1916 жылғы ұлт-aзaттық көтеріліc және қaзaқ зиялылaрының көзқaрacтaрынa тaлдaу жacaңыз
"ҚАЗАҚ ЗИЯЛЫСЫ»
1938 жылы "Амангелді" пьесасы негізінде қазақтың тұңғыш көркем фильмі түсірілді. Торғай облысындағы 1916 жылғы көтерілістің жетекшісі Амангелді Иманов туралы бұл фильмді қазақ жастарының бірнеше буыны тамашалады.
Сценарий авторлары-Бейімбет Майлин мен Ғабит Мүсірепов. Сценарийдің тағы бір авторы – В.Иванов-бас сценарист болуы керек. Фильмде пародиялық, теріс бейне – қазақтарды тыл жұмыстарына көндіруге және Патша Жарлығының мәнін жеткізуге тырысқан "билеуші таптың, бай ұлдың, қазақ зиялысының" өкілі ұсынылған. Оның бүкіл келбеті, киімі мен мұртынан бастап, сол кездегі қазақ бейнесіне жат.
Көркем фильмде "патша" көзілдірікпен "жарлыққа қарсы шықпауды, тыл жұмыстарына келісуді сұрайды", бірақ оны ешкім тыңдамайтын көріністер көрсетілген. Оның артынан ешкім барған жоқ, сонымен қатар қазақтар атқа отырып, оны күлкіге, саусағымен қорқытқан, ал қамшымен қорқытқан. Сұйық адам, көпшіліктің келеке-мазағынан қайда бару керектігін білмей, қашуға мәжбүр.
Бұл теріс кейіпкер, советтік көрерменнің жеккөрушілігімен Алаш Орда қайраткерлерінің 20 ғасырдың басында қазақ халқын "оятуға" тырысқан Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов сияқты ұжымдық бейнесі болды.
Осылайша, "Амангелді" фильмінде теріс бейнеде болса да, "Алаш"кезеңіндегі қазақ зиялылары ұсынылды. Сол жылы Алаш Орданың бұрынғы басшылары да, сценарий авторларының бірі Бейімбет Майлиннің өзі де атылған. Ол осы фильмнің премьерасы күні қамауға алынды.
Достарыңызбен бөлісу: |
