Филология ғылымдарының докторы, профессор Қ
тіркес, лексикаланған тіркес
жүктеу/скачать 5,46 Mb. Pdf көрінісі
|
Раңа Ð Ð Ð Ð 72 Ñ Ð°Ò Ð°Ñ Ñ Ð¾Ò£Ò s(2)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2-tapsyrma.
| тіркес, лексикаланған тіркес
синтаксистік сөз тіркестерімен салыстырудың, сөз тіркесі құрамында қараудың олардың сыңарлары арасынан синтаксистік қатынас іздеудің қажеті жоқ, артық. В. Виноградов: «Сөйлемнен тыс, тек соған керекті құрылыс материалы ретін- де қаралатын сөз тіркестері сөздер тәрізді болады да, тілдің номинативті кұралдарының саласына, заттарды, құбылыстарды, процестерді белгілеу құралдарының қатарына енеді», – деген. Бұндай аталымдарды сөйлем мүшесіне, сөз тіркесіне талдауға ыңғайлы болу үшін ғана осы өрістен шығармай отырсақ, сөздік қор байымайды. Сөз жасалмайды, сөзжасамдық 50 тәсілге тұсау саламыз. Мұндай сөзжасам процесі басқа тілдерде бар, мысалы, неміс тілінде: das Waldhaus> das Haus im Walde >das Haus steht im Walde. Проф. А. Ысқақов: «Практикалық тұрғыдан қарағанда жалаң сөздердің өресі жетпейтін қызмет атқарады, олардың олқылықтарын толтырады, ал теориялық тұрғыдан, дара сөз- дермен жарыса өмір сүріп, сол дара сөздердің тууына негіз болып қызмет етеді», – дейді. «Қабысқан сөз тіркестері түйдекті топқа, одан біріккен сөзге айналу процесінде, бір сөз- ге айналғанда олардың біртіндеп синтаксистік байланысы ыдырап кетеді. Сол процестің ұзақтығынан, бірігу дәрежелерінің әртүрлі болатындығынан біріккен сөзді айырып тану қиын», - дейді. М.Балақаев. «Біріктіру – жинақылықтың белгісі. Жинақылық – мәдениетілік- тің нышаны. Мәдениетті елдің жазуы тілдегі сөз тұтастығын бұзбай, адамдардың психоло- гиялық ойлау қабілетіне сәйкес болуға тиіс. Адамның жазу әрекеті мен көру әрекеті үй- лесіп, қалыптасқан сайын тілдік сана-сезім күшейе түседі». 1-tapsyrma. Sóılemderdі kóshіrіp jazyńyz. Jazý barysyndaǵy qıyndyqtardy talqylańyz. Basqalardy úırete júrip biz ózimiz úırenemiz (Seneka). …Túsingendiktiń shyn belgisi – «ıá» degen jaýap emes, shákirttiń júzindegi qýanysh (Isfahanı). 2-tapsyrma. Sózderdi jańa álіpbımen jazyńyz. Birge ne bólek jazýyńyzdyń sebebin túsindirińiz. Қара/шай, сары/май, ат/қора, ас/қасық, бас/сүйек, жалаң/аяқ, тоқ/ішек, ақ/құман, жез/ құман, шойын/құман, аяқ/киім, бас/киім, іш/киім, сырт/киім. жүктеу/скачать 5,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|