«экологиялық пессимистер»(Дж. Форрестер, Д.Медоус, Р.Хейлбронер, П.Эрлих) – халық санының өсуін шектемей, адамзат алдындағы келелі мәселелерді шешу қиынға соғады, - дейді.
Экологиялық императив– «Зиян етпе!» - табиғатқа қатысы бар әрбір субъект өзінің жүріс-тұрыс, тәртібі нормасы ретінде жалпылық экологиялық заңдылықты ұғынуы керек.
Биотика – адамның өмір мен өлімге қатынасы.
§5. Демография (грек., демос – халық, графе – жазамын) – Жер шарындағы халықтардың саны, тууы, өлімі, өсімі, дамуы туралы ілім. Бұл терминді 1855 жылы француз А.Гийар енгізді.
ағылшын экономисі, діндар Томас Роберт Мальтус (1766 – 1834) теориясы: «Тіршілік ету тәсілдері-арифметикалық прогрессия (1, 4, 7, 10...) түрінде, ал туылу – геометриялық прогрессия (1, 3, 9, 27, 81...) түрінде жүреді. Бұл процесс тағдырға жазылған, сондықтан адам санының өсуін шектеу керек. Қасіретке ұшырған адамзатқа жақсылық жасамау керек». (Т.Р. Мальтус «Халық саны заңы туралы тәжірибе», 1798 ж.).
Лев Николаевич Гумилев (1912 – 1992) – этногенездің пассионарлық теориясын қарастырды. Пассионарлық (лат., passion – ынтықтық, құлшыныс, жігер). «Этногенез-табиғат процесі, биосфераның тірі затының биохимиялық энергиясының флуктуациясы. Осы энергияның тұтануы – планетаның әртүрлі аймағында болатын пассионарлық түрткі, дүмпу, яғни этностың шаруашылық қызметіне жағрапиялық әсер етеді».
(Л.Н. Гумилев. Еуразия тарихынан. М., 1993 ж., 26-б.).
Лев Гумилев әрбір этнос мына фазалардан өтеді дейді:
пайда болу – акмэ (кемеліне жету) – мертігу – инерция – обускурация (ауысу) – құрдымға кету. Жетекші этнос құлдырап жойылғанда оның айналасындағы этностар оның эстафетасын іліп әкетеді. Тарих осылай дамиды.
Адамзаттың сан жағынан өсу динамикасы:
