Оқушылардың сөздік қорын, сөйлеу дағдысын анықтау үшін берілетін тапсырма түрлері 1. Заттардың дара және жалпы белгілерін анықтау.
2. Мағынасы қарама-қарсы (антоним) сөздерді қолдану деңгейі.
3. Мағыналары ұқсас (синоним) сөздердің қолдану деңгейі.
4. Дыбысталуы бірдей, беретін мағыналары әр басқа (омоним) сөздердің қолдану деңгейі.
Қорытынды
Сауат ашу – аса күрделі де жауапты міндет. Оны ойдағыдай жүзеге асыруда атқарылатын жұмыстар сан алуан. Олардың негізгілері мыналар:
1. Балаларды мектепке сауат ашуға даярлау;
2. Сөйлеу тілінің дыбыстық ерекшеліктерін меңгерту арқылы сөздердегі дыбыстарды айқын естіп, анық айтуға үйрету;
3. Оқушылардың жалпы ой-өрісін дамытып, ойлауға, байқағыштыққа тәрбиелеу;
4. Балалардың сөйлеу тілін жетілдіру, сөздік қорын байыту, сөйлемдерді дұрыс, дәл жеткізе білуге үйрету;
5. Сөзді жеке дыбыстардан құрап, ежіктемей, дұрыс буындап түсініп, оқуға, одан әрі сөзді тұтас оқуға дағдыландыру;
“Әліппеге” дейінгі кезеңде, негізінен, оқушылардың бұрыннан қалыптасқан сөйлеу дағдыларына сүйеніп, оларға мәтіннен сөйлемді, сөйлемнен сөзді, сөзден дыбысты бөлгізу жұмыстары жүргізіледі. Бұл кезеңде балалардың тілін дамыту сөздерді байланыстырып сөйлету арқылы іске асырылып, оларға сөйлем, сөз, буын, дыбыс туралы түсінік беріледі.
Сауат ашудың әліппе кезеңі аса күрделі де, жауапты процесс. Бұл кезеңде сауат ашудың басты мақсаты – оқу мен жазуды үйрету жүзеге асырылады. Сөздерді оқу мен жазу үшін тіліміздегі барлық әріптер мен дыбыстар оқытылады.
Әліппеден кейінгі кезең
Бұл кезеңнің негізгі мақсаты – сауат ашу кезеңінде берілген білім негіздерін одан әрі жетілдіріп, оқушыларды екінші жарты жылдықта “Ана тілі” пәнін оқытуға даярлау. Ана тілі пәні құрамына оқу, тіл дамыту, жазу және грамматика мен емле салалары енеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қ.Қ.Өмірбекова, С.Ж.Өмірбекова «Сөйлеу тілін тексеру», Алматы, 2002ж.
Л.С.Волкова «Логопедия », М, 1989.
Қ.Қ.Өмірбекова, В.С.Балқыбекова «Сөйлеу тілінің фонетикалық - фонематикалық жағын тексеру және дамыту» Алматы, 2003ж.
Сауат ашу әдістемесі, Алматы. Атамұра, 1988 -96 бет.
Әуелбаев Ш. т.б. “Әліппе” оқулығына әдістемелік нұсқау. – Алматы, 1992-2000.
Р.Ізғұтынова, Ә.Наурызбаева және А.Құлажанова “Әліппе”. Атамұра 1997.
“Әліппе”, “Әліппе серігі”, “Жазу үлгілері”. – Алматы, 1992-2000.
С.А. Рахметова «Бастауыш сынып окушыларының жазу тілін дамыту», диссертация, Алматы, 1969- 314бет.
С.Р.Рахметова «Қазақ тілін оқыту теориясы мен технологиясы» Алматы, 2007ж.
М.Балақаев «Қазақ тілі» окулығына әдістемелік нұсқау. Алматы 1997ж.
«Қазақ тілі сабағында көрнекі құралдарды пайдалану» Журнал «Қазақ тілі мен әдебиеті» 2000-2007 жылдар аралығы.
«Қазақ тілі оқулықтарына әдістемелік нұсқаулар» Алматы, 2000ж.
«Бастауыш мектептегі қазақ тілі методикасы» (Жинақ) Алматы, 1988ж.
М.Жазыбаев «Бастауыш оқытудың тиімділігін арттыру» Алматы, 1968ж.
