Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| ДтДс түбірлі сөздердің дыбыс тіркесімділігінің типтері мен түрлері:
І. 1) ЖуЕзАҰ ІІ. 1) ЖуЕрҚысҮ ІІІ. 1) ЖуЕрАҚ 2) ЖуЕзАҮ 2) ЖуЕрҚысҚ 2) ЖуЕрАҮ 3) ЖуЕзАҚ ІУ.1) ЖіңЕзҚысҰ У. 1) ЖіңЕрАҚ УІ. 1) ЖіңЕрҚысҰ 2) ЖіңЕзҚысҮ 2) ЖіңЕрАҮ 2) ЖіңЕрҚысҮ 3) ЖіңЕзҚысҚ 3) ЖіңЕрҚысҚ Дауыссыз-дауысты дыбыстардан жасалған түбір сөздердің дыбыстық тіркесімінің 3 типі бар: 1) үнді-жуан-еріндік-қысаң (йу (жу) – ҮЖуЕрҚыс), үнді-жіңішке-езулік- қысаң (йе, не – ҮЖіңЕзҚыс), 2) қатаң-жуан-еріндік-қысаң (су, сы (сыну) – ҚЖуЕрҚыс), қатаң-жіңішке-езулікқысаң (сі (сию) – ҚЖіңЕзҚыс), 3) ұяң-жіңішке-езулік-қысаң (де – ҰЖіңЕзҚыс), ұяң-жуан-еріндік-қысаң (бу – ҰЖуЕрҚыс). ДсДт түбірлі сөздердің дыбыс тіркесімділігінің типтері мен түрлері: І. 1) ҮЖуЕрҚыс ІІ. 1) ҚЖуЕрҚыс ІІІ. 1) ҰЖуЕрҚыс 2) ҮЖіңЕзҚыс 2) ҚЖіңЕзҚыс 2) ҰЖіңЕзҚыс Қазіргі қазақ тілінде түбір сөздердің дыбыстық тіркесімінің 2-типі мүлдем кез- деспесе, 4-6-типтердің алғашқы нұсқасы, яғни сөздердің в, г ұяң дауыссыздарына аяқталуы секілді заңдылық жоқ. Бұл ДтДс түбірлі сөздерге тән сипаттар. Ал ДсДт түбірлі сөздердің й дыбыссыздарынан басталатынынан басқа нұсқалары қазіргі қазақ тілінде қызмет етеді. Түйіндей келгенде, ДтДс түбірлі сөздердің дыбыс тіркесімділігінің 6 типі, 15 түрі болса, ДсДт түбірлі сөздерде 3 тип, оның 6 түрі бар. Түбір сөздерді осындай тәсілмен типтер мен түрлерге жіктеу түбір сөздердің дыбыстық құрамының тіркесімділік «қабілетін» тарихи тұрғыда айқындап, оның динамикалық өзгерістерін қазіргі ста- тикалық күйімен салыстырып, олардың сандық және сапалық көрсеткіштеріне көз жеткізуге септігін тигізеді. 104 Әдебиет: 1. Қайдаров А.Т. Структура односложных корней и основ в казахском языке. – Ал- маты: Ғылым, 1986. – 323 с. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|