Фармакодинамикалық өзара әрекеттесу -бір ДЗ-ның екіншісінің фармакологиялық әсерін генерациялау және іске асыру процесіне әсері, бұл ретте ДЗ-ның плазмадағы концентрациясы өзгермеуі мүмкін. Көбінесе фармакодинамикалық өзара әрекеттесу кезінде бір ДЗ екіншісінің әсер ету механизміне араласады.
Дәрілік препараттардың фармакодинамикалық өзара әрекеттесуі:
1.Синергизм-дәрі-дәрмектердің бір бағытты әсері, яғни бірге қолданған кезде препараттардың әсері артады.
2.Антагонизм-дәрі-дәрмектердің қарама-қарсы әсері, бірге қолданған кезде кез-келген препараттың комбинациядан әсері төмендейді.
3. Дәрілердің сәйкес келмеуі, яғни олардың біреуінің немесе екеуінің де қасиеттері күрт өзгереді.
Бірнеше дәрілік заттарды бір мезгілде қолдану кезінде кейбір заттар әсері әлсіреп немесе тіптен жойылып кетуі мүмкін. Мұндай құбылыс фармакологиялық антагонизм деп атайды
Көп жағдайларда антагонизмнің кезінде биохимиялық құбылыстарды қарама-қарсы бағытта өзгерту жатыр:
1) Бір тектес рецепторлардың функциональдық тобымен әрекеттесуі .
2 )Бір тектес, бірақ біршама арақашықтықта орналасқан рецепторлардың функционалдық тобымен әрекеттесуі.
3) Әртүрлі рецепторлардың функционалдық тобымен әрекеттесуі.
4) Клетканың әртүрлі элементтерімен немесе бір ғана клеткадағы әртүрлі тәуелсіз элементтермен әрекеттесуі.
5)Химиялық өзара әсерлесу реакциясы әсерінен бейтараптану.
Антагонизм түрлері:
* Физикалық * Химиялық * Функционалды
Әсердің түрлері:
Фармакологиялық әсерлердің орналасуына байланысты:
* Жергілікті (локалды) әсер * Резорбтивті (жүйелік) әсер
Әсер ету механизмі бойынша:
* Тікелей (біріншілік) * Рефлекторлы * Тікелей емес (екіншілік)
Молекулаарлық байланыстың тұрақтылығы бойынша:
* Қайтымды (көптеген заттарға тән) *Қайтымсыз (негізінен ковалентті байланыс жағдайында)
Дамытатын әсерінің түріне байланысты:
* Жасушалық *Таңдамалы– егер дәрілік зат тек функционалды қызметтері бір рецепторлармен ғана әрекеттеседі және басқа рецепторлармен байланыспайды
* Айрықша
Достарыңызбен бөлісу: |
