Ф дп 042 09-2016 №1 басылым 08. 09. 2016 ж
жүктеу/скачать 12,52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жұмыс барысы
| Бөлім : Жабықтұқымдылар - Angiospermae
Класс: Даражарнақтылар- Monocotylidoneae
Түрі: Triticum aestivum, Zea mays Жұмыс барысы: Арпалар (НоМеае) трибасы. Гүлшоғырлары күрделі масақтар, масақшалары бір немесе көп гүлді. Жер шарының барлық континенттерінде өте үлкен алқаптарда өсірілетін маңызды туысының бірі бидай (Тгііісит). Қазіргі кезде өсетін бір жылдық жаздық жэне күздік бидайдың 20 түрі белгілі, соның ішінде төртеуі ғана жабайы түрде кездеседі. Бидайдың отаны Кавказ, Алдыңғы Азия жэне Эфиопия. Бидайдың масақша қабыршақтарының екі жақ бүйірлері тең емес, қырлы болып келеді. 2, 3, 5, 7 гүлді масақшаларында гүлдері жеке-жеке орналасады. Қос жынысты гүлдері өздігінен тозаңданады. Егін шаруашылығында негізінен бидайдың екі түрі осіріледі: жүмсақ (Т.аезііушп) жэне қатты (Т.ёипяп) бидай. Жүмсақ бидай суыққа төзімді болғандықтан, кеңінен таралған. Жүмсақ бидайдың эндоспермі тығыз, ұнтақ болып келеді; масақтары қылтанақсыз немесе қылтанақтарының үзындығы масақтан қысқа және олар тарбиып орналасады. Қатты бидайдың эндоспермі жылтырауық жэне қатты болып келеді. Барлық сорттарының масақтарында ұзын қылтанақтары бар жэне олар масаққа параллель немесе сәл көлбеу орналасады. Жоғарғы сортты үндар қатты бидайдан өндіріледі. Құрғақ коптинентальді климатта өскен бидайдың құрамында белокты заттар көп, ал крахмал аз болады, сол себепті ыстық аймақтарда ондірілген бидай өнімдерінің сапасы өте жоғары саналады. Қатты жэне жүмсақ бидайдың 4 мыңнан астам сортта-ры белгілі. Қазіргі кезде құрғақшылыққа төзімді, арамшөптер мен зиянкесті жәндіктерге төтеп бере алатын сорттары кеңінен таралған. Бидай өте ертеден белгілі дақылдарға жатады. Өткен замандарда масағы сынғыш келетін жэне дәндері қауызынан ажырамайтын жалғыз дәндібидайлар ('Т.топососсит) өсірілген. Бүл бидайлар ерекше күтімді қажет етпегенімен, олардан өндірілген өнімдердің сапасы төмен болған. 3-сурет
жүктеу/скачать 12,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|