Гуманитарлық және жаратылыстану пәндері кафедра отырысында талқыланды
жүктеу/скачать 0,99 Mb.
|
Философия силлабус
| Қозғалыс – материяның өмір сүру тәсілі, оның жалпылық қасиеті, атрибуты. Қозғалыс жалпы алғанда, материяның өзара әрекеттесуі, жалпы өзгеру. Материя тек қозғалыста болады, сол арқылы өзін-өзі айқындайды, білдіреді. Материясыз қозғалыс жоқ, қозғалыссыз материя жоқ – дейді материалистер. Материя қозғалысының қарапайым түрлерінен күрделі формаларына көшуін, төменгі сатыдан жоғары сатыға өрлеуін даму деп атайды. Сондықтан өзгеріс дамуға қарағанда кең, жалпы ұғым.
Материя кеңістік пен уақытта орналасқан. Кеңістік пен уақытты қарастыруда философияда негізінен екі көзқарас кең тараған: субстанциялық (Демокрит, Эпикур) әдісте уақыт пен кеңістік бір - біріне тәуелсіз, өзіндік шындық, әрі материяда өзіндік субстанция. Ал материяның кеңістік және уақытпен арақатынасы субстанция аралық қатынас болып табылады. Реляциялық (лат,-relatio- қатынас) (Аристотель, Лейбниц, Гегель) әдісте кеңістік пен уақытты материалдық объектілердің өзара әрекетін ұйымдастыратын, құрайтын қатынасы ретінде қарастырылады. Қазіргі таңда реляциялық әдісті қолдаушылар басым. Кеңістік- материя болмысының формасы, материалдық жүйе элементтерінің созылымдылығын, құрамдастығын, бірге өмір сүруін, өзара әрекетін білдіреді. Кеңістік қасиеттері: денелер созылымдылығы; үш өлшемді; қайта оралу мүмкіндігі. Уақыт- материя болмысының формасы, барлық материалдық жүйелердің ұзақтылығын, күй-жағдайларының біртіндеп өзгеруі мен дамуын білдіреді. Уақыт қасиеттері: ұзақтылық пен бірқалыпты өзгеру; бір өлшемді; қайта оралмау; бір бағыттылық. Таным – қоршаған дүниені адам санасында белсенді бейнелеу процесі. Таным – субъекттің объектке тарихи диалектикалық қатынасы. Таным – шындықты бейнелеудің жоғары формасы, салыстырмалы ақиқаттан нақты ақиқатқа өту, субъекттің объектке шексіз жақындай түсуін бейнелеу. Таным теориясын философиялық тілде гносеология немесе эпистемология деп те атайды. Адам қоршаған дүниені екі жолмен тануы мүмкін: тікелей тану, яғни дүниемен тікелей қатынаста болу; жанамалай тану, яғни материалдық және рухани мәдениет құндылықтары арқылы тану. Философия тарихында таным процесінің ұғыну барысында үш түрлі көзқарас қалыптасты: жүктеу/скачать 0,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|