Хасанов М. Ғылым теориясы indd
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Гелен өзі нің «Тех- никалықдәуірдегірух» , «Адам.Оныңтабиғатыжәнеәлемде- гіорны»
| жүйеліталдауға
де ген қы зы ғу шы лық. Се бе- бі тех ни ка ма те ри ал дық мә де ниет тің бір бө лі гі бо лып та бы ла ды. Бұл тұр ғы да тех ни ка лық бі лім – жа сан ды құ рыл ған жүйе ту ра- лы бі лім, оның мақ са ты «праг ма ти ка лық нә ти же ге қол жет кі зу» бо лып та бы ла ды (Ф. Рапп). Тех ни ка фе но ме ні көп жақ ты бо лып ке ле ді. Сон дық тан оны та быс ты түр де зерт теу үшін пәнаралық әдістер қол да ны луы тиіс, олар тех ни ка ның әр түр лі ас пек ті ле рін ашу ға кө мек те се тін әдіс те ме лік, өр ке ниет тік, та ри хи, мә де ниет- та ну лық, ак си оло гиялық жә не т.б. тә сіл дер. М. Хай дег гер бой ын ша, тех ни ка – «тұ ты ну қа жет ті лік те рін» қа на ғат тан ды ра тын сырт қы құ рал, ал мә се ле нің мә ні те ре ңі рек- те жа тыр: құ рал ды із гі лен ді ру дің қа же ті жоқ, ке рі сін ше адам қа- жет ті лік те рі нің құ ры лы мын өз гер ту қа жет, яғ ни құн ды лық тар ды із гі лен ді ру ке рек. Тек осы жол мен ға на тех но ген ді қо ғам да мә де- ниет ті аз ғын да ту ға қол жет кі зу ге бо ла ды. Не міс фи ло со фы жә не әлеу мет та ну шы сы А.Гелен өзі нің «Тех- никалықдәуірдегірух» , «Адам.Оныңтабиғатыжәнеәлемде- гіорны» ең бек те рін де тех ни ка ның қо ғам дық өмір де гі рө лі не ба ға бе ре ді, ол тех ни ка да әлеу мет тік инс ти тут тар се кіл ді қор ғау, рет- теу, бай ла ныс ты ру жә не бас қа да қыз мет тер ді ат қа ра ды деп жаз ды. Тех ни ка да, әлеу мет тік инс ти тут тар да – адам ның әлеу мет тік жә- не та би ғи ор та да тір ші лік етуіне қа жет ті жағ дай лар деп көр сет ті. Олар «го мо са пиенс тің» әре кет ету мүм кін дік те рін ке ңейтеді. Се- бе бі «го мо са пиенс» – та би ға ты нан то лық тай эво лю цияға жет пе ген жа ра ты лыс, сон дық тан да өз бол мы сын да қо сым ша, жа сан ды жа- ра тыл ған эле ме нт тер ге мұқ таж. Со ны мен, Ге лен бой ын ша, әлеу- мет тік инс ти тут тар – адам өмі рін бас қа ра тын жә не адам дар дың тұ рақ ты қы зы ғу шы лық та рын қам та ма сыз ете тін «инс тинк ті лер дің ор нын ба су шы», ал көп жақ ты тех ни ка фе но ме ні – осын дай инс- ти тут тар дың жұ мы сын оң тай лан ды ра тын кө мек ші, бас қа ша айт- қан да, «әл сіз қол дар мен өт кір көр мейт ін көз дер дің ор нын ба су шы жә не то лық ты ру шы, яғ ни адам ға та би ғат тан бе ріл ме ген (не ме се же тіл ме ген) қа бі лет тер дің жү зе ге асы ру шы сы. Не міс фи ло со фы А. Ху нин га тех ни ка фе но ме нін бас қа ша көз- қа рас тұр ғы сы нан зерт те ді. Ол адам да тех ни ка жә не тех ни ка лық 89 4.1. ғы лым, тех ни ка жә не қо ғам бі лім мен қа рым-қа ты нас жа сау ба ры сын да пай да бо ла тын қа- жет ті лік тер мен ак си оло гиялық мән дер дің жүйе сін қа рас тыр ды, яғ ни тех ни ка фе но ме ні не ант ро по ло гия лық рең бер ді. Бұл мә се- ле ні не міс фи ло со фы Ж. Эл люль одан да ке ңі рек қа рас тыр ды. Ол тех ни ка ны тұр мыс ты же ңіл де те тін ме ха низм ре тін де ға на емес, сон дай-ақ ұтым ды инс тру мен та ли зм ге бағ дар лан ған, «тех ни ка- лық дү ниета ным» се кіл ді ой лау дың ерек ше ти пі ре тін де қа рас- тыр ды. Ол тех ни ка ның фе ти ши за циялау жә не де мо ни за циялау қаупі нен ха бар дар ете ді, Тех ни ка, Ма ши на адам са на сын ро бот- қа ай нал ды рып, оны өзі не тәуел ді ете ді. Эл люль дің айт уын ша, біз дің за ма ны мыз да ғы тех ни ка адам ды өн ді ріс те де, мә де ниет те де, сая сат та да, өнер де де, тұр мыс та да құл ға ай нал ды ру фак то ры бо лып та бы ла ды. Сон дық тан фи ло со фия ның мін де ті – тех ни ка- ны те ріс ке шы ғар май, «тех ни ка идеоло гиясы на» тү бе гей лі түр де қар сы шы ғу. Бұл адам зат қо ға мын да ру ха ни лық ты қайта жаң ғыр- ту дың не гі зін де мүм кін бо ла ды. Бү гін гі кү ні тех ни ка са ла сын да ғы лы ми-тех ни ка лық бі лім дер қол да ныс қа ие бо лып қа на қой май ды, сон дай-ақ өн ді рі ле ді. Бұ- дан бө лек ин же нер лік тә жі ри бе де ғы лы ми бі лім дер ді пай да ла ну үде рі сі нің өзі біз ойла ған дай қа ра пай ым емес, ол үшін бұ рын ғы бі лім дер ді іс ке асы ру мен шек тел мей, жа ңа бі лім дер ді де иге ру қа жет. Осы лай ша, за ма науи тех ни ка жә не тех ни ка лық бі лім ғы лым- ның да муымен ті ке лей бай ла ныс ты. Бү гін гі кү ні бұл те зис ті еш- кім ге дә лел деу дің қа же ті де жоқ. Алай да қо ғам ның да му та ри- хын да ғы лым мен тех ни ка ның қа ты на сы бір те-бір те өз ге ріс ке ұшы ра ды. ХХІ ға сыр тех ни ка ның әлеу мет тік өмір дің бар лық са ла ла- рын да ке ңі нен пай да ла ны луы мен си пат та ла ды. Тех ни ка бас қа ру- дың түр лі са ла ла рын да қар қын ды қол да ныс қа ие бо ла бас та ды. Ол әлеу мет тік да му дың жол да рын таң дау ға ық пал ете бас тайды. Тех ни ка ның бұл жа ңа қыз ме ті оны жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|