Орфография мен орфоэпияның бір-біріне ұқсас жақтары
мынадай:
- екеуі де практикалық-қолданбалы сала;
- нақтыланған ережелерге сүйенеді;
- жалпыға ортақ, міндетті болады.
Орфография мен орфоэпияға тән айырмашылықтар:
Орфографияға
тән айырмашылықтар
Орфоэпияға
тән айырмашылықтар
Сөздерді дұрыс жазуға арналған
ережелерді өзіміз жасаймыз; ол жазу
таңбасы өзгерген сайын жаңадан
түзіліп, уақыт озған сайын жетілдіре
түсу мақсатында өңделіп, екшеліп,
толықтырылып отырылады.
Сөздерді дұрыс айту нормаларын біз
жасамаймыз; ол қазақ тілін қолдану-
шылардың ұрпақтан-ұрпаққа көшіп,
жалғасып отыратын ежелгі тәртіп
бойынша қалыптасқан тілдің табиғи
құбылысы.
Емле ережелері тілдің даму барысы-
на қатысты өзгеріп отырады.
Сөздерді дұрыс дыбыстау нормала-
рын емле ережелері сияқты өзгеріс-
ке түспейді.
Орфография нормалары жазу мен
оның емлесінің тарихына қатысты
пайда болған, тілге сырттай қабат-
тастырылған, қолданбалы дүние
болып табылады.
Қазақ тілінің орфоэпиялық норма-
лары тіліміздің өзімен бірге ежелден
келе жатқан табиғи заңдылықтар
болып табылады.
Орфоэпиялық нормаларды қарастырғанда мына жайттарды үнемі есте ұстаған жөн:
- жазу мен сөзді дыбыстаудың бір-біріне қатысы, әсері;
- орфоэпияға әлеуметтік көзқарастың қалыптаспай келе жатқандығы;
- орфоэпия нормаларын үйрету, сақтау, насихаттау жұмыс-тарының әлсіздігі;
- қазақ орфоэпиясы бойынша ғылыми зерттеулердің кен-желеп қалуы.
Негізінен алғанда орфоэпия ережелері тілдегі сөздер мен сөз тіркестерін әдеби тіл нормасына сай дұрыс айту
мәселелерін қарастырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
