Эффектырлы-ерік сферасы – бұл күрделі психкалық функция, адамның бағыталған белсенділігі ішкі ортаның талап етуімен қоршаған ортаны қажетсінетін белгілі бір мотивтермен айқындалады. Эффектірлі- ерік белсенділігінің пайда болуын талап етеді: төмен иснтинкті қуштарлық ( тағамдық, жыныстық, өзіндік) және жоғарғы әлеуметтік еңбекті талап етуімен өзінің істей алуы және т.б
Ерік және оның бұзылуы, түрлері
Абулия (грек. abulia — қаз. тартыншақтық, ерікті жоғалту)— жүйке ауруынан туындайтын ерік кемістігі. Абулия — әрекетті психикалық реттсудің патологиялық бұзылуы. Іс-әрекетке қызығушылығы және нақты шешім қабылдауға қабілеті болмағанда корініс береді. Психиканың басқарып реттеуші функциясын анықтау арқылы Абулия дәрежесін білеміз. Себебіне байланысты Абулия қысқа мерзімді немесе түрақты күй болуы мүмкін. Абулияның ауыр түрі — шизофренияның кататоникалық түрінің қасистінен корінеді. Мидың мандай бөлімінің ауқымды зақымдануынан пайда болады. Абулия психоневроз күйінде де жиі кездеседі. Абулия ауру адамның іс-әрекетке ынтасының жоқтығымен, қажеттігін сезсе де, шешімді қабылдай алмауы және әрекетті дұрыс жасай алмауында корініс табады. Абулия тәрбиенің дұрыс болмауынан қалыптасатын ерік-жігерсіздік сияқты мінез бітісінен ажырату қажет, себебі ондай тұлғалық қасиет өзін-өзі реттеуді жүзеге асыру арқылы қайта шынықтыруға келеді. Психопатологияда терең дәрежедегі олигофрения жағдайында кездесетін туа біткен Абулия, және мидың маңдай бөліктерінің қатғы зақымдануының немесе психикалық аурыдың ауыр түрлерінің (депрессия, шизофрения, психоздар, наркоманияның асқынған түрлері және т.б.) нотижесі болып табылатын Абулия болады.
Мутизм (лат. мutus- мылқау) - тіл аппараты сау бола тұра, тілдік қарым- қатынас жасаудан бас тарту. Көбіне ұялшақ, денсаулығы нашар, батыл емес адамдарда оларды қорқыту, реніш, жанжал, олардан қолдан келмейтінді талап етуден болады. Кейде мутизм баламен қарым қатынас жасаудың қателігінен, оның өзіне тән ерекшеліктерін елемеуден болады. Мутизм психикалық аурулармен байланысты болса, онда психотерапиялық жолмен емделеді.
Гипобулия- еріктің төмендеуі, бір іспен айналысуға талапсыздық, ынтасыздық, ештеңе істегісі келмейтін психикалық жағдай.