Ересек және үлкен жастағы адамдардың дене тәрбиесі ересек адамдардың дене тәрбиесінің әлеуметтік маңызы мен міндеттері
Ересек, орта және үлкен жастағы адамдармен күнделікті тұрмыс
жүктеу/скачать 99,5 Kb.
|
stud.kz-3101
| Ересек, орта және үлкен жастағы адамдармен күнделікті тұрмыс
жағдайында сауықтыру жаттықтыруларын ұйымдастыру Сауықтыру жаттықтыруларын ұйымдастыру әдістемесі. Спорттық жаттықтырудан сауықтыру жаттықтыруларының көп айырмашылығы бар. Спорттық жаттықтырудың негізгі мақсаты спорт түрлерінен жоғарғы жетістіктерге жету болса, сауықтыру жаттықтыруларының мақсаты денсаулықты нығайту және дене қуаты мүмкіншіліктерін жоғарылату болып келеді. Сауықтыру дене мәдениетінің негізгі бағыты ағзаның функционалдық күйін және дене қуаты дайындығын жоғарылату. Денені сауықтыру әсері болу үшін адам жаттығу орындаған кезде қан айналу және тыныс алу органдарына ұзақ, бірқалыпты жүктеме беруі, бірталай энергия жұмсауы, тканьдарды оттегімен қамтамасыз ететін аэробты жағдайда жұмыс істеуі қажет. Сауықтыру жаттыктыруларының тиімділігі сабақтардың кезеңдері мен ұзақтығына, қарқындылығына, қолданылатын амалдардың түріне, жұмыс тәртібіне, тынығу арасына байланысты. Сауықтыру жаттығулары адамға тиімді әсер ету үшін мынандай әдістемелік ережелерді сақтау керек: 1. Жүктеме көлемі мен қарқындылығын біртіндеп арттыру. Бұл мынандай жолдармен іске асырылады: - жаттықтырулардың бір жеті ішіндегі санын көбейту; - жаттықтырудың уакыт ұзақтығын көбейту; - жаттықтырудың тығыздығын жоғарылату. Бастапқы жаттығу кезінде 45-50 % болса, ағзаның бейімделгеніне байланысты 70-75 % дейін жеткізуге болады; - жаттығуларды орындау қарқындылықтарын жоғарылату; - жаттықтыруда қолданылатын амалдарды көбейту. 2. Қолданылатын амалдардың әр түрлілігі. 3. Сабақтардың жүйелілігі. Дене мәдениеті мен спорт саласын зертеген ғалымдар әр түрлі жастағы адамдарға төмендегідей бір жетілік қозғалыс белсенділігін ұсынады: - арнайы орта оқу орнының оқушылары - 10-14 сағат - студенттер — 10-14 сагат - қызметшілер – 6-10 сағат. Шетел ғалымдарының зерттеулері бойынша (H. Mellerowicz, W. Meller, 1978), денсаулықтары жақсы, бірақ қимыл тапшылығы (гиподинамия) бар адамдар мынандай әр түрлі денсаулық нашарлау белгілеріне шағымданады екен: аз уақыттағы катты қимылдау кезіндегі ентігуі, жұмысқа кабілеттілігінің төмендігі, тез шаршауы, жүрек тұсының шаншуы, бас айналуы, аяқ колдардың ұштарының сууы, үлкен дәрет кезінде қиналуы, арқаның ауырып, құрыстауы, ұйқының бұзылуы, ықыласты шоғырландыру мүмкіншілігінің азаюы, өте ерте қартаю белгілерінің пайда болуы. Сауықтыру жаттыктырулары кезінде негізгі қағида, адамның жасы үлкейген сайын жаттықтыру қарқындылығын азайтып, жаттықтыру ұзақтығын көбейте беру қажет. Қимыл белсенділігі мен денеге берілетін жүктемелер ағзаны жаттықтыруға, ағзаның бейімделу, басқару механизмдерін жетілдіруге тиімді әсер етеді (В.В.Фролькис, 1988). Ол әсерлер: 1. Экономикалық әсер. Жұмыс кезінде оттегін аз қолдана білу, жүректің экономиялы қызмет істеуі (аз соғып, қолқаға көп кан айдауы) т.б. 2. Ағзаны қамтамасыз ету әсері. Қан айналымының, тіндерге, жасушаларға қан баруының жақсаруы, өкпенің тіршілік сыйымдылығының жоғары болуы т.б. З. Стреске, қобалжуларға қарсылық әсері. Жүйке жүйесінің, психикалық қасиеттердің жетілуі. 4. Текті басқару әсері. Зат алмасу, жасушалық деңгейде жаңару үрдістерінің жаксаруы. 5.Психиканы энергиямен қамтамасыз ету әсері. Ақыл-ой жұмысқа қабілеттілігінің жоғарылауы, жағымды әсерлердің көбеюі және т.б. Осы айтылған дене жаттыктыруларының адам ағзасына жағымды кешенді әсері ағзаға мықтылық, сенімділік әкеледі, оның өмір жасын ұзартып, қартаю үрдісін ақырындатады. Дене жаттықтыруымен тұрақты, жүйелі айналысқан орта жастағы адамдар өз тұрғыластарынан 10-15 жас, жас болып көрінеді. Дене тәрбиесі мен спорт саласының мамандарының ұсынулары бойынша орта жастағы адамдар дене жаттығуларын аэробты тәртіпте орындағандары дұрыс болады. Алдыңғы тарауларда айтылғандай аэробты жаттығуларды орындау кезінде жүрек соғу жиілігі аз, оттегі адам ағзасына еркін, жеткілікті жетіп тұрады. Жаттығушылар өз беттерімен жаттықтырулар жасаған кездерінде калай жүктеме беруді, жүктеменің жоғарғы және төмеңгі шектерін білулері қажет. Олар өздерінің жаттықтыруларын бақылау мақсатында жүктеме каркындылығының жоғарғы және төмен шектерін білгісі келсе, тамыр соғысын есептеу аркылы анықталатын мынандай формуланы қолдануларына болады: Тамыр соғысының төменгі шегін анықтау формуласы: 220 - адамның жасы х 0,6. Тамыр соғысының жоғарғы шегін анықтау формуласы: 220 - адамның жасы х 0,7. Жүктемені аныктаудың, мөлшерлеудің бірнеше жолдары бар. Ол жолдар: 1. Жүктеменің жалпы күшін анықтау. Бүл жол бойынша адамның оттегіні жоғары деңгейде қабылдау (ОЖДҚ)* пайызын (%) анықтаймыз. 2. Жүрек соғу жиілігі арқылы жүктеме мөлшерін анықтау. 3. Жаттығуларды қайталау саны, серия саны, күрделілігіне байланысты анықтау. 4. Субьективті сезіну арқылы анықтау. жүктеу/скачать 99,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|