«Мониторинг» ұғымы ғылыми әдебиеттерге БҰҰ қоршаған орта конференциясына дайындық кезеңінде, яғни ХХ ғасырдың 70-жылдарының басында енген. Қазақстан Республикасында табиғи орта мониторингі бойынша жұмыстарды ұйымдастыру 1972 жылдан басталды. Казгидромет гидрометеорология орталығы жанында «Табиғи ортаның ластану деңгейін мемлекеттік бақылау қызметі» құрылды.
Мониторинг әдісін қоршағаг ортаның антропогендік әсер ету жағдайын бақылау және бағалау мақсатында табиғат ресурстары және қоршаған ортаны тиімді пайдалануды қолданады. Қоршаған ортаның жай – күйін бақылау, оған баға беру және болжау үшін қолданылатын әдістерді бірнеше топқа бөлуге болады.
Мониторинг термині ғылымға енгізілген жыл А. 1972 ж.
В. 1962 ж.
С. 1991 ж.
Д. 1981 ж.
Е. 1974 ж.
Ғарыштық зерттеу әдісінің әуе түсірілімі әдісінен басты айырмашылығы А. Дәл түсіруі
В. Үлкен аумақты қамтуы С. Кіші аймақты қамтуы Д. Тек жергілікті деңгейде Е. тек мұхиттық деңгейде
Қазақстандағы аса ірі мониторинг орталығы орналасқан мекеме А. GPS
В. ГАЖ
С. Қазгидромет Д. ГИС
Е. Цифрлық Қазақстан
Қоршаған ортаның адам денсаулығына әсері тұрғысынан оның жағдайын бақылау әдісі
А. геожүйелік
В. Биосфералық С. географиялық
Д. Биоэкологиялық Е. физика-химиялық
Табиғи ортаның сапасын ондағы тіршілік дүниесінің жай-күйіне қарап анықтау
А. дешифровка
В. геоморфология С. мониторинг
Д. химиялық
Е. биоиникация
Елтану
«Елтану» елдерді кешенді түрде зерттейтін, олардың табиғаты, халқы, шаруашылығы, мәдениеті мен әлеуметтік ұйымдасуы туралы әртүрлі мәліметтерді жүйелейтін географиялық пән болып табылады. Ғылым ретінде 20 ғасырдың басында қалыптасты. Оның негізін Н.Н.Баранский қалаған. Ол Елтануды жеке географиялық пән ретінде қарастырды және географиялық ғылымдар арасындағы орнын, интеграциялық мүмкіншіліктерін тұжырымдады. Ауқымы жағынан жан-жақты саналатын дәстүрлі елтанушылық жұмыстармен бірге, зерттелетін елдің маңызды проблемаларына географиялық талдау жасау кеңінен дами түсті.
Сәйкестендіріңіз: Картада ерекше боялған мемлекет – астана А. АҚШ - Тегусигальпа
В. Иордания - Сана
С. Панама - Вашингтон Д. Канада - Оттава
Е. Мексика – Манагуа
Картада көрсетілген елдің мемлекетті басқару формасы мен әкімшілік- аумақтық құрылысы
А. Абсолюттік монархия, федерация
В. Абсолютті монархия, унитарлы С. Республикалық, унитарлы
Д. Конституциялы монархия, унитарлы Е. конституциялық, федерациялы
Картада көрсетілген ел енетін тарихи-географиялық аймақ А. Латын Америкасы
В. Анд елдері
С. Сольүстік Америка Д. Орталық Америка Е. Мезамерика
4. Картада көрсетілген елдің халықаралық географиялық еңбек бөлінісінде маманданған саласы
А. Қой шаруашылығы В. Бидай экспорты
С. Темір өндіру
Д. Балық шаруашылығы Е. алтын
5) Картада көрсетілген елдің жер көлемі 9,9 млн км2 , ал халқы 37,5 млн адам болса, осы елдің халқының орташа тығыздығы
А. 4 адам
В. 3,8 адам
С. 3 адам
Д. 5 адам
Е. 1 адам
Қазақстан геосаяси тұрақты ел. Мемлекеттің геосаяси мүдделерінің қорғалу деңгейі де жоғары деңгейде. Ол елдің геосаяси қауіпсіздігімен сипатталады. Ел ішіндегі геосаяси қауіпсіздікке ел ішіндегі саяси қауіп-қатерлер жатса, сыртқы қауіпсіздікке шекарадан тыс геосаяси қауіптерді жатқызуға болады. Мысалы, елге сырттан келетін аумақтық және саяси қаупі ретінде Ауғанстаннан келетін есірткі тасымалының кері әсерін айтуға болар еді.
Көршілік қатынастарда Қытай мен Ресей сияқты елдермен тауар қатынастарының интеграциясы қолайлы фактор болса, сол уақытта аталған елдердің күш-қуаты әлдеқайда жоғары болуы жаңа қауіп-қатерлерді тудыруы мүмкін.
Қазақстанның геосаяси қауіпсіздігіне әсер ететін ішкі фактор А) ірі геосаяси күштердің қарсы әрекеттері
В) әлемдік экологиялық жағдайлар
С) ел ішіндегі және ғаламдық деңгейдегі экономикалық жағдай Д) ел ішіндегі және аймақаралық қауіп-қатерлер
Е) басқа мемлекеттермен қарама-қайшылық
Мемлекеттің геосаяси мүдделерінің қорғалу деңгейі А) геосаяси қауіпсіздік
В) геосаяси күштер
С) басқыншылық саясаты Д) ұлттық мүдделер
Е) геосаяси кеңістік
«Әлемдегі ірі геосаяси күштердің ел мүддесіне қарсы әрекеттері» факторына мысал бола алатын елдер
А) Қырғызстан, Өзбекстан В) Түрікменстан, Иран
С) Қытай, Моңғолия Д) Ресей, Қытай
Е) Ресей, Әзірбайжан
Қазақстан шекарасына жақын орналасқан саяси жағдайы тұрақсыз аймақ А) Пәкістан
В) Сирия С) Үндістан
Д) Ауғанстан Е) Иран
Геосаяси қауіпсіздіктің басты мақсаты А) саяси тәуелсіздікті сақтау
В) геосаяси кеңістікті қорғау
С) мемлекетте ұлттық қауіпсіздікті қорғау Д) мемлекеттің геосаяси мүдделерін қорғау
Е) мемлекеттің аумақтық біртұтастығын қорғау
|