ХХғғ. 50-80жж. Қaзaқcтaндaғы білім, ғылым және мәдениеттің дaмуынa cипaттaмa жacaу.
Білім беру жүйесінің дамуы.
Хрущевтің ақыл-ой және дене еңбегін жақындату және мектеп пен өндіріс арасындағы байланысты нығайту туралы идеялары 50-ші жылдардың аяғы мен 60-шы жылдардың басында білім беруді түбегейлі реформалауға әкелді. 1958 ж. 1959 жылы «Мектеп пен өмір арасындағы байланысты күшейту туралы» республикалық заңмен қайталанған одақтық заң қабылданды. Оның айтуынша, жеті жылдық және онжылдық білімнің орнына міндетті сегізжылдық білім енгізілді, оны аяқтағаннан кейін түлектер үш жыл өндіріс орындарында немесе ауылшаруашылығында жұмыс істеп, жұмысты оқумен немесе орта политехникалық мектептерде оқуды өндірістік оқумен ұштастыра жұмыс істеуі керек болды. . Қазақстанда жаңа жүйеге көшу 1962-1963 жылдары аяқталды.
1964 жылы осы реформаның кейбір ережелері қайта қаралып, міндетті он жылдық орта білім беру енгізілді, жаңа оқу жоспарлары мен жоспарлары жасалуда, 1970 жылы орта жалпы білім беретін мектептің Жарғысы бекітілді, оған сәйкес білім берудің үш деңгейі енгізілді - бастауыш (3-сыныпқа дейін), сегіз жылдық және орта (10 жас). Сегіз жылдық мектеп түлектері оқуын он жылдық мектепте немесе кәсіптік мектептерде және орта арнаулы оқу орындарында жалғастыра алады, содан кейін олар жоғары оқу орнына түсуге құқылы болды.
Ғылым
50-80 жылдардағы Қазақстанның барлық ғылыми мекемелері екі топқа бөлінді - Қазақстан меншігі және республика аумағында жұмыс істейтін орталық бағынышты мекемелер. Соңғысы негізінен әскери дамуды жүзеге асырды. Ғарыштық бағдарламаны жүзеге асыру кеңестік және қазақстандық ғылымның орасан зор табысы болды. 1957 жылы 4 қазанда Байқоңыр ғарыш айлағынан Жердің орбитасына алғашқы жасанды жер серігі ұшырылды. 1961 жылы 12 сәуірде Қазақстан аумағынан әлемдегі алғашқы ғарышкер Юрий Гагаринмен ғарыш кемесі ұшып шықты.
Қазақстандық теориялық ғылым да дамыды. 1972 жылдан бастап Қазақ КСР Ғылым академиясының астрофизикалық институты алып планеталарды, галактикалардың динамикасы мен физикасын зерттеу, жұлдыздық жүйелердің даму мәселелері бойынша КСРО-дағы жетекші институтқа айналды. 1967 жылы республикадағы алғашқы ядролық реактор жұмыс істей бастады және қатты денелер физикасына, радиациялық физикаға және радиохимияға қатысты көптеген мәселелер Ядролық физика институтында дами бастады.
Әдебиет
50-80 жылдары қазақ совет әдебиетінің дамуы жалғасып, партиялық-кеңестік бюрократиялық машинаның жазушылары мен ақындарына бақылауды жалғастыру және күшейтуімен сипатталды. 1954 жылы Қазақстан жазушыларының 3-ші съезі және 2-ші Бүкілодақтық съездер өтті, олар «марксизм-ленинизмді шығармашылықпен игеру» негізінде шындықты зерттеуге шақырды. 1958 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігі қазақ мәдениетінің жетістіктерін көрсетудің өзіндік түрі болды.
Әдебиеттің дамуында орасан зор рөлді 50-жылдары «Абай жолы» төрт томдық романын аяқтаған көрнекті жазушы М.Әуезов ойнады. 1959 жылы бұл жұмыс Лениндік сыйлыққа ие болды. Мемлекеттік сыйлық Нұрпейісовтің «Қан мен тер» роман-трилогиясына және Ж.Молдағалиевтің шығармаларына берілді. Осы кезеңдегі қазақ әдебиетінде маңызды орынды тарихи тақырыптағы шығармалар, бірінші кезекте І.Есенберлиннің «Көшпенділер» роман-трилогиясы мен А.Әлімжанов, С.Мұқанов, С.Марков, Д.Снегин мен М.Симашконың шығармалары алды.
Достарыңызбен бөлісу: |