Эпифиз- домалақ без.Пинеалоциттер мен глиалды жасушалардан тұрады.
Мелатонин-эпифиздің негізгі гармоны.Мелатонин триптофаннан түзіледі,ол гидроксилденіп 5-окситриптофан түзеді. 5-окситриптофан декарбоксилденіп серотонинге айналады.Серотонин ацетилденіп ацетилсеротонин оксииндол-О-метилтрансфераза ферментінің әсерінен метилденіп мелатонин түзіледі.
Физиологиялық әсері:
Мелатонин ұйқы фазасына әсер етеді,ол түнде түзіледі. Түнгі сағат 11-ден таңертеңгі сағат 7-ге дейін 70% тәуліктік мелотонин түзіледі.
Самотропты гармонның,инсулин тәрізді өсу факторының деңгейін арттырып,организмнің өсуіне әкеледі.
Мелотонин гипоталамус арқылы гонадотропты гармондардың секрециясын тежеп,организмнің жыныстық қызметіне әсер етеді.
Тез өсіп келе жатқан жасушаның пролиферациясын баяулатады, қатерлі ісіктің өсуін тоқтатады.Оны ісіктің алдын алуға және емдеуге қолдануға болады
Эндокриндік бездердің қызметін және олардың морфологиясын қалпына келтіру арқылы организмді жақсартады.
Мелатонинді емдік мақсатта қолдануға болады,себебі ұзақ уақыт мелатониннің артық дозасын пайдалану зиянды әсер көрсетпейді:
Ұйықтатын зат ретінде ұйықтау уақытын тездетеді және ұйқының уақытын ұзартады
Стресс әсерін төмендетеді
Паркинсон ауруын,желікпе-депрессия синдромын емдеу үшін қолданылады
Онкологияда пайдаланылады
Гипоталамус
Гипоталамус жүйке клеткаларында ерекше химиялық заттар портальдық капиллиярлар арқылы гипофизге барады да,сол жерде гармондар бөлінуін реттейді
Аденогипофиз гармондарының синтезделуін реттейтін гипоталамус заттары 60-жылдары ашылды.Оны Р.Гиллемин мен Э.Шелли рилизин-фактор және нейрогармондар деп аталады.
