Өндірістік жарық, жарықтың жүйелері және түрлері
Өндірістік үй-жайларды жарықтандыру кезінде тікелей күн сәулесінің және аспанның шашыраңқы сәулесінің әсерінен жасалған және географиялық ендікке, жыл мен тәулік уақытына, бұлттылық дәрежесіне және атмосфераның мөлдірлігіне байланысты өзгеретін табиғи жарықтандыру қолданылады; электр жарық көздерімен жасалған жасанды жарықтандыру және нормалар бойынша жеткіліксіз табиғи жарықтандыру жасанды жарықтандырумен толықтырылатын аралас жарықтандыру.
Құрылымдық жағынан табиғи жарықтандыру бүйірлік (бір және екі жақты) болып бөлінеді, сыртқы қабырғалардағы жарық саңылаулары арқылы жүзеге асырылады; үстіңгі - аэрация және зениттік шамдар арқылы, шатырдағы және төбедегі саңылаулар арқылы; аралас - үстіңгі және бүйірлік жарықтандырудың комбинациясы.
Дизайнға сәйкес жасанды жарықтандыру екі түрлі болуы мүмкін - жалпы және аралас. Жалпы жарықтандыру жүйесі бүкіл аумақта бірдей жұмыс түрі орындалатын бөлмелерде (құю, дәнекерлеу, мырыштау цехтары), сондай-ақ әкімшілік, кеңсе және қойма үй-жайларында қолданылады. Жалпы біркелкі жарықтандыру (жарық ағыны жұмыс орындарының орналасуын есепке алмай, бүкіл аумаққа біркелкі бөлінеді) және жалпы локализацияланған жарықтандыру (жұмыс орындарының орналасуын ескере отырып) болады.
Нақты көрнекі жұмыстарды орындау кезінде (мысалы, сантехника, токарлық өңдеу, басқару) жабдық терең, өткір көлеңкелер жасайтын немесе жұмыс беттері тігінен орналасқан жерлерде (штамптар, гильотиндік қайшылар) жалпы жарықтандырумен бірге жергілікті жарықтандыру қолданылады. Жергілікті және жалпы жарықтандырудың үйлесімі аралас жарықтандыру деп аталады. Өндірістік үй-жайлардың ішінде бір жергілікті жарықтандыруды пайдалануға жол берілмейді, өйткені өткір көлеңкелер пайда болады, көру тез шаршайды және өндірістік жарақат алу қаупі бар.
Функционалдық мақсаты бойынша жасанды жарықтандыру жұмыс, авариялық және арнайы болып бөлінеді, олар күзет, кезекшілік, эвакуациялық, эритема, бактерицидтік және т.б.
Жұмыстық жарықтандыру өндірістік процестің қалыпты орындалуын, адамдардың өтуін, көлік қозғалысын қамтамасыз етуге арналған және барлық өндірістік объектілер үшін міндетті болып табылады.
Авариялық жарықтандыру жұмыстық жарықтандырудың кенеттен өшуі (авариялар кезінде) және соған байланысты жабдықты қалыпты ұстаудың бұзылуы жарылыс, өрт, адамдардың улануы, технологиялық процестің бұзылуы және т.б. тудыруы мүмкін жағдайларда жұмысты жалғастыру үшін ұйымдастырылады. . Авариялық жарықтандыруы бар жұмыс беттерінің минималды жарықтандыруы жұмыс жарықтандыруының нормаланған жарықтандырылуының 5%, бірақ 2 люкстен кем болмауы керек.
Эвакуациялық жарықтандыру авариялар кезінде өндірістік аумақтан адамдарды эвакуациялауды және жұмыстық жарықтандыруды өшіруді қамтамасыз етуге арналған; адамдардың өтуіне қауіпті жерлерде ұйымдастырылады: баспалдақ торларында, 50-ден астам адам жұмыс істейтін өндірістік үй-жайлардың негізгі өту жолдарының бойында. Негізгі өткелдердің еденіндегі және эвакуациялық жарықтандыруы бар баспалдақтардағы ең аз жарықтандыру кемінде 0,5 лк, ашық жерлерде - кемінде 0,2 лк болуы керек.
Арнайы персоналмен қорғалатын аумақтардың шекараларында күзет жарықтандыруы ұйымдастырылған. Түнде ең төменгі жарықтандыру - 0,5 люкс.
Қауіпті аймақтардың шекарасын бекіту үшін сигналдық жарықтандыру қолданылады; ол қауіпті немесе қауіпсіз қашу жолының бар екенін көрсетеді.
Шартты түрде өндірістік жарықтандыруға үй-жайларды бактерицидтік және эритемдік сәулелендіру кіреді.
Бактерицидтік сәулелендіру («жарықтандыру») ауаны, ауыз суды, тамақты залалсыздандыру үшін жасалады. Ультракүлгін сәулелермен ? = 0,254...0,257 мкм.
Эритема экспозициясы күн сәулесі жеткіліксіз болатын өндірістік үй-жайларда (солтүстік аймақтар, жерасты құрылыстары) жасалады. Максималды эритемдік әсер электромагниттік сәулелермен ? = 0,297 мкм. Олар зат алмасуды, қан айналымын, тыныс алуды және адам ағзасының басқа да функцияларын ынталандырады.
Достарыңызбен бөлісу: |