Әулиекөл ауданыдық мәслихатының 2011 жылғы «4» ақпандағы сессиясының №217 шешімімен бекітілген

Газбен жабдықтау, энергиямен жабдықтау салаларында бәсекелестікті шектеуші факторлар байқалады:

Коммуналдық инфрақұрылымның жоғары деңгейде тозуы үлкен қаражат жұмсау қажеттілігіне байланысты тауар рыногының тартымдылығына әсер етеді.;

Әкімшілік кедергілер (лицензия алу үшін біліктілік талаптарын орындауға бағытталған шараларды орындаудың күрделілігі);

Импортқа тәуелділік (ауданда газдандырудың жоқ болуы).
2.2.1 Ауданның экономикасын талдау

Өнеркәсіп

Өнеркәсіп өнімін өндірумен 28 кәсіпорын айналысады, оның ішінде: 4 орта, 1 ірі, сонымен қатар осы салада шағын және орта бизнес кәсіпорындары істейді. Ірі және орта өнеркәсіп кәсіпорындарында 0,8 мың адам жұмыс істейді.

Ауданда кен өндіру, өңдеу өнеркәсібі және электр энергиясы мен суды өндіру және тарату бойынша кәсіпорындар жұмыс істейді.2012жылы 4171 млн. теңге сомасында тауар өнімі өндірілді, бұл 2007 жылғы деңгейден 3 есе артық. 2013 жылғы 9 айында өнеркәсіп өндірісінің өнімі 4% -ға төмендеді және 3889 млн. теңге құрады. 2012 жылы өндірістің жеке индексі көлемі105,6 % құрады, 2007 жылғымен салыстырғанда 2,4 % -ға дейін төмендеді.

Өнеркәсіптің даму қарқынының төмендеуі қаржылық дағдарыстың теріс әсер етуімен түсіндіріледі. Мысалы, 2009 және 2010 жылы жоспарланған 2 инвестициялық жоба іске асырылмады – бұл өңдеу өнеркәсібіндегі «Италия құрал-жабдығымен макарон өнімдерін өндіру», құны 70 млн. теңге, қосымша 10 жұмыс орны ашылмақ болатын. Екіншісі, кен өнеркәсібінде Құсмұрын поселкесінде 840 млн. теңге сомасында «Приозерное» кен орнында көмір өндіруді жандандыру, жаңғырту және көлемін арттыру.

ЖИМ төмендеуі 2013 жылы болжалынады «Разрез Приозерный» КРК ЖШС кәсіпорыны ағымды жылдың сәуір айынан бастап тоқтатылу себебінен, 2013 жылы 2,2 мың. тонна көмір өндірілді. Сонымен қатар «АГФ «Диевская» ЖШС кәсіпорынында ұн өндірісінің мөлшері төмендеді осыған байланысты 2012 жылы өндірілген ұнды пайдаланды.

2013 жылдың аяғында «АГФ «Диевская» ЖШС кәсіпорынының екі инвестициялық жобасы іске асырылды бұл, «Жабық алаң астында астықты уақытша сақтау үшін алаңды қайта жабдықтау» және «Жабық алаң астында уақытша ірі қара малды ұстау үшін №2 бөлім фермасын қайта жабдықтау» жалпы құны 221 млн. теңге. Бұл жобалар индустрияландыру картасы жобасына қосылған жоқ.

Ауданда Кәсіпорындардың мәселелерін ескере отырып экономиканың дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша дағдарысқа қарсы шаралардың жоспары әзірленді және іске асырылды, бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін жетілдіру бойынша шаралар әзірленді және іске асырылды.Кәсіпорындардың басшыларымен жұмыс істейтіндердің еңбек құқығы, әлеуметтік-экономикалық мүдделері және кепілдігі бойынша меморандумдар жасалды. Өндірістің әлеуетін және еңбек ұжымын сақтау мақсатында кәсіпорындарды дағдарысқа қарсы шаралардың жоспары әзірленді. Соның нәтижесі ретінде, ауданның кәсіпорындарында өндіріс үрдісі тоқтаған жоқ, жұмыс орындары қысқартылған жоқ.

Әулиекөл ауданының өнеркәсібіндегі кен өндіру «Приозерный Разрез» КРК болып табылады. «Приозерный» разрезінің көмірі сапалы, өзгеше ерекшелікте.Өткізу рыногінің болмауына байланысты осы кәсіпорын толық қуатта жұмыс істеп кете алмады, 2013 жығы сәуір айынан бастап қызметерін тоқтатты.

2009-2012 жылдары кезеңде 110 мың. тонна көмір өнделді, 2013 жылы өндіріс 2,2 мың.тонна құрады. Кәсіпорын сату рыногын іздестіру жалғасуда.

Әулиекөл ауданының өнеркәсібіндегі кен өндіру секторының дамуы инвестиция салуға және көмір кенінің толық қуатпен жұмыс істеуін ұйымдастыруға көзделген. Сонымен қатар кәсіпорын табиғи құм өндіруімен айналысады. Құмды үнемі ала бермейді, себебі жол жөндеу жұмысын жүргізуге дейінгі арақашықтықтың ұзақтығына байланысты көлік шығыны да көбейеді.

Ауыл шаруашылы өнімдері өңдеумен тұрақты жұмыс істейтін кәсіпорындар «Амақарағай элеваторы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, «ИНСПЭК» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, жеке кәсіпкерлер А. Мороз, В. Худяков және басқалары айналысады.

2-кесте

Тамақ өнімдері өндірісі көлемінің динамикасы

Көрсеткіштер	Бірлік	2007 жыл	2008 жыл	2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл
Тамақ өнімдері өндірісінің көлемі, сусындарды қоса алғанда, оның ішінде:	млн. теңге	745,3	1582,3	1594,2	1461	1759,4	1624
- ет өндіру, өңдеу және консервілеу	млн. теңге	14,7	52,9	101,3	149,6	264,7	314,7
7- ұн тарту – жарма өнеркәсібінің өнім өндіруі	млн. теңге	677,8	1451,5	1412,4	1221,3	1373,5	1191,3
- нан-тоқаш және ұн өнімдерін өндіру	млн. теңге	52,8	77,9	80,5	90,1	121,2	118

«Болашақ А» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі базасында маневрлік ТЭМ и ЧМЭЗ сериялы тепловоздарды жөндеу және техникалық қызмет көрсету жүргізіледі. 2009 жылғы қаңтар-желтоқсанда 2008 жылғы қаңтар-желтоқсанға қарағанда қызмет көрсету үлесі 104% құрады. 462 тепловоз жөнделді, 2010 жылы 492 тепловоз. 2011 жылы 511 тепловоз жөнделіп шықты. 2012 жылы 627 тепловоз жөнделді. 2013 жылы 9 айында 415 тепловоз жөнделді,2013 жылы 2012 жылдың мөлшер деңгейіне арналған жұмыс мөлшері қарастырылған. Заводта қажетті жарақ пен құрал-жабдық, сонымен бірге жөдеу жүргізу үшін білікті кадрлар, бірақ Қазақстанның аумағында белгілі мөлшерде маневрлік және магистральдық тепловоздар. Олардың әрқайсысы белгілі бір қашықтықты жүрген соң жөндеуге тұрады.

«Қазтеміртранс» акционерлік қоғамының «Құсмұрын вагон жөндеу депосы» филиалы жүк вагондарын жөндеумен айналысады. 2009 жылы кәсіпорын 558 млн. теңге сомасына 1141 вагон жөндеді, бұл 2008 жылға қарағанда 37 вагонға немесе тиісінше 135,4%-ке артық. 2010 жылғы шілдеден бастап кәсіпорынның өндіріс көлемі жұмыс түрінің құрылымы өзгеруіне байналынысты төмендеді. Кәсіпорын жүк вагондарын жөдеумен айналыспайды. Есептен шығарылған вагондарды түгендеу паркінен бөлшектеу жүргізіледі. Жарамсыз бөлшектері металлоломға жіберіледі, жарамдысы қалпына келтіріледі және қайта пайдалануға беріледі. 2012 жылы жөндеуге және жүк вагондарының қосалқы бөлшектерін қалпына келтіруге 64664 мың. теңге сомасы орындалды. 2013 жылы қаңтар-қыркүйек кезеңде 43934 млн. теңге игерілді.

Ауданның ірі елді мекендерін ауыз сумен және жылумен қамтамасыз ететін, тұрақты жұмыс істейтін кәсіпорындар Әулиекөл селосында «Мерей» МКК, Құсмұрын поселкесінде «Құсмұрын ЖЭК» МКК.

Ауданның экономикасында ауыл шаруашылығы – жетекші сала.

Ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемі 2007 жылы 9961 млн. теңгені құрады, 2012 жылы 11075,9 млн. теңге, өсім 1114,9 млн. теңге немесе 11 пайыз құрады. Ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемі 2013 жылы 10 айында 12179,7 млн. теңге құрады, ауыл шаруашылық өнімінің осы кезеңдегі өткен жылғы жалпы көлемінің индексі 120,6 пайызды құрады.

Ауыл шаруашылығында аудан бойынша астық дақылы егістігі басым, ол өсімдік шаруашылығы өнімінің 90 пайызын алады.

Ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс көлемі 2007 жылы 279,3 мың га, ал 2009 жылы көлемі 16,3 мың га ұлғайды, 2012 жылы 51,5 мың.га және 330,8 мың.га құрады.

1.01.2013 жылғы жағдай бойынша ауданда 310 агроқұрылым бар, оның ішінде: 40 ЖШС және 266 шаруа қожалығы 1 өндірістік кооператив. 2007 жылмен салыстырғанда агроқұрылымдар 6 субъектіге азайды.

Ауданда «Әулиекөл» ауылдық несиелік серіктестік 30,6 млн. теңге жарғылық капиталымен құрылды қатысушылар саны- 28. АНС қызмет бастағылы – 535,5 млн. теңге несие қаражатын берді, оның ішінде 2009 жылы 29 несие 89,8 млн. теңге сомасында, 2013 жылғы 1 қаңтарға -22 несие 72,8 млн. теңге сомасында берілді, 2013 жылы 9 айында 82,1 млн. теңге несие берілді. Несие айналымдық құрал-жабдық сатып алуға беріледі, жылдық сыйақы мөлшері 9% құрайды.

2013 жылғы 1 қаңтарға ауданда: 992трактор, 503астық жинайтын комбайын, 1234 тұқым сепкіш, 6669 тырма, 14 тұқым өңдеуші, 182 культиватор, 34 жоғары өнімді егіс кешені және басқалай ауыл шаруашылығы техникасы болды.

2012 жылы егіс құрылымына астық және астық бұршақ дақылдары 206,6 мың га көлемінде себілді, бұл 2007 жылға қарағанда 14,1 мың га артық. Картоп егу көлемін 2012 жылғы деңгейде қалды және 519 га құрады, 2007 жылы 11 га көбейді, көкөніс егу 2 га азайды және 118 га құрады.

2013 жылғы егістік үшін 26,4 мың тонна тұқым құйылды немесе тұтынудың 100%.

мың центнер

Ауданның негізгі мал шаруашылығы өнімдерін өндірушілер тұрғындардың қосалқы шаруашылығы – 78%, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары – 18%, шаруа (фермерлік) шаруашылығы - 4%.

2007 жылмен салыстырғанда 2013 жылы ірі қара малдың бас төмендеуі байқалды – 10,4%, қой мен ешкі – 27,5%-ке, шошқа – 37,4 %-ке, жылқы – 52,5%-ке, құс – 18,0%-ке басы көбейді.

Меншіктің барлық түріндегі шаруашылықтар 2013 жылғы 9 айында өндірді: барлық малдың және құстардың етерінің салмағы (тонна) – 9240,7 тонна; сүт – 24155,6 тонна; жұмыртқа – 14572,9 мың дана. 2012 жылға өндіріс көлемінің өсуі: ет – 93,0%, сүт – 94,2%, жұмыртқа – 100,9% құрады.

4-кесте

Әулиекөл ауданының мал шаруашылығы дамуының

2007-2009 жылғы негізгі көрсеткіштері

(бас)

	2007	2008	2009			2010	2011	2012	өсу % (2012 ж. 2007 жылға)
Ірі қара мал	42020	43532	44449			45092	34546	37297	88,7
Оның ішінде сиыр	19942	21279	21556			22013	15415	15980	80,1
Шошқа	14973	16138	15298			16,576	16972	7109	47,5
Оның ішінде мегежін	5390	5928	5927			5987	5996	2772	51,4
Қой мен ешкі	25411	26784	27216			27921	28067	28744	113,1
Оның ішінде саулық қой	9148	10526	10545			11168	11226	11497	125,7
Жылқы	5428	5754	6142			6563	7465	7740	142,6
Оның ішінде бие	1954	2030	2123			2297	2612	2709	138,6
Құс	145	146,9	152,630			153,4	153,5	156,1	107,7
Ұрғашы мал басының арасалмағы (%)
Cиырлар	47,5	48,9	48,9		48,8		44,6	42,8	90,1
Шошқа	35,9	36,7	36,2		36,1		35,3	38,9	108,3
Cаулық қой	36	39,3	38,5		39,9		39,9	39,9	111,1
Бие	35,9	35,3	34,6		34,9		34,8	35	97,4
Алынған төл, мың бас
Бұзау	23748	23750	23774		21,907		22018	16001	67,3
Қозы мен лақ	7152	7739	8086		8275		8237	10249	143
Торайлар	88737	102602	107796		108278		109039	138483	156
Құлындар	2229	2190	2235		1779		1781	1917	86
100 ұрғашыға шаққандағы төл алу, бас
Бұзау	99	100		100		93	94	90	90,9
Қозы мен лақ	88	94		93		90	69	72	81,8
Торай	1776	1710		1846		1902	1993	2060	116
Құлын	97	97		100		88	84	75	77,3