ФөТ мамандығы бойынша Физиология анатомия негіздерімен пәнінен
жүктеу/скачать 1,24 Mb.
|
рубежка физио
- Бұл бет үшін навигация:
- , анықтау әдісі. Резус-фактор. Қан құюдың негізгі ережелері. Қан алмастырғы шт ар.
| Қосымша ангикоагулянттар қатарына фибрин (тромбиннің 90%-ін адсорбциялайды), пептидтер, X, XI түрткілер (бүл түрткілер II факгордың әсерін әлсіретеді) жатады.
13.Қанның топтары, анықтау әдісі. Резус-фактор. Қан құюдың негізгі ережелері. Қан алмастырғыштар. Жарақаттанып қаны азайган адамға қан құйып, агып кеткен қанның орнын толтырады. Қан құйып емдсу дэрігердің ежелгі арманы болатын. Алдымен жануар қанын адамға, кейін адам қаны адамга құйылды, Бірақ бұл тәжірибелердің бэрі де сәтсіздікке ұшырады. Бір адамның қанын екінші адамга алдын ала тексермей қүя салуға болмайтыны анықталды. Мұның себебін білуде гетерогемоагглютинация мен изогемоагглютинация күбыпыстарының ерекше мэні бар. 1836 жылы Губер жануарлардың бір түрінен қан алып, оны екінші түріне (қойдын канын коянга) күйған. Мұның нәтижесінде қоян қанындагы эритроциітер бір-біріне жабысып, желімденіп калатыны, яғни агглютинацияланатыны байқалды. Екі түрлі жануарлардың канын араластырган кезде эритроциттердің бір-біріне жабысып калуы гетерогемоагглютинация деп аталады. 1901 жылы Лаңдштейнер бір адамның қаннын екінші адамга қүйған кезде эритроциттердіц агтлютинацияланатынын, желімделген эритроциттер жарылып, олардйн гемолизин (қанды ерітетін улы зат) бөлініп шығатЫнын, бұл гемолитикалық шокка апарып согатынын анықтады. Бір түрге жататын екі жануардың канын араластырғанда да эритроциттер агглютинациясы пайда болады, мүны изогемоагглютинация дейді. Эритроциттердің желімдену себебін Прага университетінің профессоры Ян Янский ашты. Ол организмнен тыс жерде тәжірибе жасап, көптеген адамдардык кандарын алма кезек араластырып, мүнын нәтижесінде адам канында, яғни оның эри гроцигінің мембранасында 2 түрлі (А жэне В) агглютиноген, ал плазмада сол аплютиногендерге сәйкес келетін 2 түрлі агглютинин желімдейтін альфа (а) не бета ф) болатынын анықтады. А - агглютиногені бар эритроциттерді плазмалық а - агглютинин жабыстырса, В - агглютиногені бар эритроциттерді (3 - агглютинин жабыстырады. Қан араластырган кезде аттас агглютиноген мен агглютинин бір-бірімен кездесе қалса, эритроциттер бір-бірімен желімденіп, үйме-агрегат қүрады. Желімденген эритроцит жарылып, оныңң ішіндегі гемоглобин плазмага шыгады, сөйтіп осындай эритроциттер гемолизге ұшырайды. Мұндай қан улы болады. Демек, бір адамның канында эрі желімденетін, әрі желімдейтін аттас заттар (А - агглютиноген а - агглютининмен, В - агглютиноген р - агтлютининмен) болмайды. Белгілі 4 заттан (А, В жэне а, Р) кездеспейтін етіп тек 4 комплекс кұруға болады. Осы ойға келген Ян Янский адам канын 4 топка бөлді. Егер кан плазмасында а мен Р агглютининдері болса, оның зритроциттерінде А жене В агглютиногендер болмауы керек. Сондыктан А, В агглютиногендері болмаса, олардың жогын "О" мен белгілейді. АБ агтлютиногендері жок "О" плазмада а, Р агглютининдсрі бар қан I топка жатады, ал "А" агглютиногені бар қанда р агглютинині болады, мұндай қан II топ болып белгілснсді. Ill топтағы канда В - агглютиноген, а агглютинин болады. Егер қанда А жэне В агтлютиногендердін екеуі де болса, ондай қаңда агглютининдер болмайды (0). Ол қан IV топка жатады. Халыкаралык кслісім бойьшша кан тобын белгілерде оның агглютиногсні жазылады да, содан соң агглютинин, акырында рим санымен кан тобы жакшада көрсетіледі. Оар (I); АР (II); Ва (III); ABO (IV). Адам канын 4 топка болу онын кай тобын кай топка куюга болатынын аныктап берді. Қан кұйған кезде аттас агглютивоген агглютининмен кездесе калса (А мен а, В мен Р) алдымен кұйылған канның (қан беретін адам - донордың) эритроциттері жабысады. Донордың аздаған эритроципері реципиент (кан қабылдайтын адам) плазмасындагы көптеген штлютининдермсн кездеседі. Сондыктан қанның кұю тобын анықтау үшін донор эритроцитінде агглютиноген, реципиент плазмасында агглютинин бар-жоқтығын ескеріп, агглютинация болатынын плюс (+) немесе болмайтынын минус (-) белгісімен белгілеп тіркеуге болады Қаны I топқа жататын адам әмбебап донор, ал каны IV топка жататын адам эмбебап реципиент деп аталады. Осы төрт топтагы қан АВО жүйесіндегі топтар деп аталады. (Мұны АВ ноль деп оқу ксрск). Бүлардың ішінде әсірссс каны I топқа жататын адамдар көп (46%), II топтағылар бұдан сәл аз (42%), ең азы үшінші топтагылар (9%), IV топтагылар (3%). Адам қанында Rh - агглютиноген алғашқы рет macacus rhesus атты мацмылдың қанынан табылган, сондықтан да оны Rh (резус) орпімен белгілейді. Осы маймылдың канын қоянға қүйса, қоян денесінде маймылдың агглютиногеніне (Rh) карсы антитән - антирезусагглютинин пайда болады (29-сурет). Иммунданган қоян каны сарысуына адам эритроциттерін косса, адамдардың 86%-де эритроциттері агглютинацияланады. Демек барлык адамның 86%-де резусагглютиноген болганы, ал 14%-де резусагглютиноген болмайды. Сондықтан адамдың каны резус факторы бар (резусты) жэне резус факторы жок (резуссыз) қан деп екі топқа бөлінеді. Донордың резусты қанын (Rh+ ) резуссыз (Rh- ) қанға құйса, 3-4 жұма арасында антитән, ягни антирезусагглютинин пайда болады да, организмде көп жылдар сақталады. Жүректің жиырылу циклы, кезеңдері. Жүрек 70-72 рет соқса, жүрек циклы 0,8 – 0,9 секундке тең. Цикл уақыты көбінесе диастоланың ұзақтығына байланысты, себебі систола уақыты көбінесе өзгермейді. Жүрек циклы жүрекше систоласынан басталады. Жүрек циклының систоласы 0.1 секундке созылады. Систола кезінде жүрекшелерде қан қысымы сынап б.б. 5-8 мм-ге жетеді. Систоладан кейін жүрекше диастоласы және қарынша систоласы бір мезгілде басталады. Жүрекше диастоласы 0,7 секунд созылады. Қарынша систоласы 0,33 секунд жүреді. Қарынша систоласы ширығу және қан айдау деп екіге бөлінеді. Ширығу 0,08 секунд созылады. Ширығу кезеңі асинхрондық жиырылу (0,05) және изометрлік жиырылу (0,03) деп бөлінеді. Асинхрондық жиырылуда жиырылу біртіндеп жүреді. Изометрлік жиырылуда ет түгелдей ширығады, яғни жиырылмайды. Қан айдау 0,25 секунд созылады. Тез және баяу қан айдау кезеңдерінен тұрады. Қан айдау кезеңі аяқталысымен қарынша диастоласы басталады. Бұл кезең 0,47 секунд созылады. Ол 4 кезеңнен тұрады: протодиастола, изометрлік босау, қанға толу, пресистолалық. Протодиастола жүрек еттері біртіндеп босап, қан қысымы біртіндеп төмендейді. Ұзақтығы 0,04 секунд Изометрлік босау кезінде ет талшықтары бір мезетте босаңсып, қысым азаяды. Қанға толу кезеңі ең ұзақ кезең; 25 секунд жүреді. Жүрек көбіне диастола кезінде қанға толады. Пресистола кезеңі. Жүрекшелер жиырылып, қарыншаға қан құйылады. 15.Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері мен ерекшеліктері Жүрек бұлшықетінің физиологиялық қасиеттері Қозғыштық Автоматия Рефрактерлік Өткізгіштік Жиырылғыштық Созылғыштық Эластикалылық жүктеу/скачать 1,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|