<
ф
>
фонемасы сол орыс тілінің
өзінде де көпке дейін қабылданбай, бөтен, жат дыбыс болып келген. Сондықтан
<
ф
>
фонемасынан басталатын сөздер орыс тілінде мүлде аз, бірнеше сөздер
фабрика, фир-
ма, фильм
дегендер еуропа тілдерінен келген. Орыстың кейбір деревнялық говорла-
рында [ц, ч] аффрикаттарының орнына
[с, ш] дауыссыздары айтылады: птица, курица,
конец деудің орнына
птиса, куриса, конес десе, чай, чисто, ночь дегенді шай, шисто,
ношь
дейді, себебі аффрикаттар төл славян тілінде қолданылмаған және
<
в
> ~ <
ф
>;<
с
>
~ <
ц
>;<
ч
> ~ <
ш
>
деген фонологиялық оппозициялар болмаған, олар фонологизация
құбылысының нәтижесінде орыс тілінің фонетикалық жүйесіне кейінірек енген.
Сонымен фонема тарихи дамып, өзгеріп тұратын бірлік. Қазақ тілінде оның пара-
дигматикасында ц, ч және ф, в фонемалары жоқ, олар с, ш және
п, б
фонемаларының
вариациялары ретінде физикалық дыбыс болғандықтан тілдің синтагматикасында
кездеседі. Қарастырылған аллофондар жиі қолданыста болғандықтан фонетикалық
заңдылықтарға бағынып, адамдардың артикуляторлық аппаратына икемделген. Соны-
мен в және ф дауыссыздарды дәстүрлі
Достарыңызбен бөлісу: |