Топтары
|
Топтың жітелуі
|
препараттары
|
Әсер механизмі
|
Фармакологиялық әсері
|
Қолданылуы
|
Жанама әсерлері
|
Алкилдеуші қосылыстар
|
Хлорэтиламиндер
|
эмбихин
|
Ерітіндіде және биологиялық сұйықтықтарда хлор ионын ыдыратады. ДНҚ молекуласымен көлденең байланысуы алдымен тұтқырлығын, кейінірек бүтіндігін бұзады.Интерфаза кезінде әсер етіп,олардың тез пролиферацияланатын жасушаларға қарсы цитостатикалық әсер көрсетеді.
|
Цитотоксикалық әсер көрсетпейді, бауырда химиялық өзгерістерге ұшырап, одан ісікке қарсы әсерді қамтамасыз ететін белсенді метаболиттер түзіледі
|
Гемибластоздарда, созылмалы лейкозда, лимфо- және ретикулосаркомаларда. Аналық безі, сүт безі обырында, өкпенің ұсақ жасушалары обырында, созылмалы миелолейкозда.
|
Диспепсиялық және неврологиялық бұзылыстар туындатады, бірақ қан түзілу жүйесін салыстырмалы түрде аз тежейді, лоқсу, құсу, флебит, аллергиялық реакциялар, бүйрек өзекшелерін зақымдайды, тромбоцитопения, жүйке және жүрек қан тамыр жүйесі бұзылыстары
|
Этилениминдер
|
тиофосфамид,
|
Метансульфонқышқылының туындысы
|
миелосан,
|
Нитрозомоченвинатуындылары
|
ломустин, кармустин
|
Триазиндер және метилгидразиндер
|
декарбазин
|
Платина қосылыстары
|
цисплатин, карбоплатин
|
Антиметаболиттер
|
Фолий қышқылының антагонисттері
|
метотрексат, пеметрексид
|
Нуклеин қышқылының бұзылуымен сипатталады. Препараттар пурин мен тимидин түзілуін тежеп, ДНҚ синтезін тежейді. Антиметаболиттер табиғи метаболиттерге тек химиялық табиғатымен ұқсайды, бірақ олармен бірдей емес. Сондықтан нуклейн қышқылының синтезін шақырады. Ісік жасушаларының бұзылуына, өлуіне әсер етеді.
|
Ісікке қарсы, цитостатикалық, иммунодепрессивті.Цитоуытты әсер етеді, тератогендік қасиеттерге ие.
|
Жіті лейкозда, жатырдың хорионэпителиомасында, бірқатар ісіктерде. Пурин антогонисттері созылмалы лейкоцитарлық В-жасушалық лейкозда, ходжкиндік емес қатерлігі аз ісікте. Пиримидин антагонистері ұйқы без, тоқ ішек, сүт безі обыры
|
Қан түзудің тежелуі, лоқсу, құсу(диспепсиялық бұзылыстар). Бірқатар науқастарда бауыр қызметінің бұзылуы. Метотрексат асқазан-ішек жолдарының шырышты қабығын зақымдап, коньюктивитке әкеліп соқтырады. Сондай-ақ шаштың түсуі, тырнақтың сынуы, дерматит.
|
Пурин антагонисттері
|
Меркаптопурин, кладрибин, флударабин
|
|
Пиримидин антагонисттері
|
фторурацил, фторафур, цитарабин, капецитабин, гемцитабин
|
Ісікке қарсы белсенділігі бар антибиотиктер
|
Актиномициндер
|
дактиномицин.
|
Бірқатар антибиотекдің микробтарға қарсв белсенділігімен қатар,нуклеин қышқылы қызметінің және синтезделуінің теделуімен қамтамасыз етілетін ,айқын цитостатистикалық қасиет көрсетеді.
|
Цитотоксикалық заттарды олардың қауіпті жанама және уытты әсерлермен қатар жүреді. Көптеген препараттар жыныс бездеріне де жағымсыз әсер етеді. Ісікке қарсы белсенділігі бар бірқатар антибиотиктерге кардиотоксикалық әсер тән.
|
Доксорубицин -остеогенді саркомада ,сүт безінің обырында және басқа ісік ауруларында.
Рубомицин- бірқатар ісіктерге қарсы.
Блеомицин-ауыз қуысының шырышты қабығының , бадамшаның ,көмекейдің обырында жане аталық бездің қатерлі ісігінде жұптасқан химиятерапиясы үшін және бірқатар басқа ісік ауруларына қолданылады.
|
Қан түзілуінің тежелуі ,жіті инфекциялар , бауыр және бүйрек қызметтерінің айқын бұзылыстарына әкеледі. Цитотоксикалық препараттар лоқсу және құсуды жиі туындатады.
|
|
Әртүрлі химиялық құрылыстылар
|
брунеомицин,митомицин.
|
|
|
|
Антрациклиндер
|
рубомицин, доксорубицин, эпирубицин.
|
Флеомициндер
|
блеомицин,блеомицетин.
|
Өсімдік тектес препараттар
|
Қызғыш барвинок алколоиды
|
винбластин, винкристин, винорельбин
|
Резорбтивті әсер еткенде қанның түзілуін айтарлықтай күшті тежейді.
|
Винбласт уытты әсері қан түзілуінің тежелуімен, диспепсиялық бұзылыстармен , іште ауру сезімімен сипатталады
|
Лимфогранулематоздың таралған түрінде және хорионэпителиомада ұсынылады. Сонымен қатар, оны винкристин сияқты ісік ауруларының жұптастырылған химиятерпаиясында кеңінен қолданылады. Гемибластоздарда және нығыз ісіктерде. Бас пен мойын эпителийлік ісігінде қолданылады, тері обрында қолданылады.
|
Атаксия, жүйке-бұлшықетке берілудің бұзылуы, невралгия, парестезия, полиурия, дизурия
|
|
Тис ағашының алколоидтары
|
паклитаксел, таксотер.
|
|
|
|
|
Қалқан тәрізді подофилден бөлінетін подофиллотоксиндер
|
этопозид, тенипозид
|
Топоизомераза I тежегіштері
|
иринотекан.
|
Сүйкімді лапыздың алкалоиды
|
колхамин
|
Ферменттік препарат
|
|
L-аспарагиназа
|
Пролиферацияны басу бойынша оның белсенділігінің максимумы клеткалық циклдың G1-фазасында байқалады. Аспарагиназаның әсері қалыпты жасушаларға қарағанда, өз аспарагинді синтездеуге қабілетті емес, лейкемиялық ісік жасушаларында аспарагин деңгейінің төмендетеді. Нәтижесінде ақуыз синтезі, сондай-ақ ДНҚ және РНҚ синтезі бұзылады.
|
Амин қышқылының ісікке түсуін жасанды шектеу мүмкіндіктері
|
Лимфобласты лейкемияны емдеуде қолданылады
|
Бауыр қызметі жағынан бұзылыстар фибриноген синтезінің тежелуі аллергиялық реакциялар байқалады
|
Гормондар және олардың антогонисттері
|
Эстроген
|
Диэтилстильбэстрол, фосфэстрол, этинилэстрадиол
|
Жасушанын бөлінуін тежеу және олардың жетілуіне ықпал ету.
Антогонисттері -сүт безініңісігінің эстрогенді рецепторларымен арнайы байланысады және олардыңөсуіне эндогенді эстрогендердің ынталандырғыш әсерин токтатады
|
Олар цитостатикалық прерараттардан ерекшеленеди.Жыныстық гормондардыңәсер етуінен ісік жасушалары өлмейді.
|
Андрогенди-сүт безінің обыр ауруында қолданады.Оларды менструация цикл сақталған әйелдерге және менопаузасы 5 жылдан аспаған жағдайда қолданады.
Эстрогендер-қуық асты безі обырында қолданады.
|
Андрогендердіүлкен дозада қолданса вирилизация,бастын айналуы,лоқсу болады.
Антогонисттер-көбіне қынаптан қан кетулер,терініңқызаруымен бірге ыстықты сезу,лоқсу, құсу болады
|
|
Андроген
|
Тестостерон пропионаты, медпртестрон пропионаты, тетрастерон
|
Гестагендер
|
Оксипрогестерон капронаты, дедроксипрогестерон ацетаты
|
Антиэстроген
|
Тамоксифен, торемифен, фульвестрант
|
Антиандроген
|
Флутамид, андрокур
|
Цитокиндер
|
Интерферондар
|
α- және β интерферондар
|
Иммунитетті ынталандырғыш, пролиферацияға қарсы және вирустарға қарсы әсер етеді. Макрофагтарды, Т-лимфоциттерді, киллер жасушаларды белсендіреді.
Т-хелпер, Т-цитотоксикалық жасушаның жктілуін және пролиферациясын ынталандырады, макрофагтарды белсендіреді, В-лимфоц пролиферациясын арттырады, киллер жасушасының белсенділігін жоғарылатады.
|
Цитостатикалық
|
Созылмалы миелоидтық лейкемияда, Капоша саркомасында
|
Қызба, бас ауыру, миалгия, артралгия, диспепсиялық құбылыстар, қан жасау тежелуі, ОЖЖ қызметі бұзылу, қалқанша без дисфункциясы, нефрит.
Айқын гипотензия, өкпе ісінуі, қан жасаудың тежелуі, нефротоксикалық әсер, ОЖЖ жағымсыз әсер етеді, аллергиялық реакциялар тудырады.
|
Интерлейкиндер
|
Альдеслейкин
|
Моноклоналды антиденелер
|
|
Трастузумаб(герцептин),ритуксимабтың,бевацизумаб(авастин)
|
Бұл рецепторлардың гиперэкспрессиясы ісік жасушаларының пролиферациясына және трансформациясына әкеледы,трастузумабтың ісікке қарсы белсенділігі цитотоксикалық әсерге әкелетін HER2 тежеуге байланысты
|
Антигені сүт безі обыры жасушасының HER2 рецепторлары
Ходжкин емес лимфоманың В-жасушасының мембрасында орналасқан СД20 өзара байланысады
|
Трастузумабты сүт безінің обыры метастазамен жүргенде HER2-рецептордың гиперэкспрессиясында қолданылады.
Ісіктерге қарсы прғпараттардан моноклонды антиденелер тобының препараттарцна рұқсат берылгендер-панорекс,милотарг,кампат және т.б.
|
Сипаты өте әр түрлі.Қызба,лоқсу,құсу,бас ауруы,ісінулер,гипотензия,бронхоспазм,жөтел,лимфопения,лейкопения және т.б. Трастузумаб кардиомиопатия туындатуы мүмкін.
|
Тирозинкиназа тежегіштері
|
|
Иматиниб, гифетиниб, эрлотиниб, темсиролимус
|
Протеинкиназалары белоктың синтезін реттеді, ісік жасушалар өсуін тежейді және басқа метаболиттік жолдарды белсендіреді
|
Тирозинкиназалар жасушалардың өсуі мен дифференциясына және олардың апоптозына, ангиогенез үдерістеріне қатысады
|
Созылмалы лейкозда, гастроинтестиналды стромалы ісіктерде, бүйректің ашық түсті жасушалы обырында қолданады
|
Құсу, лоқсу, ісіну, нейтропения, терідегі бөртпелер, т.б
|
