Ерманова с. А

24 
 
2 кесте
 
Ағзаның дәрумендерге мҧқтаждылығы жас ерекшеліктеріне, 
адамның жынысына, қызметіне байланысты болады. 
 
Адам
дар 
тобы 
 
Жаста
ры 
 
Ерлер (әйелдерге сызық астында мг/кҥн) 
В
1
 
тиамин
 
В
2 
Рибо-
флавин
 
В
6
 
Пири-
доксин
 
РР 
никотин 
қышқылы 
С 
аскорбин 
қышқылы
 
I 
18-29 
17 
1,4 
2,0 
1,7 
2,0 
1,7 
18 
16 
70 
60 
 
30-39 
1,6 
1,4 
1,9 
1,6 
1,9 
1,6 
18 
15 
68 
58 
 
40-59 
1,5 
1,3 
1,8 
1,5 
1,8 
1,5 
17 
14 
68 
58 
II 
18-29 
1,8 
1,5 
2,1 
1,8 
2,1 
1,8 
20 
17 
75 
64 
 
30-39 
1,7 
1,5 
2,0 
1,7 
2,0 
1,7 
19 
16 
72 
61 
 
40-59 
1,7 
1,4 
1,9 
1,6 
1,9 
1,6 
18 
15 
69 
59 
III 
18-29 
1,9 
1,6 
2,2 
1,9 
2,2 
1,9 
21 
18 
80 
68 
 
30-39 
31,9 
1,6 
2,2 
1,8 
2,2 
1,8 
20 
17 
78 
65 
 
40-59 
1,8 
1,5 
2,1 
1,8 
2,1 
1,8 
19 
16 
74 
62 
IV 
18-29 
2,2 
1,9 
2,6 
2,2 
2,6 
2,2 
24 
20 
92 
79 
 
30-39 
2,2 
1,8 
2,5 
2,1 
2,5 
2,1 
23 
20 
50 
76 
 
40-59 
2,1 
1,6 
2,4 
2,0 
2,4 
2,0 
22 
19 
86 
73 
V 
18-29 
2,6 
3,0 
3,0 
28 
108 
 
30-39 
2,5 
2,9 
2,9 
27 
107 
 
40-59 
2,3 
2,7 
2,7 
25 
98 
Жүкті 
1,7 
2,0 
2,0 
19 
72 
Емізетін 
1,9 
2,2 
2,2 
21 
80 

25 
 
3 кесте
 
Ересек  адамдардың  минералды заттарға тәуліктік орташа 
қажеттілігі 
Минералды 
заттар 
Тәуліктік 
қажеттілік мг. 
Минералды 
заттар 
Тәуліктік 
қажеттілік мг. 
Кальций 
800-1000 
Марганец 
5-10 
Фосфор 
1000-1500 
Хром 
2-2,5 
Натрий 
4000-6000 
Мыс 
2 
Калий 
2500-5000 
Кобальт 
0,1-0,2 
Хлоридтер 
5000-7000 
Молибден 
0,5 
Магний 
300-500 
Селен 
0,5 
Темір 
15 
Фторидтер 
0,5-1,0 
Мырыш 
10-15 
Иодидтер 
0,1-0,2 
 
Мырыш  қанқұрамының жасалуына,  гипофиз ұйқы безі мен 
жыныс  бездерінің  жұмысына  қатысады,  сондықтан  ӛсу  факторы 
болып табылады. 
Ӛмірлік  маңызды  минералды  заттарға  суды  жатқызуға 
болады.  Сулы  ашығу  адам  ағзасында  сусыздандыруды  тудырып, 
бірнеше тәуліктен кейін ӛлімге (летальды) алып келуі мүмкін. Ал 
суды  кӛп  мӛлшерде  пайдалану  жүрекке  ауыр  салмақ  түсіреді, 
ақуыздық ыдырау құбылысы жоғарылап, май түзілу кӛбейеді. 
 
 
 

26 
 
1.8. Тамақтану режимі 
 
Рационалды  тамақтану  маңызды  принципін  сақтау  оның 
режимін  сақтаудың  негізі.  Дұрыс  тамақтануға  ас  қабылдау 
мерзімдерін реттеген пайдалы, аралығы 4-5 сағаттан аспауы керек, 
жеңіл  желпі  тамақтанған  жағдайда  3
 
сағатқа  қысқартылады. 
Халық арасында кӛп тараған тәртіп 3 рет тамақтану, ал күніне 4-5 
рет ас қабылдау одан да пайдалы екендігі анықталған. Семіздікке 
бейім  кісілерге  және  қарт  адамдарға  5-6  рет  тамақтану 
ұсынылады.  Режиммен  тамақтану  асқорыту  аппаратына  жеңілдік 
түсіреді, тағам толық ферментативті қорытылады. 
Күніне  4  мезгіл  тамақтану  тәртібінде  таңертеңгілік  25%-ға, 
түскі  ас-35%-ға,  түстен  кейінгі  ас  15%-ға,  кешкілік  25%-ға  тең 
болуы тиіс. Тәуліктік қуат мӛлшерінің үлестері шектеледі. Кешкі 
тағамды  ұйқыдан  3  сағат  бұрын  қабылдау  керек.  Адамның  тағам 
қабылдауы әдетіне, жұмыс жағдайына байланысты. 
“Ауру-астан”  демекші  тағам  кем  болса  да,  артық  болса  да 
денсаулыққа  зиян.  Егер  ағзаны  қажетті  қуатты  тағамдар 
толықтыра  алмаса,  денедегі  барлық  қоректік  заттар,  айрықша 
ақуыздар  қуат  қоры  ретінде  пайдаланылып  адам  еттен  арыла 
бастайды, салмағы кемиді, ақуыз  қуат жеткіліксіздік АҚЖ  (БЭН) 
ауруы  туындайды.  Ал  егер  тамақтың  қуаты  үнемі  мол  болып 
отырса ағза семіздікке ұшырайды. 
Ағзаға  қажет  физиологиялық  қуат  мӛлшері  адамның 
жынысына, жасына, істейтін қызметіне, ағза ерекшеліктеріне және 

27 
 
ауа-райының  құбылмалылығына  байланысты  болып  келеді. 
Ағзаны  қуатпен  тек  тағам  қамтамасыз  етеді,  басқа  жолы  жоқ. 
Сондықтан  дұрыс  тамақтану  денсаулық  кепілі,  бұл  жағдайды 
дәрігерлер үнемі есте ұстағаны абзал. Баланың ӛсіп-жетілуі, ауыр 
еңбек,  суық  ауа,  аурудан  айығып  күш  алу  кезеңінде  қорегі  мол 
тағамды  керек  етеді.  Осы  жәйттердің  барлығын  ескере  келіп 
денсаулық  сақтау  министрлігі  1982  жылы  тамақтанудың 
физиологиялық  шегін  (нормасын)  бекіткен.  Ол  тӛмендегіше 
(еңбекке қабілеті бар жастағылар үшін 4 кесте): 

жүктеу/скачать 0,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: