Геморрагиялық инсульт- бұл артериялық гипертонияның асқынуы болып табылады. Жоғары қысымды көтере алмаған қан тамыры жарылады да, қан ми заттегіне келіп түседі. Құйылған қан миды басып, оны ісіндіреді және мидың бір бөлігі өледі. Мұндай инсульт көбінесе ауыр, күйзеліске толы күннен соң туындайды.
клиникасы
Көбінесе күндіз көңіл – күйі тынышсызданады, қатты шаршағанда ешбір себепсіз сырқат кейде есінен танып қалады. Сырқат кома жағдайында болады, онымен тілдесу мүмкін емес. Сырқат құлаған жерінде қимылсыз жатады. Беті қызарған, қан қысымы көтерілген, тамырының соғуы баяу, тынысы тарылған. Науқаста зәр мен нәжіс өздігінен шығып кету жиі кездеседі. Дене қызуы аздап көтерілуі мүмкін. Бас сүйек – ми нервтерін тексергенде көз қарашығының кеңуі мен екі қарашықтың біркелкі еместігі, оның жарыққа әсерінің азайғандығы, көз алмасының патологиялыө ошаққа қарай бұрылуы (көз қарасының салдануы) , өздігінен нистагм, бет бұлшықеттерінің парезі байқалады.
этиологиясы
Геморрагиялық инсульттің даму механизмі екі жағдайға байланысты. Олардың біріншісі- тамырлардың қоректенуін бұзатын ангиоспазм, ал екіншісі – ми тамырларының иннерварциясы бұзылуы мен қан қысымының кенеттен көтеріліуіне байланысты оттегіні тасымалдау жеткіліксіз болғандықтан оларда дистрофиялық өзгерістердің пайда болуы. Осы өзгерістердің салдарынан қан қысымы күрт көтеріледі де, миға қанның ақырын сіңуі немесе тамыр жарылуына байланысты құйылуы байқалады. Геморрагиялық инсульттің пайда болуына осы факторлардың екеуі де ықпал етуі мүмкін.
диагностикасы
Электроэнцефалография- геморрагиялық инсульттің жедел кезеңінде ми қыртысының барлық аймақтарында биоэлектрлік белсенділік өрескел өзгерістерге ұшырайды. • Эхоэнцефалография – қарыншалар кеңейеді. (3 тен 6-7 мм-ге дейін) • Допплерография • Реоэнцефалография • Ангиография-инсульттің сипатын барлық жағдайда анықтауға көмектеседі. • Компьютерлік томография- миға қан қүйылу мен ондағы ишемия ошақтарын ажырататын бірден бір аспап. • Магнитті – резонанстық томография- көлемі аса кіші қан құйылу ошақтарын, инсультке ұқсас басқа да ауруларды анықтайды.
Емі
Геморрагиялық инсультті емдеу үшін коагулянттар: венаға 10% - 10 мл хлорлы кальций, 10% - дық 2,0 мг викасол; Бұлшық етке 10%-дық 10 мл кальций глюконаты, тәулігіне 2 рет 1 мл рутамин, 0,02 мл рутин апта бойы күніне 2-3 рет. Антифибринолиздік препараттар: 20-30млн бірлік контрикал тамшы түрінде 2-4 сағ бойы, 100 мың бірлік тразилол 4-10кун бойы 12 сағ сайын. Азепрамин 3-6 сағ аралығында тәулігіне 3 рет, 250 мг дицинон венаға немесе 250-500 мг бұлшық етке жиберіледі. Тәуліктің доза – 5001000мг Синтетикалық ингибиторлар ми тамырларының аневризмі жарылуынан тор қабық асты кеңістігіне кеп қан құйылған жағдайда қажет болады.
Ишемиялық инсульт
Ишемиялық инсульт-бұл жағдайда тамыр өз қабырғасының тұтастығын сақтап қалады, алайда қанның ағымы тромбымен түйілуіне немесе тығындалуына байланысты тоқтап қалады. Тромбылар - қантамыр қабырғасының жас ерекшелігіне қарай өзгерістері - кез келген ағзадағы қантамырды бітеп, жүрек, бүйрек, ми инфарктісіне алып келеді. Қантамырлар жалпы қан ағысына келіп түсетін май тіндерінен де тығындалуы мүмкін, мысалы, бұл жағдай ұзын түтікше тәрізді сүйектер сынғанда немесе толық адамдардың қуыстық операциялар кезінде орын алуы ықтимал.
этиологиясы
Ишемиялық инсульт жеке ауру ретінде қарастырылады емес болғандықтан, оған жалпы этиологиялық факторы анықтау мүмкін емес. Алайда, екі топқа бөлуге болады ишемиялық инсульттің, өсіп сырқаттанушылық байланысты тәуекелдер бар: Өзгеретін - миокард инфарктісі, гипертензия, жүрекшелердің жыбыры, қант диабеті, dyslipoproteinaemia симптомсыз ұйқы артериялары; Өзгеретін емес - генетикалық бейімділік, жас. Сонымен қатар, өмір салты байланысты тәуекел факторлары, дене белсенділігінің төмен деңгейі, жедел стресс немесе ұзақ эмоциялық стресс, артық салмақ, темекі шегу бар.
Ишемиялық инсультті емдеуде тромбтарды ыдыратушы дәрі-дәрмектер пайдаланылады. Сонымен қатар,инсультті болдырмас үшін әртүрлі дәрі-дәрмектер, екпе дәрілер және басқа да мдеициналық процедуралар қолданылады
Одан бөлек, науқас жоғары артериялық қысымды түсіру үшін дәрігер жазып берген дәрі-дәрмек ішеді.
Қосымша «маннитол», барбитураттар мен стероидтар берілуі мүмкін
Мұрын-ерін қатпары немесе бет симметриясының толықтай бұзылуы;
Қан қысымының ұзақ уақыт жоғары болуы (қысым 160 болған жағдайда, тіпті кейде 140 болған кездерде).
Медбикелік күтім
Инсульт кезіндегі мейірбикелік күтім. Мейірбике дәрігер нұсқауын орындайды. Мейірбике науқастың гемодинамикасын бақылайды/ АҚҚ, есін бағалау, пульс, температурасын, диурезін бақылау Тыныс алу бұзылғанда тыныс алу өткізгіштігін бақылау, кома кезінде құсықтың алдын алу.
