А дәрумені бауырда, сүтте, жұмыртканың сарысында көп болады. Өсімдіктердің қызыл, сары жемістерінде, сәбізде, қызанақта, өрікте, асқабақта кездеседі. А дәруменінің ағзаға қажет тәуліктік мөлшері 2,5-10,5 мг.
А дәрумені шаштың, тырнақтың өсуі мен терідегі жасушалардың мүйізденуіне әсер етеді. Барлық зат алмасу процестеріне қатысады, өсу процестерін және көру органдарының жұмысын реттейді. молекуласындағы байланыстар, А витамині тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатыса алады, өйткені ол пероксидтерді түзуге қабілетті, бұл өз кезегінде басқа қосылыстардың тотығу жылдамдығын арттырады.Ол жетіспегенде тері құрғап жарылып, түсі күңгірттенеді.
Ақшам соқыр, көз қабыршағының төмен сезімталдығы, құрғауы және жылтырдың жоғалуы, терінің қабыршақтануы және құрғақтылығы, фолликулярлы кератоз, безеулердің пайда болуы, фурункулёз Қараңғыда көру бейімделуінің бұзылуы. Қанның құрамында витамин А және каротиннің азаюы.
Ұзақ пайдалану кезінде ретинол бауырда жиналады және іс жүзінде денеден табиғи түрде шығарылмайды. Содан ол ересектер мен балалардың ағзасына улы болады. Құсу, бас айналу, диарея, терінің сарғаюы, құрғақтық және көру қабілетінің нашарлауы мүмкін. Жүкті әйелдерді әсіресе мұқият бақылау керек. Егер ол артық болса, ұрықтың дамуы бұзылады. Ал нәресте бас сүйегінің немесе сүйегінің туа біткен ақауымен туылуы мүмкін.
В1 дәруменi (тиамин
ТДФ тиаминдифосфат
сыра ашытқысы, тұқымдар, жаңғақтар, бидай ұрықтары,шошқа еті, сұлы жармасы, тұтас дәнді макарон өнімдері, қара бидай наны, топинамбур, теңіз шырғанақ жидектері, бауыр, тауық еті, тұтас дәнді күріш, лосось, бұршақ дақылдары, ұн
қалыпты липидтер мен көмірсулар алмасуы үшін,
жүйке жүйесі мен бұлшықеттердің, әсіресе жүректің жұмыс істеуі үшін,
асқазан сөлінің қалыпты қалыптасуы үшін.
Шоғырлану қабілетінің төмендеуі, ақыл-ойдың тез шаршауы, бұлшықетердің әлсіреуі, тәбеттің нәшарлығы, іштің қатуы. Қанда және несепте пирожүзімді қышқылдың жоғары мөлшерде болуы.Бери бери ауруы
Тиаминнің артық мөлшері барлық негізгі органдарда (жүрек, ми, бұлшықеттер мен бауыр, бүйрек үсті бездері мен бүйрек және бүйрек үсті бездері) тез жиналады. В1 гипервитаминозының немесе аллергияның қауіптілігі бауыр мен бүйректің қызметі бұзылады.
В2 дәрумені (рибофлавин),
Фад
флавин денинді нуклеотида ФМН
бауыр, ашытқы, бадам, жұмыртқа, қырыққабат, ірімшік, шпинат, қара бидай наны, брокколи, кептірілген өрік және қара өрік, майшабақ, авокадо, шошқа еті, бұршақ дақылдары, күркетауық, жаңғақтар, тұқымдар.
ағзаның бірқалыпты өсуіне қажетті, ол биологиялық тотығу процестеріне қатысады. Жарақаттардың тез жазылуына мүмкіндік береді, көздің жақсы көру қабілетін сақтайды. антиденелерді өндіру үшін.
Бұл дәрумен жетіспеген жағдайда ерін құрғап, кезереді, ұшық шығады, денеге түскен жарақат баяу жазылады Жедел рибофлавин тапшылығы темір алмасуының бұзылуымен, анемиямен және психикалық бұзылулармен байланысты. Арибофлавиноз
В2 дәруменінің тым көп болуының негізгі жанама әсері - бауырдың зақымдалуы.
иммундық жауап, қалқанша безі мен жүйке жүйесінің жұмысын қалыпқа келтіреді, глюкокортикоидты гормондардың синтезін, терінің регенерациясын ынталандырады, жасушалық метаболизмді қалыпқа келтіреді, жасуша репродукциясын жеделдетеді, коллаген талшықтарының күшін арттырады, жүйке импульстарының берілуін жақсартады, ынталандырады. нейротрансмиттерлердің өндірісі, бауырдың жұмысына оң әсер етеді, анаболикалық әсер етеді, ас қорыту жолдарының жұмысын қалыпқа келтіреді. В5 витамині А коферментінің түзілуіне қатысады, ол өз кезегінде организмдегі май қышқылдарының тотығуы мен биосинтезінің негізгі процестерінде маңызды рөл атқарады.
қанның пайда болу процесіне қатысады .аминқышқылдарының қалыпты алмасуы үшін,
анемияның әртүрлі түрлерінің алдын алу үшін (мысалы, ол эритроциттердің синтезіне фолаттармен бірге қатысады),
жүйке тінінің қалыпты дамуы үшін.
Витаминнің жетіспеушілігі жұлынның, мидың және шеткі нервтердің дегенерациясына әкеледі, макроцитарлық, мегабластикалық анемияға және/немесе неврологиялық белгілерге әкеледі.Ағзада бұл витаминнің жетіспеушілігі дер кезінде анықталмаса, оның салдары болуы мүмкін. психикалық денсаулықтың тұрақты нашарлауы және паралич болуы. жетіспеген жағдайда ағзада қан азаю процесі дамиды. Пернициозная анемия
В12 дәруменін созылмалы шамадан тыс қолдану простата обыры қаупінің жоғарылауымен байланысты болды. терінің қабынуын және безеуді тудыруы мүмкін темір сульфаттарының белсендірілуіне әкелуі мүмкін. В12 дәруменінің артық болуы ішектегі бактериялардың теңгерімсіздігіне әкелуі мүмкін, бұл терінің күйіне де теріс әсер етуі мүмкін.
Вс не В9
Фолий қышқылы не тетрагидро фолий қыш. асқазан-ішек микрофлорасы арқылы синтезделеді
жапырақтары бар жасыл көкөністерде, цитрус жемістері, бұршақ дақылдары, тұтас нан, ашытқы, бауыр, бал.
қан айналымы және иммундық жүйелердің өсуі мен дамуы үшін қажет. жаңа жасушаларды сау күйде жасау және сақтау, ДНҚ репликация процесі фолий қышқылының қатысуын талап етеді, ал бұл процестің бұзылуы қатерлі ісіктердің даму қаупін арттырады. Ең алдымен, белсенді жасуша бөлінуі жүретін сүйек кемігі фолий қышқылының жетіспеушілігінен зардап шегеді.жүктілік кезінде қажет
өсуі баяулайды және қан түзілуі бұзылады. Сүт қышқылды бактериялар В9 дәруменінің жетіспеушілігіне өте сезімтал, ол үшін өсудің таптырмайтын факторы болып табылады. анемия пайда болып, ас қорыту бұзылады
асқазанның бұзылуы, жүрек айнуы, диарея, тітіркену, сананың шатасуы, мінез-құлықтың өзгеруі, тері реакциялары, құрысулар және басқа жанама әсерлерді тудыруы мүмкін.
D дәрумені (кальциферол
балық майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында, жануарлардың бауырында, сүт өнімдерінде мол.
адамның терісінде күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен түзіледі Жасөспірімдер мен ересектерде D дәрумені кариес пен қызыл иек патологиясының дамуын болдырмайды, остеопороздан қорғайды (кальцийдің жетіспеушілігінен сүйек тінінің жұмсаруы) және сынықтардың жазылуын тездетеді. Витамин D вирустық ауруларға төзімділікті арттырады,
Ол кальций мен фосфордың ішектен бөлінуін жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді.
жетіспеуінен болатын ауру мешел(рахит) деп аталады. Мешел ауруына шалдыққан балалардың қаңқасы дұрыс қалыптаспайды. Аяқ сүйектері дене салмағының әсерінен майысады, сүйек баяу дамиды, ұйқысы қашады. Жұқпалы аурулармен көп ауырады. Сондықтан жас сәбилердің мешел ауруына шалдықпауы үшін күн сәулесіне шығарып шынықтырады
тәбеттің төмендеуі, мазасыздық, бұлшықет әлсіздігі, ұйқының бұзылуы, іш қату, мүмкін жүрек айнуы және тіпті құсу
К дәруменi (филлохинон
2-метил-1,4-нафтохинона
шпинат салаты; жасыл шайда; қырыққабат, брокколи және Брюссель өскіндері; бидай (кебек) және басқа да дәндер, асқабақ, авокадо, киви және банан; етте; сүт өнімдері; жұмыртқа; соя Ақжелкен ішекте ішек таяқшасы өндіреді
Бұлшықет және дәнекер тінінің метаболизмінде, сондай-ақ бүйректің сау жұмысында маңызды рөл атқарады. Барлық осы жағдайларда витамин кальцийді сіңіруге және кальций мен D витаминінің өзара әрекеттесуін қамтамасыз етуге қатысады.
қанның ұю функциясының нашарлауы - мұрыннан қан кету, терідегі геморрагиялық бөртпелер, ішкі органдардағы қан кетулер. дәнекер тінінің ақаулары (гингивит, петехия, бөртпе, ішкі қан кету, жараның нашар жазылуы). Нәрестелер мен балаларда сүйек өсуінің бұзылуы мүмкін
қызыл қан жасушаларының ыдырауына, демек, анемияға әкеледі. Бұл элементтің артық болуының салдары терлеу және жылу сезімі, ал жаңа туған нәрестелерде - сарғаю, тіпті ми тінінің зақымдануы.
жасушалардың қартаю процесін баяулатады,
қалыпты гемоглобин деңгейін ұстап тұру,
капиллярлардың қабырғаларын нығайту,
қан жасушаларын (лимфоциттер, қызыл және лейкоциттер) қорғау үшін денені оттегімен қамтамасыз етуді және жалпы қорғаныс қызметін жақсартады;
қанның ұюына, миокард функциясына, жүйке тініне және иммунитетке,
репродуктивті функцияны сақтау.
орташа гемолитикалық анемия және спецификалық емес неврологиялық көріністер. Абеталипопротеинемия өмірдің алғашқы екі онкүндігінде прогрессивті нейропатия мен ретинопатияға әкеледі.
Е дәрумені қоспаларын шамадан тыс пайдалану қанның ұюына әсер етуі мүмкін, ең алдымен аспиринді қолдану асқазан-ішек жолдарының бұзылуын, шаршау мен әлсіздік сезімін, сондай-ақ ұйқышылдықты, бас ауруын, бұлшықет әлсіздігін, диплопияны тудыруы мүмкін.себебінен.
Көмірсулар алмасуын жақсартады, тамырларды кеңетеді, қан ағымын жақсартады, бауыр жұмысын жақсартады, жара мен терең жаралардың жазылуына әсер етеді тірі жасушалардағы тотығу-тотықсыздану реакциялары, ферменттердің түзілуі және липидтер мен көмірсулар алмасуы
РР дәрумені жетіспеген жағдайда көңіл-күйдің болмауы, еріннің құрғақтығы мен бозарыңқылығы, іш өту және бұлшық ет ауруы. Көктем мен жаз кезінде теріде қызғылт тез өсетін дақ пайда болады, зақымданған тері жуандайды да кір қызыл-қоңыр түске боялады, қабыршықтанады Пеллагра - дененің және терінің шырышты қабығының зақымдануы.
бауыр дисфункциясын тудыруы мүмкін.
С дәрумені
аскорбин қышқылы
көкөністер мен жемістер, жидектер, шырындар; итмұрын, теңіз шырғанағы, паприка, қарақат, қарақат, құлпынай, цитрустық жемістер, қызыл қарақат, қырыққабат, брокколи, пияз, рутабага, қарлыған, таңқурай, қызанақ, гүлді қырыққабат.
терінің, қызыл иектің, тістердің, сүйектердің дамуы мен жұмыс істеуі үшін,
қалыпты жараларды емдеу үшін,
дененің төзімділігін арттыру, көктемгі шаршау мен стрессті болдырмау,
нитрозаминдердің түзілуін азайту,
денеге түсетін фолий қышқылын фолаттарға айналдыру,
мидың қалыпты жұмысы үшін,
стероидты гормондардың синтезін бақылау, холестериннен өт қышқылын синтездеу және қандағы холестерин деңгейін реттеу,
гемдік емес темірдің (яғни, өсімдік текті тағамдардан) сіңуін арттыру.
С дәруменінің жетіспеушілігімен қан кетумен, тістердің түсуімен, сүйектердің сынғыштығымен, гингивитпен және жараның нашар жазылуымен сипатталатын цинга дамиды. шаршау, депрессия, дәнекер тінінің ақаулары (гингивит, петехия, бөртпе, ішкі қан кету, жараның нашар жазылуы). Нәрестелер мен балаларда сүйек өсуінің бұзылуы мүмкін.
артық болуы тұздардың кристалдануына және бүйрек тастарының пайда болуына, ал өте үлкен дозаларды қабылдау асқазан-ішек жолдарының және жүйке жүйесінің жұмысының бұзылуына әкелуі мүмкін. тері бөртпелерін тудырады.
Витамин Р
Рутин
көкөністер (қызанақ, қырыққабат, жасыл салат), жемістер (өрік, жүзім), жидектер (шие, көкжидек, қарақат, таңқурай), шөптер (аскөк, ақжелкен, кинза), цитрустық жемістер (грейпфрут, апельсин, лимон), сусындар (шарап) , тірі сыра, кофе және шай), шоколад, қара (ащы)
Капиллярларды нығайту және қан тамырларының серпімділігін сақтау, қан кетудің алдын алу. Қалыпты қан қысымын сақтау. Бауыр жасушаларының детоксикация қабілетін және оның патогендік әсерлерге төзімділігін арттыру.
Ағзадағы рутиннің жетіспеушілігі қан тамырларының сынғыштығының жоғарылауымен, тіндердің ісінуімен, жиі қан кетумен, шаштың түсуімен, аяқтардағы ауырсынумен, әлсіздікпен, ұйқының бұзылуымен және жеңіл жарақаттардан да көгерудің пайда болуымен көрінеді. мұрыннан қан кету және қызыл иектің қан кетуі.
Биотин 9 ферменттік жүйенің жұмыс істеуі үшін қажет. Ол көмірсулар, белоктар, майлар алмасуына қатысады және жоғары белсенді. Бұл витамин иммундық жүйеге, теріге (экзема мен дерматиттің ауырлығын төмендетеді) және жүйке жүйесі үшін өте қажет. Биотиннің көмегімен дене энергияны ақуыздардан, майлардан және көмірсулардан алады. Биотиннің құрамында күкірт бар, ол сау тері, тырнақ және шаш үшін маңызды, сондықтан оны «сұлулық витамині» деп атайды.
Бұл теріге және шашқа арналған витамин, ол таз және ағартудың алдын алады.
Алдымен тері қабыршақтай бастайды, содан кейін дерматит қолдарда, аяқтарда және бетте дамиды.
Артық болған кезде биотин улы әсер етпейді.
F витамин
Линол не линолеин қыш, арахидон
өсімдік майлары, зығыр тұқымдары, күнбағыс тұқымдары, соя бұршақтары, жержаңғақ, сондай-ақ грек жаңғағы, бадам, күнбағыс тұқымдары, сондай-ақ майлы және жартылай майлы балықтар (лосось, скумбрия, майшабақ, сардина, форель, тунец және т.б.) және ұлулар , сонымен қатар асқабақ тұқымдары, жүгері, қоңыр күріш, қарақат, қарлыған, жұмыртқа, авокадо
F дәрумені жүрек-қантамыр жүйесі үшін маңызды: ол атеросклероздың дамуына жол бермейді, қан айналымын жақсартады, кардиопротекторлық және антиаритмиялық әсерге ие. Полиқанықпаған май қышқылдары ағзадағы қабыну процестерін азайтады және тіндердің тамақтануын жақсартады. Сондай-ақ F дәрумені шаш пен терінің сау болуын қамтамасыз етеді, антигистаминдік әсерге ие, дененің иммундық қорғанысын ынталандырады, жараларды емдеуге ықпал етеді, сперматогенез процесіне әсер етеді және жалпы өсуге ықпал етеді.
F дәруменінің тұрақты жетіспеушілігімен дене жасушаларының, демек, тіндер мен органдардың біртіндеп жойылуы байқалады. Нәтижесінде адам өмірінің қысқаруы. F дәрумені липидтер алмасуының бұзылуына, қант диабетіне және көптеген аллергиялық ауруларға тағайындалады.
F дәруменін шамадан тыс қабылдау дене салмағының артуына, сондай-ақ қыжылға, асқазанның ауыруына және терідегі аллергиялық бөртпелерге әкелуі мүмкін.
