде салыстырмалы түрде толық қалпына келтіру үшін жеткілікті демалу аралықтарын пайдалану керек, ал жаттығулардың өздері алдыңғы жүктемелерден шаршаудың маңызды іздері болмаған кезде орындалуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |