Халқының батыр ұлдары



бет45/77
Дата06.02.2022
өлшемі2,71 Mb.
#33913
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   77
Жеке батыр (Толабай)

Тарихшы Е.Бекмахановтың өз монографиясында Жеке батыр туралы мағұлыматтарды Ресей архив құжаттары мен М.Жүсіп қолжазбасынан алып пайдаланған көрінеді. М.Ж. Көпеев мұрасында батырдың ата-тегін көрсетіп өткен: «Түп тегі Арғын ішінде өсіп-өнген қырғыз екен, аты Толабай екен, жұрттан бұрын жалғыз қарғып түсті... Жұрттан бөлек, шеттен қарғып түскендіктен Толабайға «Жеке батыр» деген ат сол жолы қойылған».


1845 жылы Кенесары ордасында болған бас штаб поручигі Герннің мәлімдеуіне қарағанда, «Ханның ерекше сеніміне ие болған кеңесшісі» Жеке батырдың әлеуметтік жағдайы онша дәулетті бола қоймаған, 5-10 үйлі батырдың ауылында сиыр саны 15-16 дан аспаған.
1836 жылы 22 маусымда Кенесары Қасымұлы басшылығымен 2000 адам Ақтауды қоршап, 1 сағат бойы шабуылдап, бекіністі ала алмай кері шегінеді. М.Ж. Көпейұлы жазбасында Ақтауда бекініп алып, маңайына жан жуытпаған 100 солдатқа қарсы Кенесары да 100 кісімен шылбырға буылған баялыш отынды тасаланып, домалатып жүріп шабуылға шығады. Алдындағы қараймын деп бас көтерген бір жігіттің оққа ұшқанына қарамастан жұрттан бұрын жеке шығып, орыс әскеріне ұмтылған Толабайды шабуды бастаушы болғандығы үшін сол жолдан бастап «Жеке батыр» деп атап кетеді.
Бұлай бекіністі шабуылдау тәсілін кейіннен Иканда бекінген патша әскеріне қарсы Сыздық сұлтан да қолданып, мұны әкесі Кенесарыдан алғанын мәлімдейді.
Ақтау ұрысы туралы Е: Бекмаханұлы да жазған: «Ж. Көпеевтің сипаттап жазуынан біз Кенесарының соғыс тактикасы жөнінде тұңғыш рет білеміз. Мысалы, сол оқйғаны көзімен көрген Жәдігер Смайыловтың аузынан жазып Ақтау қамалына 1838 ж. жасалған батыл шабуылды суреттейді және Кенесарының осы батыл шабуылға қатысқан жекелеген батырларын, атап айтқанда, көрсеткен ерен ерлігі үшін Кенесары «Жеке батыр» деп ат қойған Төлебайды сипаттап жазады». Ресми орыс құжаттарында сақталынған мәліметтерге қарағанда, Жеке батыр 1844 ж. Кенесары бұйрығын орындап екі жүз адамдық шолғыншы топты бастап Ор мен Ырғыз бойында орыс әскеріне қарсы барлаушылық жұмыс жүргізеді.
1847 жылы Кенесары Қасымов көтерілісі жеңілісінен соң, Жеке батыр Арқадағы еліне оралып, патша әкімшілігінің кешірімін сұратып алады. [5, б.106]




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   77




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет