Жүктеменің жалпы күшін анықтау. Адамдардың табиғи мүмкіншіліктері бойынша 50 жаска дейінгі жастағылар дене қуаты жүктемелерін біркалыпты дамыту сипатында ОЖДҚ - дан 60 - 75 %, ал 50 жастан жоғары жастағылар ОЖДҚ - дан 50 % мөлшерінде жұмыс істеулері керек деп, жазады Н. Амосов (1985). Осы екі түрлі жүктеме мөлшерлерін тамыр соғысы арқылы есептеуге болады, өйткені ОЖДҚ және ЖСЖ арасында тығыз байланыс бар. Оттегінің аэробты пайдалану деңгейін шетел ғалым-дары құрастырған арнайы кесте бойынша есептеуге болады.
Бұл кестені пайдалану арқылы 20 жастан 70 жас аралығындағы адамдардың жүрек соғу жиілігі мен жүктеме деңгейін аэробты мумкіншілік % байланысты қалай құрастыруға болатыны берілген. Мысалы, 25 жастағы ер адам 75 % ОЖДҚ деңгейінде жүктемені 161 соғу/мин тәртібінде орындауы керек.
Ересек және орта жастағы адамдар өздерінің жаттықтыруларын жетісіне үш рет 1-1,5 сағат ұзақтығында орындаулары керек. Басқы кезеңдерде жаттығу карқындылығы ОЖДҚ деңгейінен 40-45 % аспауы қажет. Әр түрлі уақыт ұзақтықтарына байланысты жаттықтыруларды кұрастыру кестелерін (30, 31-кесте) беріп отырмыз.
Жүрек соғу жиілігі арқылы жүктеме мөлшерін анықтау.Көп адамдармен спорттық жаттыктырулар жүргізгенде ЖСЖ кестесін пайдаланып жүргізген қолайлы болады. Іс-тәжірибеде көбінесе осы тамыр соғысы арқылы жүктемені мөлшерлейтіндіктен 32-кестені беріп отырмыз.
Бұл кестедегі деректер бойынша жүктеме жұмысының куші жоғары болған сайын жатгықтыру әсері де жақсы болатыны көрінеді. Жаттыктыру деңгейін жоғарылату үшін артық жүктеме кауіптілігін естен шығармау керек. Қауіптілік болмауы үшін тұракты, жүйелі жаттығып жүктеме деңгейін біртіндеп жоғарылатқан жөн болады.
Сауықтыру бағытындағы дене тәрбиесі амалдарынын сипаты Сауыктыру бағытында дене тәрбиесі мен спорт түрлерінің жаттығуларын таңдағанда негізгі орынды аэробты тәртіптегі циклділік жаттығулар алады. Циклділік жаттығулар, жаттығу орындау кезінде көп оттегіні пайдаланатын үлкен бүлшық ет топтарын жұмыска кірістіруді керек ететіндіктен тыныс алу және жүрек қан тамыры жүйесінің қызметін дамытады. Бұл жүйелердің жаксы жұмыс істеуі - мықты денсаулық кепілі. Қазіргі кезде адамдар арасында кең тараған, төзімділікті дамытуға бағытталған циклді жаттығулар түрлері: жүру, жүгіру, суға жүзу, шаңғы тебу және т.б. жатгығулар. Осы жаттыгуларға, ол жатгығулармен сауықтыру мақсатындағы жаттықтыру әдістемесіне сипаттама берейік.