Ғылымның тарихы мен философиясының пәні
Жаратылыстану және техниканың дамуы, оның салдарлары
жүктеу/скачать 335,4 Kb.
|
ûëûìíû òàðèõû ìåí ôèëîñîôèÿñûíû ï í³
| 76 Жаратылыстану және техниканың дамуы, оның салдарлары.
Техниканың даму процесі заңдылықтар қатарымен сипатталады. Бұл заңдылықтарды зерттейтін ғылым техниканың тарихы деп аталады. Техниканың дамуы қоғамның дамуымен тығыз байланыста зерттелетіндіктен техника тарихы — бірмезгілде техникалық және қоғамдық ғылым болып саналады. Техниканың дамуындағы негізгі қозғаушы күш – қоғамға қажетті материалдық қажеттіліктер өндірісі. Техника дамуын зерттегенде бұл дамудың деңгейіне жаратылыстану заңдылықтарымен қатар қоғамдық-экономикалық заңдылықтар да шешуші әсер ететінінбілген жөн. Мысалы, техника деңгейі табиғат заңдылықтарын танып білу дәрежесімен анықталады, сол себепті техника әлеуметтік-экономикалық жүйелерге және кластарының әсеріне жауапсыз: ресей немесе америка заводында жасалған заманауи трансформатор немесе электрлі двигательдің бір-бірінен ешқандай айырмашылығы жоқ. Техниканың даму темпіне, бағытына келетін болсақ, онда оларға қоғамдық-экономикалық құрылымдар айырықша әсер етеді. Материалдық қажеттіліктерге қоғамның сұранысы, материалдық қажеттіліктер сұранысы мен оларды қанағаттандыру мүмкіндігі арасындағы үнемі туындайтын және үнемі рұқсат етілетін қарама-қайшылықтар формасында шығарылады. Көрсетілген қарама-қайшылықтар өз кезегінде өндірістің бар әдістерін өзгертуге қажеттілігін тудырады. Осылайша, XIX ғасырда энергия көзінен тұтынушыларына берілуде биліктегі механикалық тәсілінде дағдарыс туындады. Ол зерттеушілердің шығармашылығын энергия берілуінің түрлі әдістерін зерттеуге бағыттады, олардың арасында жақсы нәтижені электр әдісі көрсетті. XX ғасырдың екінші жартысында жер шарындағы бірқатар аймақтарда органикалық отын ресурстарының шектелуімен байланысты және энергияны көптеп пайдалануда су көздерінің жеткіліксіздігінен энергетикада дағдарыс туындады. Бұл ядролық және басқа да қауіпсіз энергия түрлерін пайдалану жолдарын іздестіруде ғалымдар мен инженерлердің зерттеулерін ынталандырады. XX ғасырдың ортасында басталған заманауи ғылыми-техникалық революция жаңа ғылыми принциптер негізінде өзіндік сапалы құрал-жабдықтардың өзгеруіндегі, технологиядағы, өндірісті ұйымдастыру және басқарудағы жиынтығын көрсетеді. Бұл революция тек ғылымның дамуы және өндіруші күштің дамуымен ғана емес, сонымен қатар қоғамда әлемдік революциялық прогресс нәтижесінде болған әлеуметтік өзгерістердің дамуына да дайындалған. Мануфактуралықтан ірі машина өндірісіне туындатқан XVIII ғ. өндірістік көтеріліске қарағандағы заманауи ғылыми-техникалық революцияның айырмашылығы – бұл сапалы жаңа жоғары сатыдағы машина өндірісінен – ірі автоматтандырылған машина өндірісіне өту. Ғылыми-техникалық революция халық шаруашылығымен, құрылымның салалық және техникалық қайта құрылуымен сипатталады. Бұл қайта құрылу процесінде ірі автоматтандырылған машина өндірісінің кезекті кезеңінде материалды-заттық алғышарттар құрылады. Қайта құрылу материалдық өндірістің барлық элементтерінде машина жүйесінде, өндіріс технологиясында , халық шаруашылығының барлық саласында жүргізіледі. Өндірістің дамуында ғылымның ролі өлшеусіз дамыды. Ғылым тәуелсіз өндіруші күшке айналды, қоғамның өндіруші күшінің құрамдық арнайы элементі болды.Заманауи ғылыми-техникалық революцияның негізі — өндірістік процесстің барлық салаларындағы электронизация және электрификация. Сәйкесінше, өндірістің дамуындағы маңызды өзгерістер энергетиканың, электротехниканың, электрониканың дамуымен тығыз байланысты. Техника дамуы дәрежесінің сапалы жалпы көрсеткіші – еңбектің өнімділігі болып табылады. Бұл көрсеткіш басқаларымен, яғни – уақыт бірлігінде өндірілетін өнім көлемінде анықталатын машинаның өнімділігімен тығыз байланысты. Техника дамуының маңызды ерекшеліктері ғылыми-техникалық прогресс жетістіктері негізінде екі көзқарасқа қайта оралу болып табылады. Осылайша, М.О. Доливо-Добровольскийдің алғашқы үшфазалы трансформаторларында кеңістікті магнитсым болды, бірақ оларды дайындау технологиясының күрделігіне байланысты қолданыс таппады.75 жылдан артық уақыт өтті. Трансформатор құрудың техникалық деңгейі өсті,рулон болат өндірісін игеру , орама үшін алюминий фольгасын және ленталарды қолдану кеңістіктік магнитсымы бар қуатты трансформаторлардың сериилік өндірісін жасауға мүмкіндік берді. жүктеу/скачать 335,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|