Халықтың жастық-жыныстық құрамы
ХХ ғасырдың ортасында 0-14 жастағылар құрады: халықтың 34%-ын
ХХ ғасырдың ортасында 15-59 жастағылар құрады: халықтың 58%-ын
ХХ ғасырдың ортасында 60 жастан асқандар құрады: халықтың 8%-ын
Қазіргі кезде 0-14 жастағылар құрады: халықтың 30%-ын
Қазіргі кезде 15-59 жастағылар құрады: халықтың 60%-ын
Қазіргі кезде 60 жастан асқандар құрады: халықтың 10%-ын
2004 жылы 0-14 жастағылар құрады: қазақ халқының 25%-ын
2004 жылы15-59 жастағылар құрады: қазақ халқының 64%-ын
2004 жылы 60 жастан асқандар құрады: қазақ халқының 11%-ын
Қазіргі кезде ер адамдардың саны әйелдерден көп: 51 млн адамға
Ер адамдардың үлесі жоғары елдерге жатады: Қытай, Үндістан, Бангладеш, Пәкістан
Қоғамның басты өндіргіш күші: еңбек ресурстары
Адамдардың еңбекке жарамды жасы: 15 жас пен 65 жас аралығы
Еңбек ресурстары дүние жүзі халқының нешесін құрайды: 61,2%
Еңбек ресурстарының маңызды көрсеткіштерінің бірі: экономикалық белсенді халық
Дүние жүзіндегі экономикалық белсенді халық: 45%, яғни 2,8-3 млрд адам
Дамыған елдерде экономикалық белсенді халық: 49%-ын құрайды
Дамушы елдерде экономикалық белсенді халық: 38%-ын құрайды
Қазақстанда экономикалық белсенді халық: 52%-ын құрайды
Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы
Адамдардың шығу тегі ортақ болғанмен, сыртқы ерешеліктері бар тарихи қалыптасқан тобы: Нәсіл
Жер шары халқы негізгі 3 нәсілге жатады: еуропалық, негроид, монғол тектес
Терісінің түсі ақ, мұрны қырлы, шашы толқынды немесе жатақ болып келеді: Еуропалық (ақ) нәсіл өкілдері
Еуропалық нәсілдер тараған: Еуропада, Солтүстік Америкада, Оңтүстік батыс Азияда, Солтүстік Африкада
Еуропалық нәсілге жатады: орыстар, ағылшын, немістер, француз, беларусь, украиндар, т.б.
Терісі қара, мұрны жалпақ, ерні қалың, шашы бұйра болып келеді: негроид (қара) нәсіл
Негроидтық нәсіл негізінен таралған: Африка мен Аустралияда
Терісі сары, беті жалпақ, көзі қысық, жақ сүйегі шығыңқы болып келеді: монголоид (сары) нәсіл
Монголоид нәсіл өкілдері көп таралған: Азияда
Монголоид нәсіл өкілдері: қытайлар, монғолдар, корейлер, якуттар т.б.
Еуропалықтардың негрлермен некелесуінен туған ұрпақтар: мулаттар
Латын Америкасындағы азиялық нәсіл өкілдері болып табылатын жергілікті үндістердің қоныс аударған еуропалықтармен араласуынан қалыптасқан: метистер
Қара нәсіл өкілдерінің үндістермен араласуынан қалыптасқан ұрпақ: самболар
Аралас нәсіл топтарына жатқызуға болады: эфиоптарды, малагасийлерді, полинезиялықтарды, меланезиялықтарды т.б.
Еуропалықтар мен негр тектестердің араласуынан шыққан өтпелі нәсіл: эфиоптар
Мадагаскар аралында тұратын қара нәсіл өкілдерінің монғолдармен араласуынан пайда болады: малагасийлер (мальгаш)
ОАР-да орын алған нәсілдік кемсітушіліктің шектен шыққан түрі: апартеид
Тілдік семьялар:
|
Топтары:
|
|
Үнді-Еуропалық
тіл семьясы
|
Славян тобы
|
Орыстар, украиндар, белорустар, поляктар, чех, словактар, хорват, сербтер, словен, болгарлар
|
Балтық тобы
|
Латыштар, литвалықтар
|
Герман тобы
|
Немістер, австралиялықтар, швейцарлар, шведтер, норвегтер, голанд, фламандтар, бурлар, суринамдар, АҚШ американдары, ағылшын, шотландтар, ағылшын-Аустралиялықтар, ағылшын-канадалықтар, ағылшын- Жаңа Зеландиялықтар
|
Роман тобы
|
Итальяндар, француздар, испан, мексикалықтар, кубалықтар, аргентиналықтар, бразилиялықтар, португалдар, румындар, молдовандар, чилиліктер
|
Грек тобы
|
Гректер
|
Албан тобы
|
Албандар
|
Иран тобы
|
Парсылар, курдтар, осетиндер, тяжіктер, ауған, хазарлар, белуждар, пуштундар
|
Армян тобына
|
Армяндар
|
Үнді-арий
тобы
|
Бенгал, ассамдар, пенджабтар, синдхилер, хиндустар, бихарлар, ражастхандар, гужараттар, маратхиилер, сингалдар, кашмир, непали, пахарилер
|
Алтай тіл семьясы
|
Түркі тобы
|
Қазақтар, татарлар, башқұрттар, чуваштар, қырғыздар, қарақалпақ, өзбектер, ұйғырлар, түрікмендер, әзірбайжандар, түріктер, алтай, шор, хакастар
|
Монғол тобы
|
Халха-монғолдар, қытай-монғолдар, қалмақтар, буряттар
|
Орыс тіл семьясы
|
Фин-угор
тобы
|
Финдер, карелдер, эстондар, венгрлер, ханты, мансийлер, мордва, марий, удмудтар, коми
|
Самодий тобы
|
Ненец, нгансан, селькуптар
|
Кавказ тіл семьясы
|
|
Грузиндер, аджарлар, кабарда, шешен, абхаз, черкес,
Дағыстан халықтары
|
Қытай-тибет
тіл семьясы
|
Қытай тобы
|
қытайлар
|
Тибет-бирма
тобы
|
Тибеттер, бирмалықтар, невар, магар, чин, нага, карен
|
Семит-хамит тіл
семьясы
|
Семит тобы
|
Араб халықтары, Израиль еврейлері, ахмара, тигре, тиграйлар
|
Кушит тобы
|
Сомалилер, оромхо, божа, т.б.
|
Бербер тобы
|
Туарег, шлех, кабия
|
Чад тобы
|
хауса халықтары
|
Австронезия тіл
семьясы
|
|
Индонезиялықтар, малайлар, филиппиндіктер, гаошаньдар, малагасийлер, полинезия халықтары, фиджиліктер, микронезия халықтары
| БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы нәсілдік кемсітушілікті жою жөнінде қарар қабылдады: 1965 жылы
Адамдардың тарихи қалыптасқан қауымдастығы: этнос
Дүние жүзіндегі этностардың саны: 3-4 мыңдай
Дүние жүзі тұрғындарының 43%-ын құрайды: ірі деп есептелетін 10 этнос құрайды
Әлемдегі ең ірі этностар: қытайлар, үндістер, америкалықтар, бенгалдықтар, орыстар, бразилиялықтар, жапондықтар, пенджабтар, бихарлар, мексикалықтар
Бір ұлтты елдер: Жапония (99% жапондықтар), Дания, Швеция, Корея, т.б.
Көп ұлтты елдер: Үндістан, Нигерия, Индонезия, Ресей, АҚШ, т.б.
Үндістанда тұрады: 1000-нан аса ұл өкілдері
Ұлттардың пайда болуынан бастап жойылған уақытына дейін қалыптасқан даму процесі: этногенез
Этногенез ілімін дамытуда еңбегі ерекше: Л.Н. Гумилевтің
Астанадағы Еуразия ұлттық университетіне кімнің аты берілген: Л.Н. Гумилевтің
Этностар пайда болып, қалыптасқан кезеңнен бастап әр түрлі күрделі өзгерістерге ұшырайды: этностардың тұтасуы, этностардың ажырауы, этностардың араласуы
Неміс, итальян, француз және ретромандықтардың (ежелгі римдіктердің ұрпақтары) бірігуінен қалыптасты: Швейцариялықтар деп аталатын ұлт
Британ Үндістаны ыдырағаннан кейін, осыған дейін біртұтас ұлт болып келген бенгал халқының Бангладеште қалған бөлігі: бангладештіктер деп аталатын жаңа ұлт ретінде бөлініп шықты (этностардың жіктелуі)
Халқының құрамында сырттан көшіп келгендердің үлесі жоғары болып келетін елдерде байқалады: этностардың араласуы (Бразилиялықтар, АҚШ)
Саны жағынан үлкен этникалық топтың аз санды топты өзіне қосып алуы: Консолидация
Достарыңызбен бөлісу: |
