Ф 11-03 Жуманова Г. М., Мергенбаева А. Т.,Оспан Б.І. 1943 «КӘсіпкерлік» ПӘнінен дәріс жинағЫ
Кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін бағалау тәсілдері
жүктеу/скачать 1,31 Mb.
|
Касыпкерлык лекция
| 12.1 Кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін бағалау тәсілдері
Кәсіпкерлік белсенділік әрқашан мақсатқа жетуге бағытталған, дегенмен ол әрқашан оған жете бермейді. Бірақ ол жоспарланбаған немесе оң сипатқа ие болмаса да, міндетті түрде нәтижемен аяқталады. Егер түпкілікті нәтиже мақсатқа сәйкес келсе, онда іс-әрекетті ұтымды деп тануға болады, егер мұндай сәйкестік болмаса, әрекет иррационалды болады. Бұл тәсіл кәсіпкерліктің тиімділігін бағалаудың екінші ұстанымын - оңтайлылықтың бірнеше критерийлерін қолдануға болатындығын анықтайды. Айта кету керек, біз критерийлерді олардың қажеттілігі туралы емес, қолдануға болатындығы туралы айтып отырмыз. Критерийлер жиынтығы бірыңғай немесе жалпыланған бағалауды қолдану мүмкін болмаған жағдайларда қолданылады. Мақсат қою процесі маркетингтік стратегияны әзірлеу және кәсіпорын жүйесінің жұмыс істеуі аясында жүзеге асырылады. Стратегия - бұл белгілі бір мақсатқа жетуге бағытталған іс-қимылдың сенімді бағдарламасы. Стратегияның ерекшелігі - мақсаттың болуы. Кәсіпкерліктің тиімділігін бағалаудың үшінші қағидасы - мақсат қою процесінде маркетинг принциптерін нарықты басқару тұжырымдамасы ретінде іске асыратын, кәсіпкердің нарықтық позицияларының тұрақтылығын сипаттайтын мақсаттарға басымдық берген жөн. Бұл тәсіл маркетинг тұжырымдамасына тән кірісті ұлғайту ниетіне қайшы келмейді, бірақ ұзақ мерзімді перспективада сәтті жұмыс істеуге жағдай жасайды. Тиімділікті бағалау стратегиялық басымдықтарды ескере отырып жүзеге асырылады, ал мүмкін болатын бағалау индикаторларының жиынтығында осы немесе басқа стратегиялық бағыттағы күш-жігердің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер басым болады. Тиімділікті бағалаудың төртінші қағидасы - бұл өнімнің өмірлік циклімен байланысы (бағалау) Кәсіпорын имиджінің көрсеткіші ерекше назар аудартады. Оны нәтиженің индикаторы ретінде коммуникативтік ішкі жүйенің аясында ғана емес, сонымен қатар бірқатар жағдайларда және бүкіл кәсіпорын жүйесіне сілтеме ретінде қолдануға болады. Мысалы, егер кәсіпкерлік субъектісі әлеуметтік-экономикалық маркетинг тұжырымдамасына назар аударып, өз қызметін ұзақ мерзімді перспективада жүзеге асыруды ұсынса, ол тұтынушылар сенімін нығайту, қажетті әлеуметтік мәртебе мен қоғам мойындау қажеттілігіне негізделген мақсаттар қоя алады. Бұл жағдайда оның қызметінің нәтижесін бағалау оның имиджін көрсететін сипаттамаларды қолдану арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл бағалаудың кемшілігі - алынған индикаторлардың - сараптамалық әдісті қолдану арқылы алынған ұпайлардың, индекстердің сөзсіз келісілуі. Мұны сараптамалық модельдеуге тән нормалар мен ережелерді толық пайдалану арқылы азайтуға болады. Кәсіпкерліктің тиімділігі пайда табуға және жобаның пайдалылығын қамтамасыз етуге бағытталған инвестициялық қызмет деп түсінілетін кәсіпкерлік жобалардың тиімділігімен тығыз байланысты. Кәсіпкерлік жобалардың тиімділігін бағалаудың қолданыстағы әдістерін екі топқа бөлуге болады: жеңілдікке негізделген қарапайым әдістер. Қарапайым әдістер: - өтелу мерзімі - инвестицияларды қалпына келтіру кезеңі - кірістілік нормасы - бір жоспарлау кезеңінде инвестициялық құнның қанша пайда түрінде қайтарылатындығын көрсетеді. Жеңілдік әдісі: - таза ағымдағы құны (NPV); - пайдалылық индексі; - пайда мен шығынның арақатынасы; - жоба бойынша кірістің ішкі нормасы; - қайтару мерзімі Таза ағымдағы құн әдісі (NPV) капиталды салымдардан болашақ кірістің келтірілген құнын қазіргі талап етілетін шығындармен салыстыруға мүмкіндік береді, яғни. Барлық болашақ инвестициялық кірістер қазіргі уақытта дисконтталады және инвестициялық шығындармен салыстырылады. Демек, таза келтірілген құн дегеніміз - пайданың келтірілген құны мен инвестициялық шығындар арасындағы айырмашылық. Ішкі кірістілік нормасы (IRR) - инвестицияларды талдаудағы екінші маңызды көрсеткіш. IRR әдісі жобаның (NPV) 0 болатын дисконт мөлшерлемесін анықтауға негізделген. Яғни, IRR - болашақ кірістердің және бастапқы шығындардың ағымдағы құнын ескере отырып, жоба нәтижесінде алынған кіріс нормасы. . жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|