Ген кәнігі эпитеттің үстіне жапырағы қуарған
жүктеу/скачать 6,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Кітаптар 25-36
| мыш,-дүр
аффикстері, III жақтағы етіс- тіктің көптік жалғауын қабылдаған түрі (алмадылар, кетелер), бұйрық райдың III жағында тұрған етістіктің үшін шылауымен тіркесі (тұрсын үшін, болсын үшін) жатады. Бұл тәсілдер мен тұлғалар Абай тіліне қайдан келді, олардың Абайға дейінгі және Абай өмір сүрген дәуірдегі басқа жазу нұсқаларындағы (бұл арада қазақ тіліндегі жазба үлгілер сөз болып отыр) ала- тын орны мен одан берменгі тағдыры қандай болды және бұл тұстағы Абай тілінің шағатай тілі дегенге қаншалықты қатысы болды деген мәселелер жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Екінші, Абай тілінде кейбір морфологиялық тұлғалар (аф- фикстер мен шылаулар) сыртқы формасы жағынан қазіргі түрімен салыстырғанда өзгеше болып келеді. Мысалы, - тұғын(>-тын), -лық(>йық); менен (бірлән)> (мен); дағы (>да); - ған(нан) + соң (>ғансын>ғасын). Мұның мәнісі қалай? Бұл тұлғалардың Абай шығармаларында және сол тұстағы басқа нұсқалардағы көрінісі қандай болды? Бұл тұлғаларды салыстыра зерттесек, әдеби тіліміздегі кейбір сөздердің грамматикалану тәсілінің бірі фонетикалық трансформация процесінің күні кешеге дейін болып келгенін, қазіргі кезде де бар екенін аңғаруға мүмкіндік береді. Осымен қатар Абай прозасында кейбір тұлғалардың жиі қолданылғанына көз жүгіртсек, олардың алуан түрлі мағына- лары мен соған орай атқарған қызметтерін көреміз. Осы арқы- лы енді-енді қалыптаса бастаған проза жанрында (сондай-ақ жалпы әдеби тілде) белгілі бір грамматикалық категорияның әр алуан тұлғамен беріліп, тиянақты бір формаға тұрақтап, бекімеген дәуірін анықтап аламыз. Бұл арада Абай шығар- маларының тілінде өте-мөте көзге түсетін жүктеу/скачать 6,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|