Білімнің дамуының кумлятивті үлгісі, оның мәні мен негізгі өкілдері

Ғылымда дəстүрлі түрде алға деген кумулятивтік қозғалыс қабылданады, яғни, қалыптасқан нəтижелер арқылы алға басу. Яғни, бұл жерде жинаушының бейнесі анық. Ғылым ақиқат білімдердің жинағы. Философияға бұл бейне лайық емес, себебі, философия əрқашанда дайын нəтижеге риза болмайды, мысалы, орта ғасырдың өмірі туралы жауаппен қазіргі адам келіспейді; əр тарихи уақыттың өзгешелігі болған соң жəне əр адам өзі үшін жауап іздейді, бəріміздің бірлігімізге қарамай. Философияның өзгешелігі - оның өзгеше рефлексия əдісі мен өзіне ауыстыруда. Философия үшін адамзат тарихының бүкіл сұрақтарын қайта қою, құрастыру - мақсат.

Ғылыми революциялар «қалыпты» ғылымның тоқтаусыз дамуында драмалық үзіліс емес. Оған қарай ол ғылыми дамудың өлшеу бірлігі болады. Тулмин үшін Кунға қарағанда, революция революциядан кем, ал нормалы ғылым - кумулятивтілігімен кем.

Рационалдылық пен логикалықтың теңдігі, Тулминнің пікірінше, униформистік пен революциялық түсінулердің шектігін білдіреді. Униформистік, немесе кумулятивтік моделі танымды логикалық байланыс жүйе ретінде түсінірілетін универсалды абстрактілі идеалға тұрақты жəне тоқтаусыз жақындау