Дәріс №15 Тауық гетеракидозы

Қоздырғышы ұсақ жұмыр құрттар, олардың өңешінің астыңғы жағы торсыйып кеңейген. Аузы үш ерінмен көмкерілген. Еркгінің тұрқы 6-11 мм, тең емес 2 спикуласы бар, біреуінің ұзындығы екіншісінен 3 есе қысқа. Үшкір болып келген құйрық жағында жабысқақ бүртігі бар. Ұрғашысының қынабы денесінің арт жағында, дене тұрқы 8-12мм. Жұмыртқалары ұзынша сопақ келген, тұрқы 0,063-0,075х0,036-0,048 мм. Екі қабат қабығы ішінде дөңгелек бластомерлері бар.

Өсіп - өнуі. Гетеракистердің өсіп-өнуі оксиурид типтес. Ішқұрттың ұрғашылары ішек қуысына жұмыртқа салады. Олар құстың саңғырығымен қоршаған ортаға шығады. Онда қолайлы жағдайда 1-3 аптадан кейін жұқпалы сатысына жетеді. Құс шарбақ немесе құс қораларында, осындай жұмыртқаларды сумен немесе жеммен жұтып ауруға шалдығады. Құстың ащы ішегінде залалды жұмыртқалардан балаңқұрттар шығып, 24 сағаттан соң бүйеннің соқыр өсіктеріне еніп, оның кілегей қабығының ішінде 6-12 тәулік болып, тоқ ішіне қайта түседі де, 24-35 күннен кейін ересек гетеракистерге айналады.

Эпизоотологиялық мәліметтер. Гетеракидозбен барлық жастағы құстар ауырады. Дегенмен ауру 8 айдан 2 жасқа дейінгі тауықтарда жиірек кездеседі. Ауру жыл бойына кездескенмен жаз, күз және қыс айларында көбірек таралады. Бір тауықта инвазияның мардымдылығы 1,5 мың құртқа дейін барады.

Жұмыртқа қабығы қалың болғандықтан олар қоршаған ортаның қолайсыз әсеріне, атап айтқанда, кебуге, суыққа, химиялық заттарға өте төзімді. Олар 1 пайызды тұз қышқылында және алмас ерітіндісінде дами береді, 16-19 күн кептіргенде тіршілігін жоймайды. Күн көзінен тасалау, ойпатты жіне ылғалды топырақта гетеракис жұмыртқалары 8-9 айдай тіршілігін сақтайды. Қыстап шыққандары тіршілік қабілетін жоймайды.

Гетеракидозды шыбындар және т.б. жәндіктер тасымалдауы мүмкін. Сондай-ақ жауын құрттары-шемендер гетеракистің қор жинағыш иесі болып табылады. Денесінде инвазия көзін сақтаған жауын құртын жеп, құстар гетеракидозға шалдығады.